علیرضا فدایی – ونکوور
فیلم راکی ۴ در سال‌های پایانی جنگ سرد ساخته شد. داستان فیلم در مورد مقابلهٔ راکی، بوکسور آمریکایی، با بوکسور غول‌آسای روسی بود که دوست صمیمی راکی را در یک مسابقهٔ به‌اصطلاح دوستانه، به قتل رسانده بود. بوکسور روسی که با بازی هنرپیشهٔ سوئدی (دولف لاندگرن) در مقابل قهرمان داستان قرار می‌گرفت، نمای یک سرباز ارشد ابرقدرت سابق بود؛ قدبلند، بدن عضلانی که با تمریناتی با پیشرفته‌ترین دستگاه‌های روز آماده می‌شد و البته صحنهٔ تزریق آمپولی به این بوکسور از یاد نمی‌رود. در آن‌سوی قضیه، راکی در کلبه‌ای میان برف با ابتدایی‌ترین امکانات تمرین می‌کرد. در نهایت فیلمی که در ابتدا با برخورد دو جفت دستکش بوکس با نقش پرچم‌های آمریکا و شوروی آغاز شد، با پیروزی قهرمان آمریکایی و تشویق تماشاگران روسی پایان یافت. این فیلم از نظر تجاری یکی از موفق‌ترین فیلم‌های دههٔ هشتاد بود.
چند سال بعد، اتحاد جماهیر شوروی از هم پاشید و جنگ سرد ظاهراً پایان یافت. اما چند دهه تلاش تمام‌وقت و هزینه‌های هنگفت برای تصویرسازی منفی از حریف، یک‌شبه از ذهن‌ها پاک نمی‌شود. آنچه که برای برتری دادن به ورزشکاران بلوک شرق نسبت به غربی‌ها استفاده می‌شد تا ایدئولوژی کمونیسم را در جهان اشاعه دهد، متأسفانه کماکان ادامه دارد. در اقدامی کم‌سابقه، ورزشکاران روسیه به‌دلیل استفادهٔ گسترده و سازمان‌دهی‌شده از دوپینگ برای چهار سال از حضور در مسابقات بین‌المللی محروم شده‌اند. اگر چه عدم حضور تیم ملی فوتبال روسیه در جام جهانی ۲۰۲۲ فقدان بزرگی محسوب نمی‌شود، عدم حضور آن‌ها در مسابقات المپیک ۲۰۲۰ توکیو ضربهٔ بزرگی به کیفیت مسابقات خواهد بود. تیم روسیه همواره یکی از قدرت‌های بزرگ و جزو برترین مدال‌آوران بازی‌های المپیک بوده است؛ خصوصاً در رشته‌های دوومیدانی، ژیمناستیک، وزنه‌برداری و کشتی. البته به این موضوع می‌توان این‌گونه نگاه کرد که حضور ورزشکاران دوپینگی به روح این مسابقات صدمه وارد می‌کرده است و مقام‌های کسب‌شده را زیر سؤال می‌برده است. واقعیت این است که استفاده از مواد نیروزا چیز جدیدی نبوده و مختص به ورزشکاران روسی نیست. تا به‌حال چند کشتی‌گیر ایرانی به‌خاطر استفاده از دوپینگ محروم و مدال‌هایشان از ایشان گرفته شده است. داروها و فرآیندهای بسیاری هستند که استفاده از آن‌ها غیرقانونی است، ولی متأسفانه بسیار رایج‌اند. این قضیه در بسیاری از ورزش‌ها مانند یک رازِ نه‌چندان پنهان است که حتی قهرمانان سابق هم علناً به آن اعتراف می‌کنند. بسیاری از قهرمانان سابق پرورش اندام به‌وضوح به استفاده از استروید در دوران رقابت خود اعتراف می‌کنند و می‌گویند که انگار مثل قانونی نانوشته هر کس می‌خواست در سطح بالا مسابقه دهد، ناگزیر بود از هر امکانی استفاده کند. وقتی عدم استفاده از مواد نیروزا به معنی عقب افتادن از سایر رقبا می‌شود، نباید ورزشکاری را که یک عمر برای رسیدن به قلهٔ افتخار تلاش کرده است، مقصر دانست.
استفاده از مواد نیروزا وقتی نتایج هولناک‌تری می‌دهد که پای رقابت فیزیکی متقابل در ورزش‌هایی مثل بوکس و رزمی در میان باشد. یکی از سازمان‌هایی که برخورد و روال بسیار جدی و مرتبی را در مقابله با استفاده از دوپینگ پیش گرفته است، سازمان UFC برگزارکنندهٔ مسابقات هنرهای رزمی ترکیبی است. مبارزان این سازمان از طرف سازمان ضد دوپینگ آمریکا دائم تحت‌نظرند و روال به‌حدی جدی است که هر موقع از روز به‌صورت کاملاً اتفاقی ممکن است از آن‌ها وقت ملاقات خواسته شود. به‌گفتهٔ مبارزان این سازمان، مأمور مربوطه با آن‌ها داخل دستشویی می‌رود تا مطمئن شود نمونهٔ آزمایش ادرار آن‌ها دست‌کاری نشده است. بخش بزرگی از مبارزه با دوپینگ به‌عهدهٔ سازمان‌های ملی ورزشی کشورهای مختلف است. در سطح مسابقات جهانی در رشتهٔ کشتی، ابداعات ساده‌ای انجام گرفته که جلوی سوء استفاده از بسیاری تقلبات را می‌گیرد. در گذشته، کشتی‌گیران با انواع حرکات و تدابیر وزن خود را کم می‌کردند و بعد از وزن‌کشی، روز قبل مسابقه از انواع راه‌های مختلف برای بازیافت وزن، آب بدن و قدرت استفاده می‌کردند. حالا با برگزاری وزن‌کشی فقط سه ساعت مانده به مسابقه، امکان این تقلبات از بین رفته است. با اینکه ظاهراً کوتاهی بسیاری از طرف روسیه صورت گرفته، ولی بدین وسیله بسیاری از ورزشکاران روسی هم که گناهی نداشته‌اند از آرزوی شرکت در المپیک محروم می‌شوند. البته گویا این ورزشکاران می‌توانند زیر پرچم المپیک رقابت کنند که باید دید با توجه به نظام رهبری و سیاسی این کشور آیا ورزشکاری تصمیم به چنین کاری می‌گیرد یا خیر. شروع این مقاله را با ذکر فیلم راکی ۴ شروع کردم. در طول این سالیان، در مطبوعات غربی چه نمایی از کشورهایی مثل چین و روسیه دیده‌ایم؟ ورزشکاران از همه‌جای دنیا به‌خاطر استفاده از دوپینگ دچار محرومیت شده‌اند، نمونهٔ بارز آن آقای لنس آرمسترانگ، دوچرخه‌سوار ظاهراً افسانه‌ای، بود که اعتراف کرد سال‌ها از تدابیر غیرمجاز برای برتری استفاده می‌کرده است. بن جانسون، دوندهٔ کانادایی، یکی دیگر از مشاهیر از اوج به پایین رسیده است که در دفاع وی، مربی او گفته بود که او باید دوپینگ می‌کرد چون همهٔ رقیبان همین‌کار را می‌کردند. در عین حال در دنیای عجیبی زندگی می‌کنیم که امکان تشخیص راست از دروغ مشکل است، راهکارهای غیراخلاقی در ورزش صدمهٔ جبران‌ناپذیری به کل جامعه می‌زنند. در شماره‌های بعدی تلاش خواهیم کرد که با اهل فن مبارزه با دوپینگ، صحبت‌هایی داشته باشیم.
