ترانه وحدانی – ونکوور
روز چهارشنبه ۳۰ آوریل ۲۰۲۵، دکتر منیر طه، شاعر، نویسنده و ترانه‌سرا، که نخستین زن ترانه‌سرای برنامهٔ گل‌های رادیو ایران و پایه‌گذار بنیاد فرهنگی رودکی در ونکوور بود، چشم از جهان فروبست.
دکتر منیر طه، شاعر، نویسنده و ترانه‌سرا، مدرک لیسانس (BA) خود را در سال ۱۹۵۴ در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران دریافت کرد، و تحصیلات خود را در مقطع دکترا در رشتهٔ ادبیات فارسی ادامه داد. در سال ۱۹۷۰ مدرک دکترای خود را در رشتهٔ زبان و ادبیات ایتالیایی از دانشگاه رم دریافت کرد. او به‌محض بازگشت به تهران در همان سال، دپارتمان زبان ایتالیایی را در دانشگاه تهران بنیاد نهاده و شروع به تدریس در آنجا کرد. در سال ۱۹۷۸، او به‌عنوان رئیس (chairman) دپارتمان زبان‌های خارجی در faculty of letters انتخاب شد. در سال ۱۹۸۰ او ایران را به‌مقصد ایتالیا ترک کرد، و سپس در سال ۱۹۸۲ به کانادا مهاجرت کرد و در ونکوور ساکن شد، جایی که برای مدتی به تدریس زبان فارسی در دانشگاه بریتیش کلمبیا پرداخت. عشق او به فرهنگ ایرانی و باور راسخ او به اهمیت این موضوع، او را برانگیخت تا بنیاد فرهنگی رودکی را در سال ۱۹۸۸ با هدف ترویج فرهنگ ایرانی بنیان گذارد. با درنظرگرفتن این هدف، طی سالیان او سلسله‌سخنرانی‌ها و کنفرانس‌هایی را سازماندهی کرد که همه مورد استقبال جامعهٔ ایرانیان و دیگران در سراسر ونکوور قرار گرفت.
دکتر احسان یارشاطر دربارهٔ این بنیاد گفته بود، بنیاد فرهنگی رودکی یکی از پایدارترین و پویاترین سازمان‌هایی بوده است که به‌دست ایرانیان در خارج از کشور بنا نهاده شده است. با پشتکار قابل‌توجه، دکتر طه توانست فعالیت‌های بنیاد فرهنگی رودکی و برنامه‌های آن را ادامه و گسترش دهد. در سال ۱۹۹۴، او جایزهٔ سالانه‌ای را به‌‌نام دکتر یارشاطر بنیان گذاشت، تا به اندیشمندان، نویسندگان، شاعران و هنرمندان برجستهٔ ایرانی اهدا شود. در سال ۲۰۰۳، دکتر طه جایزهٔ فعالیت فرهنگی دانشنامهٔ ایرانیکا را از مرکز ایران‌شناسی دانشگاه کلمبیا در نیویورک دریافت کرد. و در سال ۲۰۱۷، او جایزهٔ ۱۳۵اُمین زادروز دکتر محمد مصدق را دریافت کرد. دکتر طه همچنین مشارکت فعال در دنیای موسیقی ایرانی داشته است. او اولین زن ایرانی ترانه‌سراست. ترانه‌های او در برنامهٔ رادیویی «گل‌های رنگارنگ» از سوی خوانندگانی چون بنان و مرضیه اجرا می‌شد. در سال ۱۹۹۰، او شعر و موسیقی «سرزمین من» را برای یک گروه موسیقی سرود و ساخت، که بارها از سوی گروه کُر مجلسی ویوالدیِ ونکوور، و نیز تالین اوهانیان، خوانندهٔ اپرا، به‌همراه رهبر ارکستر، رامین جمال‌پور، اجرا شده است.
گفتنی است هشتم سپتامبر ۲۰۲۴، نکوداشتی برای تقدیر از هشتاد سال فعالیت و تلاش‌های ارزندهٔ بانو منیر طه، در شعر، ترانه و ادبیات فارسی، در دانشگاه سایمون فریزر در داون‌تاون ونکوور با استقبال دوستداران هنر و ادبیات و با حضور دختر، داماد و نوه‌های ایشان برگزار شد. (گزارشی از این برنامه را در اینجا بخوانید.)
Photographer: Javier Sotres
Website: www.sotresjr-photography
IG: @sotresjr_photography
در بخش پایانی این برنامه، دکتر منیر طه طی ایراد سخنانی ابتدا از یاران و همکاران بنیاد رودکی و افرادی که در زندگی وی نقش مهمی داشته‌اند سپاس و قدردانی کرد. او در بخشی از سخنانش به خلاصه‌ای از تلاش‌های خود برای پیشبرد فرهنگ ایران پرداخت:
- دایرکردن مدرسهٔ ایرانیان در نورث ونکوور برای تدریس زبان فارسی به کودکان و نوجوانان و در کنار آن دایرکردن کلاس‌های نقاشی و بازیگری تئاتر
- نمایش «شهر قصه» از بیژن مفید در سنتنیال تیاتر و به‌بازیگری بازیگران ایرانی مقیم ونکوور
- نمایشی از بهرام بیضایی به‌زبان انگلیسی و به‌بازیگری دانشجویان رشتهٔ تئاتر در دانشگاه یوبی‌سی
- و نمایشنامه‌های متعدد دیگری که خودم نوشتم؛ مجموعه‌هایی انتقادی، که در سنتنیال تیاتر به روی صحنه رفت.
- برنامه‌های ویژهٔ بزرگداشت روز مادر در سنتنیال تیاتر
- اولین کار بزرگی که دربارهٔ ادبیات ایران انجام دادم، بزرگداشت حافظ و فردوسی بود در سنتنیال تیاتر در همان سالی که یونسکو سال حافظ و فردوسی را اعلام کرد، بعد از آن بزرگداشت نظامی بود و بعد از این‌ها بود که من به فکر تأسیس بنیاد رودکی افتادم.
- بنیان‌گذاری جایزهٔ احسان یارشاطر برای تشویق و قدردانی از محققان، شاعران، موسیقی‌دانان و… که به دکتر ذبیح‌الله صفا، نادر نادرپور، حسن شهباز، هوشنگ سیحون، علی تجویدی، و دکتر جلال خالقی مطلق داده شد.
او در بخشی از سخنانش گفت: «در زمان دانشجویی خودم، در ارتباط با محققان و دانشمندانی که الان اشاره کردم، در کلاس معانی بیان استاد جلال همایی، دانشجویان دربارهٔ آب حیات و خضر پیغمبر و… از ایشان می‌پرسیدند، استاد بزرگوار چنین پاسخ دادند: مردم دنیا دو زندگی دارند؛ زندگی مادی و جسمانی که آدمی روزی به دنیا می‌آید و زندگی می‌کند و سالخورده می‌شود، بعضی از این افراد هستند که خود یک زندگی معنوی هم دارند که در حیات خودشان شروع می‌شود، و بعد از مرگشان با تناسب قابلیتی که داشته‌اند ادامه پیدا می‌کند، و هماره نامدار و پایدار می‌مانند و نیستی را برنمی‌تابند؛ این است آب حیات. و باز به تأکید گفتند آب حیات این است، نه آن افسانه‌ها و ساخته‌ها و پرداخته‌ها.»
دکتر طه در ادامهٔ سخنانش با تعریف خاطراتی، از آغاز کار هنری خود در سن ۱۳-۱۴ سالگی و ترانه‌خوانی در رادیو گفت و به توضیحاتی دربارهٔ تاریخچهٔ ساخت تعدادی از ترانه‌های معروفش پرداخت. وی در انتهای سخنانش تعدادی از شعرهای خود را برای جمع خواند، و پس از هر شعر، نازگل درویان (دختر ایشان) ترجمهٔ انگلیسی آن را خواند.
در پایان این برنامه، هیئت‌مدیرهٔ بنیاد فرهنگی رودکی به‌پاس خدمات دکتر منیر طه به فرهنگ و ادبیات ایران لوح تقدیر احسان یارشاطر را به ایشان تقدیم کرد.
در آن مراسم سه کتاب تازه‌منتشر‌شده از دکتر طه، یعنی «شراب خانگی»، «در کوچه‌ها، بازارها» و «یک تار مو» رونمایی شد.
گفتنی است در دومین جشنوارهٔ کتاب فارسی ونکوور که سه روز پس از درگذشت ایشان برگزار شد، یاد ایشان گرامی داشته شد.
رسانهٔ همیاری این فقدان بزرگ را به خانوادهٔ ایشان و جامعهٔ ادبی و فرهنگی ونکوور تسلیت می‌گوید. نام و یادشان مانا و گرامی باد.
