سیما غفارزاده – ونکوور
هنگامه امیری هنرمندی افغان-کانادایی‌ست، و ازآنجاکه هم در دانشگاه ییل (Yale University) درس خوانده است و هم حالا در آنجا تدریس می‌کند، در حال حاضر در نیو هِیون (New Haven)، آمریکا زندگی می‌کند. امیری و خانواده‌اش پس از سال‌ها جابه‌جایی بین چند کشور، در نهایت در سال ۲۰۰۵ در هالیفکس (استان نوا اسکوشیا) ساکن شدند. او لیسانس خود را همان‌جا اخذ کرد ولی بعد از آن با بورسیهٔ تحصیلی‌ای که دریافت کرد برای فوق‌لیسانسش به آمریکا نقل‌مکان کرد.
در تاریخ ۲۷ مارس ۲۰۲۵، نمایشگاهی از آثار هنگامه امیری در گالری «مدیاس رِس» (Medias Res) که زیرمجموعه‌ای از سازمان غیرانتفاعی «ویوا اَلایِنس» (VIVA Alliance) است، گشایش یافت. هنگامه امیری شخصاً در تاریخ ۱۹ آوریل ساعت ۳ بعدازظهر در این گالری حضور خواهد یافت و دربارهٔ آثارش صحبت خواهد کرد. علاقه‌مندان می‌توانند از این گاری در آدرس زیر دیدن کنند:
401 – 353 Railway Street, Vancouver
شایان ذکر است که این نمایشگاه تا تاریخ ۲ مه برقرار است.
مریم بابایی، نمایشگاه‌گردان (curator) این نمایشگاهِ هنری، دربارهٔ پیشنیهٔ هنگامه امیری می‌گوید: «تحصیلات هنگامه در نقاشی و چاپ دستی یا گراور (printmaking) است، ولی کار تکه‌دوزی را به‌نوعی از خانواده‌اش و به‌طور مشخص از دایی‌اش که خیاط بوده و پارچه‌‌فروشی داشته، به ارث برده است. او شش سال اول زندگی‌اش را در افغانستان بوده تا اینکه طالبان می‌آیند و آن‌ها فرار می‌کنند و به چندین کشور ازجمله ایران، تاجیکستان و پاکستان پناهنده می‌شوند. در تمام این مدتی که از خانه و کاشانه‌شان جدا شده و در حال جابه‌جایی از این کشور به آن کشور بودند، هنگامه از مهارتش در کار با پارچه و تکه‌دوزی استفاده می‌کرده و در واقع این تکه‌تکه‌شدن تجربه‌های زندگی‌اش را به هم می‌دوخته و وصل می‌کرده تا رابطه‌اش را با خانه و فرهنگ، و خاطراتی را که در حافظه‌اش داشته، حفظ کند، همچنین برای آنکه آرامشی بیابد و ذهنش انسجام و ثبات پیدا کند.»
بابایی در ادامه، با اشاره به سَبک کار امیری در نمایشگاه حاضر، می‌گوید: «بعدها که او در نقاشی تحصیل می‌کند و آن مهارت تکه‌دوزی و استفاده از پارچه را با نقاشی‌اش تلفیق می‌کند، یک سَبک زیبایی‌شناسی خاص خود را پیدا می‌کند و آن هویت چندتبارهٔ خود را بروز می‌دهد و بیان می‌کند. در عین حال، او به جامعهٔ زنان افغان که تحت حکومت طالبان دیده نمی‌شوند، ارج می‌گذارد؛ زنانی که حق تحصیل ندارند، حق کار ندارند، حتی حق ظاهرشدن در اماکن عمومی را ندارند، و به‌همین دلیل زندگی‌شان کوچک شده، به پشت پرده‌ها رفته و… حتی آن‌هایی که از افغانستان بیرون آمده‌اند، زندگی‌شان گویی موقتی‌ست و ثبات و انسجام ندارد و مدام در حال تغییر است. و این‌ها در چنین شرایطی آن‌قدر خلاقیت و توانایی دارند و آن‌قدر انگیزه دارند که بتوانند فرهنگشان را حفظ و همدیگر را حمایت کنند، حتی جشن‌هایشان را بگیرند، که در واقع داستانی‌ست که در آثار هنگامه در این نمایشگاه می‌توان دید.» سپس او با اشاره به یکی از آثار این هنرمند، ادامه می‌دهد: «مثلاً اینجا می‌بینید هنوز بین درزها نوعی گسستگی و تکه‌تکه‌شدن هست ولی هنوز زیبایی را به رخ می‌کشد و این در واقع پویایی، قدرت و خلاقیت کار را نشان می‌هد.»
مریم بابایی دربارهٔ مجموعه‌ای که در نمایشگاه حاضر در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است، گفت: «عنوان این مجموعه «شب حنا» است. این داستانِ شب حنایی‌ست که معلوم نیست کجای دنیاست. معلوم نیست در افغانستان است یا در کشوری که هنرمند در آن‌ها پناهنده بوده است. احتمالاً ترکیبی‌ست از خاطرات هنگامه از تمام جاهایی که در آن‌ها زندگی کرده است. تصاویری که اینجا می‌بینید، گویی خیلی گسسته از ذهن هنرمند می‌گذرند. مثلاً در صحنه‌ای خانم‌ها دور هم جمع شده‌اند غذا می‌خورند و دربارهٔ جشن شب حنا صحبت می‌کنند. یا در تصویری دیگر عروس یا مادر عروس به فکر فرو رفته است. یا جعبهٔ حنا که دوستان و فامیل‌های عروس دورش جمع شده‌اند، جهیزیه‌ای که فراهم آورده‌اند و جواهراتی که دارند به خود می‌آویزند و… این‌ها همه لحظاتی‌ست که در یاد هنگامه مانده و او آن‌ها را به تصویر کشیده است.»
بابایی در ادامهٔ توضیحاتش با اشاره به اثری که پرده‌هایی آن را از دیگر آثار جدا می‌کند، می‌گوید: «ما اینجا سعی کرده‌ایم که این حالت اندرونی بیرونی و فضای تنگ داخل چهاردیواری خانه‌ها نشان داده شود. احتمال می‌دهیم که این یک عروسی از راه دور است، برای اینکه خب می‌بینید قاب عکس داماد را اینجا گذاشته‌اند، و ما این را در فضای بیرونی گذاشته‌ایم و بعد پرده کشیده‌ایم تا این حالت جدایی زنان با بقیهٔ جامعه را نشان دهیم. اصلاً موتیف پرده را در کارهای هنگامه زیاد می‌بینید. در واقع به‌نوعی پرده در کارهای او به سمبلی بدل شده تا زندگی بستهٔ زنان افغان و مشکلاتشان را نشان دهد.»
در دیدار از این نمایشگاه، همچنین فرصتی شد تا با شادی شادبهر، بنیان‌گذار و مدیر ارشد اجرایی «ویوا اَلایِنس»، صحبتی داشته باشیم تا کمی دربارهٔ این سازمان غیرانتفاعی برایمان بگوید. شایان ذکر است که در ماه مارس ۲۰۲۳، دربارهٔ نمایشگاهِ Unveiling Honour که در مرکز اجتماعات هنری و تفریحی راندهاوس برگزار شد، با ایشان گفت‌وگویی داشتیم. از شادبهر دربارهٔ فعالیت‌هایشان طی دو سال گذشته جویا شدیم. او در پاسخ گفت: «بله، آن زمان ما فضایی برای خودمان نداشتیم. مارس ۲۰۲۴ هم نمایشگاه دیگری داشتیم و در واقع سعی کردیم این نمایشگاه را به‌صورت سالانه نگه داریم. نمایشگاه سال دوم، مثل سال اول با حضور ۱۷ هنرمند برگزار شد و شب اول نزدیک به ۵۰۰ نفر آنجا بودند. بعد از آن تصمیم گرفتیم فضایی برای خودمان داشته باشیم، ببینیم این ایده‌هایی را که داریم – با وجود کمبود فضایی که در این شهر برای نشان‌دادن هنر هست – کجا می‌توانیم جایی داشته باشیم که افراد بتوانند کمی هنر را تجربه کنند. در نهایت با کمک کسانی که از ابتدا با ما بودند و چه به‌لحاظ تخصص و دانش خودشان و چه به‌لحاظ کمک مالی، همیشه حامی ما بودند، توانستیم این فضا را داشته باشیم و تا الان هم نگهش داریم.» او در ادامه افزود: «در این مدت، چند پروژهٔ پرفورمنس، یک نمایشگاه عکاسی، یک سری کلاس‌های مرتبط با پرفورمنس آرت داشته‌ایم، ولی این نمایشگاهِ هنگامه امیری، اولین نمایشگاه هنرهای تجسمی (visual arts) است که ویوا یا در واقع گالری «مدیاس رِس» که به‌‌تازگی ویوا آن را بنیان‌گذاری کرده، برگزار می‌کند.»
شادبهر دربارهٔ برنامه‌های آیندهٔ ویوا گفت: «در کنار این فعالیت‌ها، در ماه سپتامبر یک نمایشگاه هشت‌روزه در راندهاوس با مشارکت این مرکز برگزار خواهیم کرد، و در حال حاضر روی این پروژه کار می‌کنیم. این نمایشگاه از تاریخ ۳ تا ۱۰ سپتامبر برقرار خواهد بود که در آن آثار هنرمندان ایرانی و غیرایرانی به نمایش گذاشته خواهد شد.» او در پاسخ به این سؤال رسانهٔ همیاری که آیا ویوا تاکنون توانسته است کمک مالی‌ای از ارگان‌های دولتی دریافت کند، گفت: «ما فرم‌های اقدام برای گرفتن گرنت را پر می‌کنیم و به شورای هنر بی‌سی (BC Arts Council) می‌فرستیم و همچنان به این کار ادامه می‌دهیم، ولی تاکنون پاسخی دریافت نکرده‌ایم. البته ممکن است برای نمایشگاه سپتامبر، چون با مشارکت راندهاوس است، کمک‌هایی بکنند.»
در پایان بار دیگر یادآور می‌شود، آثار هنگامه امیری تا تاریخ ۲ مه در گالری «مدیاس رِس» در معرض دید عموم قرار دارد و خود هنرمند در تاریخ ۱۹ آوریل حضوراً در این گالری دربارهٔ آثارش صحبت خواهد کرد. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به وب‌سایت زیر مراجعه کنید:
