گفت‌وگو با تعدادی از خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ ساکن ونکوور در سومین سالگرد سرنگونی این پرواز
سیما غفارزاده و هومن کبیری پرویزی – ونکوور
هشتم ژانویهٔ ۲۰۲۳ سومین سالگرد سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲ با موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی تهران است. در این سه سال کوشیده‌ایم به شیوه‌های مختلف صدای خانواده‌های جانباختگان این پرواز را تقویت کنیم و به رویدادهای مهم در این خصوص بپردازیم. انتشار سه شمارهٔ ویژه، بیش از ۲۰ گفت‌وگوی اختصاصی با خانواده‌های جانباختگان این پرواز و همچنین گفت‌وگو با کارشناسان و پوشش رویدادهای مربوط به آن، حاصل تلاش ما در این سه سال بوده است. (برای خواندن مطالب پیشین از جمله گفت‌وگوهای اختصاصی با خانواده‌های جانباختگان پرواز ۷۵۲ اینجا کلیک کنید)
در این مدت تعدادی از خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ شهر ونکوور را برای زندگی انتخاب کرده‌اند و مقیم این شهر شده‌اند. پیش از این در دیداری که کمی پس از نوروز امسال با تعدادی از آنان داشتیم، کارت‌های یادبود دانش‌آموزان دبیرستان کینگ جورج ونکوور را که به امانت نزد ما سپرده بودند، به آنان تقدیم کردیم و گزارش آن در شمارهٔ ۱۵۷ نشریه منتشر شد و شما خوانندگان گرامی با این عزیزان آشنا شدید و البته در جریان اعتراضات اخیر ایرانیان ونکوور شاهد حضور فعال این خانواده‌های داغدیده در تجمعات و ازجمله برگزاری دو تجمع فراگیر که با استقبال بسیار خوب ایرانیان ونکوور مواجه شد، بوده‌اید.
در آستانهٔ سومین سالگرد این فاجعهٔ فراموش‌نشدنی به دیدار اعضای خانوادهٔ زنده‌یاد مهران ابطحی، زنده‌یاد روجا امیدبخش، زنده‌یاد آلما اولادی، زنده‌یاد نگار برقعی، زنده‌یاد امیرحسین قاسمی، زنده‌یاد معصومه قوی و زنده‌یاد مهدیه قوی، که در ونکوور ساکن‌اند رفتیم و با آنان از آخرین تحولات پیگیری دادخواهی‌شان در داخل و خارج ایران و دیگر مسائل مربوط به آن پرسیدیم که توجه شما را به این گفت‌وگو جلب می‌کنیم.
*********
با سلام و سپاس از وقتی که به ما دادید، در سومین سالگرد پرپرشدن عزیزانتان، یاد آن‌ها را گرامی می‌داریم و صمیمانه آرزو می‌کنیم روز دادخواهی خیلی زود فرا برسد. آیا برنامه‌ای برای سالگرد در ونکوور دارید؟
مریم زارعی، مادر زنده‌یاد معصومه قوی و زنده‌یاد مهدیه قوی: من هم سلام می‌کنم و از وقتی که به ما دادید سپاسگزارم. در سومین سالگرد پرپرشدن عزیزانمان، یاد آن‌ها را گرامی می‌داریم و صمیمانه آرزو می‌کنیم روز دادخواهی خیلی زود فرا برسد.
بله، خوشبختانه به‌دلیل همبستگی و همراهی ایرانیان مقیم ونکوور با خانواده‌های پرواز ۷۵۲ امسال انجمن تصمیم گرفته است که روز ۸ ژانویه علاوه بر مراسم اصلی که در تورنتو است، مراسم سومین سالگرد پرواز ۷۵۲ را در ونکوور با حضور خانواده‌ها و عموم مردم برگزار کند. من بر اساس برنامهٔ قبلی برای شرکت در مراسم اصلی به شهر تورنتو خواهم رفت تا در سومین سالگرد بی‌گناهان پرپرشدهٔ پرواز ۷۵۲ که از سوی انجمن خانواده‌های پرواز پی‌اس۷۵۲ برگزار می‌شود شرکت کنم ولی از همهٔ مردم دعوت می‌کنم که در مراسم سومین سالگرد که با فراخوان اعتراضات در سراسر ایران همراه شده است، شرکت کنند و نشان دهیم که برای دادخواهی و آزادی‌خواهی همه در کنار خانواده‌های پرواز پی‌اس۷۵۲ هستیم.
آرمان ابطحی، برادر زنده‌یاد مهران ابطحی: همانطور که خانم زارعی اشاره کردند، امسال در ونکوور هم از طرف انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ مراسم سالگرد برگزار خواهد شد. این برنامه روز یکشنبه ٨ ژانویهٔ ۲۰۲۳ از ساعت ٢ بعدازظهر با راه‌پیمایی از پارک ری سرجنت (Ray Sergeant) در تقاطع خیابان‌های لانزدیل و بیست‌و‌یکم آغاز خواهد شد و به‌سوی شیپ‌یارد (Shipyard) در پایین خیابان لانزدیل ادامه خواهد یافت و در ساعت ۲:۴۰ بعدازظهر گردهمایی و مراسمی در شیپ‌یارد برگزار خواهد شد. پایان برنامه در ساعت ۴:٢۵ بعدازظهر با روشن‌کردن شمع همراه خواهد بود. برای اطلاعات بیشتر دربارهٔ این برنامه، این ویدیوی کوتاه را ببینید:
این روزها دادگاه رسیدگی به پروندهٔ شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی پرواز پی‌اس۷۵۲ در ایران در جریان است. آیا وکیلی از طرف شما در این جلسات این دادگاه شرکت کرده است؟ نظر شما دربارهٔ روند برگزاری این دادگاه چیست؟
مریم زارعی: خیر، ما از همان ابتدای سرنگونی عامدانهٔ پرواز بین‌المللی پی‌اس۷۵۲ هواپیمایی اوکراین اساساً جمهوری اسلامی را دارای صلاحیت حقوقی برای تشکیل دادگاه نمی‌دانستیم و از اساس این رسیدگی را در سیستم قضایی جمهوری اسلامی و دادگاه نظامی فاقد صلاحیت و مشروعیت می‌دانستیم. من پیش‌تر در گفت‌وگویی که با شما داشتیم و در شمارهٔ ۱۵۱ نشریهٔ شما به چاپ رسید، مفصل دربارهٔ آن گفته بودم، ازجمله آنکه نمی‌شود قاتلی که هواپیمای بین‌المللی را ساقط کرده و مدام دروغ می‌گوید و پنهان‌کاری می‌کند، خود دادگاه تشکیل دهد و خودش را محاکمه و محکوم کند.
به‌نظر ما این دادگاه صالح به رسیدگی نبوده و نیست و روند آن نیز براساس یک سناریویِ دروغینِ از‌پیش‌نوشته‌شده به‌دست همان‌هایی است که پس از شلیک موشک و به‌قتل‌رساندن ۱۷۶ مسافر و خدمهٔ پرواز، این جنایت واضح را سه روز نقص فنی اعلام می‌کردند و میلیون‌ها صفحه مطلب دروغ در رسانه‌های کشور برای اثبات ادعای خودشان منتشر کردند تا نقص فنی هواپیما را اثبات کنند در حالی‌که خودشان می‌دانستند که با برنامه‌ریزی و عامدانه پرواز ۷۵۲ را ساقط کرده‌اند و کاملاً از آن آگاهی داشتند.
مریم جهانیان، مادر زنده‌یاد روجا امیدبخش: با توجه به سیستم معیوب قضایی حاکم بر ایران، امیدی به صدور حکم عادلانه نیست. ولی در راستای امر مهم دادخواهی در ایران ثبت شکایت و بدین منظور وکیل هم اختیار کردیم که به نیابت از ما در دادگاه (بیدادگاه) حضور دارد و مدافع شکایت ما هستند.
هوریران سهراب، مادر زنده‌یاد نگار برقعی: ما در ایران با علم به نبودِ عدالت در سیستم قضایی جمهوری اسلامی شکایت کردیم، زیرا مراحل بردن پرونده به دادگاه بین‌المللی این حرکت را می‌طلبید. وکیل ما در دادگاه حضور دارد. به نظر می‌رسد با توجه به خیزش انقلابی مردم ایران، سعی دارند جلسات دادگاه نمایشی و پرازنقص خود را به سرعت برگزار کنند و پرونده را ببندند. با تلاش‌های برنامه‌ریزی‌شدۀ خانواده‌ها و مشورت با وکلای انجمن تاکنون توانسته‌ایم جلسات دادگاه را طول بدهیم و مانع از به‌سرعت برگزارکردن آن باشیم.
جمهوری اسلامی این دادگاه را با عنوان رسیدگی به «سانحهٔ» سقوط هواپیما برگزار می‌کند و کیفرخواست تنظیم‌شده در یکی از جلسات اخیر خوانده شده است. نظر شما در این‌باره چیست و چقدر به نتیجهٔ برگزاری چنین دادگاهی امیدوارید؟
پریسا عباس‌زاده، همسر زنده‌یاد امیرحسین قاسمی: مترادف کلمهٔ سانحه، پیشامد یا واقعه است و معادل این کلمه به‌انگلیسی accident است. با جایگزینی کلمهٔ «جنایت» با «سانحه»، جمهوری اسلامی و دادگاه نمادینش دو هدف اصلی می‌توانند داشته باشند: اول، شکنجهٔ روحی پدر و مادرها و کسانی که عزیزانشان را جمهوری اسلامی در آسمان با نقشهٔ قبلی با دو موشک قتل عام کرد؛ کسانی که با وقاحت تمام از کلمات برای شکنجه استفاده می‌کنند. دوم، جمهوری اسلامی با استفاده از این کلمه اعلام کرد که خودشان از قبل رأی دادگاه را بر اساس تصادف و اتفاق صادر کرده‌اند. در حالی‌که بی‌شک همهٔ ما حتی وابستگان آن حکومت جنایت‌کار به‌خوبی می‌دانند که این سقوط یک سانحه نبود بلکه جنایت ازقبل‌طراحی‌شده‌ای بود که جمهوری اسلامیِ خائن زمانی که عزیزان ما منتظر سوارشدن به هواپیما بودند، نقشهٔ مرگ و سوزاندن آن‌ها را می‌کشید و دستور شلیک موشک، آن هم دو موشک، از قبل داده شده بود.
من شخصاً به‌دلیل اینکه قاضی را عضوی از سیستم قضایی همان حکومت آدمکش می‌دانم، بر این باورم که در حکومت جمهوری اسلامی هیچ عدل و قضاوت عادلانه‌ای وجود ندارد. همان دادگاهی می‌خواهد برای این جنایت رأی صادر کند که این روزها حکم اعدام بچه‌هایی را که قربانی این جنایت‌کاران می‌شوند، صادر می‌کند. در این دادگاه آیا می‌شود دنبال حقیقت بود!؟ کسی که از بدنه و عضو همان حکومت جمهوری اسلامی است، چطور می‌تواند صلاحیت قضاوت برای عزیزان ما را داشته باشد؟ از نظر من سیستم قضایی جمهوری اسلامی صلاحیت قضاوت در مورد قتل عزیزان ما را ندارد چراکه به‌دستور همان سیستم قضایی کودک‌کش چندین کودک در ایران اعدام شده‌اند و هزاران جوان کشته شده‌اند. چطور می‌توان خوشبین بود؟
مریم جهانیان: یکی دیگر از کارهای بجای خانواده‌ها وادارکردن دادگاه به تغییر کلمۀ سانحه در بنر پشت سر قاضی است. کیفرخواست هم با تلاش‌های خانواده‌ها پس از گذشت چندین جلسه بالاخره خوانده شد. فکر می‌کنم برای همۀ کسانی که پروندۀ ما را دنبال می‌کنند روشن شده است که ما به‌هیچ وجه امید به برگزاری و حکم نهایی عادلانه‌ای از سیستم قضایی ایران نداریم.
مریم زارعی: همانطور که گفتم، این دادگاه نمایشی است و بر مبنای دروغ دیگری به‌نام خطای انسانی و در قالب سانحه و با یک سناریوی دروغین در حال برگزاری است و هیچ امیدی به کشف حقیقت و اجرای عدالت در چنین بیدادگاهی از نظر ما وجود ندارد. لذا ما معتقدیم که قاتل نمی‌تواند به پروندهٔ قتلی که خودش مجرم آن است، رسیدگی کند.
آیا دادگاه پاسخ مشخصی به اعتراضات خانواده‌های جانباختگان پرواز ۷۵۲ به محدودماندن کیفرخواست به ۱۰ نفر از افراد رده‌پایین و گمنام و عدم حضور افراد مسئول در شورای عالی امنیت ملی مانند دبیر این شورا، فرماندهٔ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، فرماندهٔ نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و دیگر افراد مسئول در این دادگاه داده است؟ به‌نظر شما چه کسانی باید به‌عنوان متهم در این دادگاه حاضر شوند؟
آرمان ابطحی: خیر، یکی از نواقص کیفرخواست نبردن اسمی از متهمان واقعی این پرونده است. به‌نظر ما شخص خامنه‌ای، سلامی، حاجی‌زاده، باقری، شمخانی، روحانی، رئیسی، حسین اشتری، عبدالرضا رحمانی فضلی، محمود علوی، حسین طائب، حبیب‌الله سیاری، غلامرضا سلیمانی، مجتبی ذوالنور، حسن کرمی، حبیب‌الله جان‌نثاری، به‌عنوان متهم باید در دادگاه حاضر باشند.
مریم زارعی: خیر، در این دادگاه برای همهٔ متهمان اصلی قرار منع تعقیب صادر شده است. هواپیمای مسافربری با برنامه‌ریزی قبلی و به‌صورت عامدانه توسط جمهوری اسلامی و با شلیک موشک سپاه پاسداران سرنگون شده است و بدیهی است که مسئولان ارشد رژیم مسئولیت مستقیم دارند و باید پاسخگو باشند که اگر غیر از این بود تا حالا با خاطیان شدیداً برخورد می‌شد، نه اینکه بعد از سه سال نه هیچ مسئولی برکنار شده، نه استعفا داده و نه بازخواست شده است. به‌باورم این پرونده در دادگاه رژیم از قبل حکمش صادر شده و از «خطای انسانی» به چیز دیگری تغییر نمی‌کند. جرم سنگین شلیک عمدی به هواپیمای مسافربری به سهل‌انگاری و خطای انسانی تقلیل پیدا کرده است. حالا می‌خواهند بگویند که هر کسی چه خطایی انجام داده است. این رویکرد خیلی جنایت‌کارانه است که از ما به‌عنوان شاکیان خطای انسانی برای فرار از مسئولیت بین‌المللی خود استفاده کنند. من حاضر نیستم بازیگر این نمایشنامهٔ رژیم شوم و من نمی‌توانم به جلورفتن هدف شوم این جنایت‌کاران کمک کنم، رژیمی که برنامه‌ریزی کرده و با سناریو ازپیش‌مشخص‌شده سامانهٔ موشکی را در کنار فرودگاه اصلی تهران مستقر کرده و عامدانه به هواپیمای مسافربری اوکراینی شلیک کرده و آن را نقص فنی اعلام کرده و میلیون‌ها صفحه مطلب دروغ تهیه و از رسانه‌های «میلی» خودش منتشر می‌کند و در نهایت وقتی مجبور می‌شود قبول کند که موشک شلیک کرده است، دروغ دیگری را کلید می‌زند تحت عنوان خطای انسانی و هزاران دروغ می‌گوید تا دروغ اصلی خود را اثبات کند.
مضحک‌تر از این وجود ندارد که سامانهٔ موشکی را یک گروه خودسر بدون هماهنگی با مسئولان ارشد خود، از پادگان خارج کرده و در کنار فرودگاه مستقر کنند و با ۱۰۷ درجه خطا در حالی‌که هواپیمای بوئینگ 737-800 را با موشک کروز اشتباه گرفته‌اند، دو موشک شلیک کنند تا مطمئن شوند که هدف نابود شده است. دست آخر فرماندهٔ آن‌ها با وقاحت کامل بگوید تعجب می‌کند که چرا هواپیما پس از اصابت دو موشک زمین‌به‌هوا نتوانسته به فرودگاه برگردد و فرماندهٔ کل نیروهای مسلح بعد از دو هفته بدون هیچ تحقیقی بگوید خطای انسانی محرز شده است.
ما با جنایت‌کاران و دروغگویانی طرف‌ایم که صدها نفر را می‌کشند تا بگویند مهسا امینی را نکشته‌اند. در سه روز دادگاه برگزار می‌کنند تا یک جوان را به‌جرم ساختگی آتش‌زدن سطل آشغال در خیابان اعدام کنند. امان از این‌همه ظلم و جنایت…
پریسا عباس‌زاده: به‌عقیدهٔ من این جنایت، به دستورات از سوی رده‌ها و رتبه‌های خیلی بالایی در جمهوری اسلامی نیاز دارد. قطعاً نمی‌تواند بدون دستور قضایی به دست چند نفر خودسرانه صورت گرفته باشد. همگی می‌دانیم به هواپیمای عزیزان ما با گلولهٔ تفنگ شلیک نشده است که آقایان رده‌بالا خودشان را کنار بکشند. هواپیمای عزیزان ما را با دو موشک زدند، نه یک موشک بلکه دو موشک، پشت سر هم. نمی‌توانند بگویند تفنگ دادیم دست یک سرباز اتفاقی شلیک کرده و دادگاه را با سانحه‌بودن آن جنایتِ کم‌نظیر تمام کنند. برای شلیک موشک به دستور قضایی از مقامات بالارتبهٔ حکومت جمهوری اسلامی نیاز بوده است و علاوه بر این باید تمام کسانی که هر مسئولیتی در این راستا داشتهاند باید پاسخگو باشند. همهٔ افرادی که آقای ابطحی نام بردند و در رأس تمام آن‌ها رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، باید پاسخگو باشد. شاید در بین کسانی که نام برده شد کسی باشد که بتواند رفع مسئولیت کند اما علی خامنه‌ای باید پاسخگو باشد. همانطور که می‌دانیم قطعاً نقشهٔ جنایت سقوط هواپیما بدون دستور علی خامنه‌ای قابل‌اجرا نبوده است. علی خامنه‌ای به‌عنوان رهبر این حکومت جنایت‌کار یکی از مجرمان ردیف اول است و باید پاسخگو باشد. آیا دادگاه نمادین جمهوری اسلامی علی خامنه‌ای را به‌عنوان مجرم و برای پاسخ‌گویی احضار خواهد کرد؟ قطعاً نه، اما خامنه‌ای باید پاسخگوی این جنایت باشد و اگر بخواهد اظهار کند که در جریان نبوده، باید به زنده‌بودن او شک کرد. چون بدون دستور علی خامنه‌ای این جنایت اتفاق نمی‌افتاد.
شما فکر می‌کنید چقدر برگزاری جلسات پیدرپی دادگاه رسیدگی به پروندهٔ شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی طی روزها و هفته‌های گذشته، به مسئلهٔ اعتراضات اخیر و همچنان جاری در ایران ارتباط دارد؟
هوریران سهراب: من فکر می‌کنم از زمان آبان ٩٨، انقلابی در دل مردم ایران به پا شد که با جنایت هواپیمای بچه‌های ما به اوج خودش رسید و سپس رویداد برلین که فراخوانی بود از طرف سخنگوی انجمن خانواده‌ها، دکتر حامد اسماعیلیون، و استقبال پرشور ایرانی‌ها از این حرکت بزرگ ارتباطی ناگسستنی با انقلاب اخیر ایران برقرار شد. می‌خواهم به اینجا برسم که این ارتباط بر برگزاری دادگاه پروندۀ ما در ایران بی‌تأثیر نبوده است. جمهوری اسلامی فشار زیادی را متحمل شده و با خاتمۀ دادرسی پروندۀ ما می‌خواهد از این فشار کم کند.
مریم زارعی: ارتباط بسیار زیادی دارد و مردم به این جنایت به‌عنوان یک نقطهٔ عطف نگاه می‌کنند که ذات پلید رژیم را افشا کرده است. برگزاری باعجله و جلسات پیدرپی دو هدف دارد؛ یکی اینکه به‌قول خودشان این پروندهٔ باز در افکار عمومی بسته شود و دوم اینکه خانواده‌ها خسته شوند و دست از دادخواهی بردارند تا از تبعات بین‌المللی پرونده کاسته شود.
پریسا عباس‌زاده: این را هم من اضافه کنم که ما در کنار مردم ایران تا نابودی این حکومت کثیف مستبد خواهیم ایستاد. بارها گفته‌ام دادخواهی برای عزیزان پرواز یک دادخواهی ملی برای ایران است. عزیزانِ به‌سفررفتهٔ ما هیچ‌گاه به مقصدشان نرسیدند چون جمهوری اسلامی آن‌ها را به بدترین درد از ما گرفت و هیچ‌کس نمی‌تواند آن‌ها را برگرداند اما دادخواهی برای عزیزان حائز اهمیت است به‌دلیل اینکه جمهوری اسلامی جنایت‌کار با این دادخواهی به پایان خود نزدیک می‌شود و برای همیشه تمام خواهد شد و شاید اگر زودتر جمهوری اسلامی به‌خاطر جنایت‌های چندین‌ساله‌اش محاکمه می‌شد، این روزها شاهد قتل‌ِعام و جنایت‌های دیگری از جمهوری اسلامی نبودیم و هزینهٔ کمتری برای این انقلاب و رهایی می‌دادیم. اگر چنین می‌شد، شاید کیان هنوز زنده بود و خدای رنگین‌کمانش را صدا می‌زد…
آقای علیرضا قندچی که الان در ایران هستند، طی مصاحبه‌هایی که اخیراً در رابطه با برگزاری این دادگاه داشتهاند، اشاره کرده‌اند که موضوع بقایای ساک یا چمدانی با آرم تشخیص هویت آگاهی در میان دیگر وسایلی که در محوطهٔ سقوط هواپیما پیدا شده و تصویر آن نیز موجود است و نیز موضوع آثار تیانتی در بقایای هواپیما و نیز با توجه به اظهارات حاجی‌زاده، دربارهٔ موشک تور، این سؤال را پیش می‌آورد که هواپیما اساساً با مواد منفجره‌ای که از قبل به داخل آن برده شده، منفجر شده است و این یکی از چند دلیلی است که موضوع عمدی‌بودن شلیک به هواپیمای اوکراینی را اثبات می‌کند. نظر شما در این‌باره چیست؟
هوریران سهراب: البته این سؤال بسیار تخصصی است و من اطلاعات دقیقی ندارم اما، اولاً ما و کمیتۀ حقیقت‌یاب انجمن معتقد به شواهد (evidence) هستیم نه فرضیه. ثانیاً چندین سؤال پیش می‌آید:
١- چرا باید از تیانتی استفاده شود وقتی مواد منفجرۀ قوی‌تری موجود است؟
٢- تنها راه اثبات وجود مواد منفجره در داخل هواپیما، نمونه‌برداری از تمام باقیمانده‌های هواپیما و اجساد قربانیان است که ما به آن دسترسی نداشته‌ایم.
٣- موشک تور با ایجاد ترکش‌هایش نیازی به مادۀ منفجرۀ داخل هواپیما ندارد. آنچه که مسلم است باید روی شواهدی که هست صحبت کنیم و آن اصابت دو یا سه موشک به هواپیمایی است که عمدی زده شده است.
مریم زارعی: هر مطلبی که در سناریو ساختگی خودشان درج کرده‌اند به‌نظر من برای انحراف افکار عمومی و توجیه سانحه و خطای انسانی است و واقعیت ندارد. در اینکه یک جنایت برنامه‌ریزی‌شده و عمدی است هیچ شکی نیست، کافی است یک گروه کارشناس بین‌المللی و بی‌طرف بررسی کنند، خواهید دید که نتیجه کاملاً روشن خواهد شد.
آیا سازمان جهانی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) پاسخی به گزارش جمهوری اسلامی دربارهٔ سرنگون‌کردن پرواز ۷۵۲ داده است؟
مریم زارعی: متأسفانه تاکنون هیچ پاسخی ندیده‌ایم و نشنیده‌ایم. بعید است پاسخی داده باشند، به‌نظر می‌رسد کوتاهی کرده‌اند و در مقابل کشته‌شدن ۱۷۶ مسافر سه سال است سکوت کرده‌اند. در حالی‌که وظیفهٔ این سازمان حفظ ایمنی و امنیت مسافرت‌های هوایی برای مسافران است.
امید امیدبخش، پدر زنده‌یاد روجا امیدبخش: کمیتهٔ حقیقت‌یاب انجمن نتیجهٔ تحقیقاتش را به تمامی مراجع ذی‌ربط و ذی‌صلاح ارسال کرده و در تمامی سازمان‌ها و ارگان‌های ذی‌ربط در راستای تحقق دادخواهی و کشف حقیقت ثبت شکایت کرده است. ایکائو هم در جریان این روند قرار گرفته است. دادخواهی خانواده‌ها توسط انجمن از کانال‌های متفاوتی در جریان است، ولی نکتهٔ مهم در مورد ایکائو این است که شکایت نه از سوی شخص یا انجمن بلکه باید از سوی یک کشور انجام گیرد. جدیداً کشور اوکراین گویا به‌عنوان یکی از کشورهای متضرر پیگیر شکایت و بررسی توسط ایکائو شده و انجمن نیز در این راستا اطلاع‌رسانی کرده است.
چهارشنبهٔ این هفته، روند قضایی ارجاع پروندهٔ سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲ به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه آغاز شد و چهار کشور کانادا، اوکراین، بریتانیا و سوئد هشدار دیپلماتیک مهمی به جمهوری اسلامی فرستادند. در بیانیه‌ای که از سوی این کشورها منتشر شده آمده است که اگر این اختلافات ظرف شش ماه حل‌وفصل نشود، ایران به دیوان بین‌المللی لاهه کشیده می‌شود. چه اندازه خوشبینید که رژیم ایران در این زمینه همکاری کند؟ و در صورت عدم همکاری جمهوری اسلامی تا چه اندازه به نتیجهٔ کار دیوان بین‌المللی لاهه امیدوارید؟
مریم جهانیان: تمامی دولت‌های خارجی به این نتیجه رسیده‌اند که تاریخ انقضای جمهوری اسلامی سر آمده و جنایت هواپیما و رفتن این پرونده به دادگاه بین‌المللی لاهه می‌تواند سر جمهوری اسلامی را زیر آب کند. دولت‌های خارجی به این نتیجه رسیده‌اند که بودن جمهوری اسلامی به نفع مردم هیچ کشوری نیست.
به‌هر حال تعاملات دولت‌ها با این موضوع همواره آن‌گونه که خانواده‌ها خواستار آن‌اند شاید اتفاق نیفتاده ولی، با درایت انجمن و جناب اسماعلیون نهایت تلاش در همراهی دولت‌ها به‌خصوص دولت کانادا انجام شده که موضع جدید و محکم دولت کانادا در قبال این امر شاید مطلوب نباشد اما بسیار امیدوارکننده است.
مریم زارعی: تا قبل از ۲۸ دسامبر دولت کانادا با احتیاط عمل می‌کرد و علی‌رغم اینکه در همدردی با خانواده‌ها کمک‌های مناسبی کرده است، گزارش‌های دوپهلو صادر می‌کرد. خوشبختانه در تاریخ ۲۸ دسامبر ۲۰۲۲ خبر خوبی منتشر شد که تصمیم گرفته‌اند پرونده را به دیوان بین‌المللی لاهه ببرند، خانواده‌ها امیدوارند که دولت کانادا با همکاری سه کشور دیگر اوکراین، بریتانیا و سوئد بتوانند راهی برای رسیدن به دادخواهی و کشف حقیقت و اجرای عدالت باز کنند. آن چیزی که ما به دنبالش هستیم این است که جنایت‌کاران تنبیه شوند، حقیقت روشن شود و عدالت اجرا گردد.
این کاملاً مشخص است که جمهوری اسلامی در طول این شش‌ماه به هر اقدامی دست خواهد زد تا جلوی بردن پرونده به دادگاه لاهه گرفته شود. از طریق دادگاه نمایشی و از طریق فشار بر خانواده‌ها و موارد مختلف دیگر، مسلم است که جمهوری اسلامی به جرم خودش اعتراف نخواهد کرد و تمام تلاشش را به کار خواهد بست تا با خطای انسانی پرونده را خاتمه دهد و دولت‌های درگیر و خانواده‌ها را قانع کند. مهم این است که این دولت‌ها نباید بپذیرند، این یک جنایت بین‌المللی است و اگر مجرمان آن به مجازات‌های سنگین و اساسی نرسند، هرلحظه می‌تواند دوباره تکرار شود. امیدوارم که دولت‌های درگیر تا کشف حقیقت و اجرای عدالت همراه خانواده‌های پرواز پی‌اس۷۵۲ باشند.
این جنایت نشان داد که انسان‌های بی‌گناه و مظلوم می‌توانند طعمهٔ درندگانی شوند که به‌هر شیوه‌ای به‌دنبال قدرت، ثروت و حکومت‌کردن‌اند. خودشان را برتر از دیگران می‌دانند و برای حفظ خود و جایگاهشان به هر جنایتی دست می‌زنند، امیدوارم با پیگیری کشورهای مختلف و همهٔ آن‌هایی که از این جنایت آسیب دیده‌اند، بتوانیم جهان امن‌تری داشته باشیم، به‌ویژه برای مسافران پروازها، به‌گونه‌ای که مسافران احساس اطمینان و آرامش برای رسیدن به مقصدشان داشته باشند و هرگز انسان‌نما‌های تبهکار به خودشان اجازه ندهند برای امیال نفسانی‌شان به هواپیماهای مسافربری تعرض کنند و جان مسافران بی‌گناه را به خطر بیندازند. در انتها از دولت‌های درگیر در پرونده به‌ویژه دولت کانادا تشکر می‌کنم که ضمن همراهی خوب با خانواده‌های پرواز ۷۵۲ و خیزش سراسری ایرانیان با شعار زن، زندگی، آزادی مسیر بردن جمهوری اسلامی به دادگاه بین‌المللی لاهه را پیگیری کردند، به امید تحقق این مهم و کشف حقیقت و اجرای عدالت. به‌عنوان مادر تا ابد داغدار خواهران قوی، معصومه و مهدیه، می‌گویم که ما نه می‌بخشیم و نه فراموش می‌کنیم.
پریسا عباس‌زاده: جمهوری اسلامی باید تمام حقیقت را با جزئیات و به‌وضوح بیان کند. باید بدون درنظرگرفتن پست و مقام هر فردِ مسئول، تمام جزئیات این جنایت بر اساس حقیقت مشخص شود.
جمهوری اسلامی تمام تلاشش را خواهد کرد و با اینکه می‌دانم این حکومت جنایت‌کار در این مدت قاتل‌های حرفه‌ای تربیت کرده است که در جنایت‌های چندین‌سالهٔ این حکومت جانی دست داشتهاند و تجربه‌های زیادی در این مسیر دارند، اما ما به حمایت از حقیقت از سوی دیوان بین‌المللی لاهه امیدواریم. روشن‌شدن حقیقتِ این جنایت، جمهوری اسلامیِ قاتل را برای همیشه تمام خواهد کرد. این مسیری خواهد بود برای سرعت‌بخشیدن به انقلاب ایران و حفظ جان جوانان و عزیزان آن سرزمین.
هوریران سهراب: جمهوری اسلامی مشروعیتی ندارد که ما به همکاری آن‌ها خوشبین باشیم. تاکنون نشان داده‌اند که قابلیت دفاع از جنایت‌هایشان را در دادگاه‌های بی‌طرف ندارند. ما امیدواریم دادگاه لاهه مانند پروندهٔ MH17 اپراتورهای پدافند هوایی، عاملان و آمران و اطلاعات چگونه انجام‌گرفتن جنایت را برملا کند. لازم به ذکر است که شش ماه مهلتی که به جمهوری اسلامی داده شده کاملاً طبق پروتکل حقوقی دادگاه لاهه است، وگرنه دولت‌ها این کار را سریع‌تر انجام می‌دادند.
در جریان اعتراضات اخیر در ونکوور به سرکوب و کشتار مردم ایران شاهد حضور مستمر شما در تجمعات اعتراضی و همچنین سازماندهی دو برنامه در شهر ونکوور از سوی انجمن خانواده‌های جانبانباختگان بوده‌ایم. آیا برنامه‌های دیگری را در این خصوص سازماندهی خواهید کرد؟
آرمان ابطحی: بله، ما مبارزه را تا روزی که عوامل جمهوری اسلامی محاکمه شوند و سرنگونی رژیم ادامه می‌دهیم.
نوروز گذشته لیندا بوکانان، شهردار شهر نورث ونکوور، در گفت‌وگویی با رسانهٔ همیاری و بی‌سی سرو از ساخت یادمانی در شهر نورث ونکوور در همکاری با شهردارهای دو منطقهٔ دیگر در نورث شور یعنی بخش‌های نورث ونکوور و وست ونکوور، حمایت کرد. به‌دنبال آن و در تابستان امسال شورای شهر نورث ونکوور به‌اتفاق آرا طرح پیشنهادی شهردار بوکانان را برای آغاز روند گزینش و نصب اثری هنری به‌یاد جانباختگان پرواز ابدی ۷۵۲ در این شهر تصویب کرد و بوئن ما، نمایندهٔ منطقهٔ نورث ونکوور-لانزدیل در مجلس استان، از شهردار لیندا بوکانان و تیمش به‌خاطر اعلام آمادگی برای همکاری با دولت استان بی‌سی برای احداث این بنای یادبود سپاسگزاری کرد. همچنین با انتخاب شروین شهریاری به‌عنوان عضو شورای شهر نورث ونکوور در انتخابات شهری ۲۰۲۲، و قول او برای پیگیری ساخت هرچه بهتر و سریع‌تر یادبود جانباختگان پرواز ۷۵۲، به‌نظر می‌رسد همه‌چیز برای ساخت این یادبود در شهر ایرانی‌نشین نورث ونکوور فراهم باشد. آیا شما هیچ تعاملی با شهرداری شهر نورث ونکوور یا دولت استان برای ساخت این بنا داشته‌اید؟ و اگر پاسختان مثبت است، لطفاً برای خوانندگان ما بفرمایید که این پروژه در چه مرحله‌ای است؟
هوریران سهراب: بله، ما در جریان هماهنگی با دفتر شهردار بوده‌ایم، ولی به‌دلیل تمرکز انجمن روی مسائل حقوقی پرواز و اتفاقات سال گذشته در ایران، پیگیری این پروژه را کمی به تأخیر انداختیم. تا این لحظه اطلاعاتی از این بنا و مکانش نداریم.
مریم زارعی: مایلم اضافه کنم که این کار بسیار شایسته‌ای است و باید از همهٔ کسانی که برای زنده‌نگهداشتن یاد و خاطرهٔ جانباختگان پرواز ۷۵۲ تلاش می‌کنند تشکر و قدردانی کرد. بنده به‌نوبهٔ خود از همهٔ آن‌ها تشکر می‌کنم.
با سپاس دوباره از وقتی که برای این گفت‌وگو گذاشتید.
