گفت‌وگو با سارا سقایی و امیر باجه‌کیان، ایده‌پردازان و مجریان پشت صحنهٔ طرح افزوده شدن نوروز به تقویم رسمی شهر ونکوور
هومن کبیری پرویزی – ونکوور
چهارشنبه ۳۰ ژانویهٔ ۲۰۱۹ و در واقع ساعاتی مانده به بامداد پنجشنبه، در جلسه‌ای با حضور پرتعداد و سخنان پرشور جمعی از شهروندانی که از طرح افزوده شدن نوروز به تقویم رسمی شهر ونکوور حمایت کردند، شورای شهر ونکوور به‌اتفاق آرا این طرح را به‌تصویب رساند. (گزارشی از جلسه بررسی و تصویب این طرح را در اینجا بخوانید) اما این طرح برای مطرح شدن در شورای شهر راهی نه‌چندان هموار را پشت سر گذاشته بود که روایت آن را از دو فعال اجتماعی ایرانی-کانادایی که نقشی محوری را از پردازش این ایده تا تبدیل آن به طرح و همچنین جلب حمایت مردم برای پشتیبانی از این طرح داشته‌اند، می‌شنویم.
با سلام و سپاس از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، لطفاً دربارهٔ پیش‌زمینهٔ طرح گنجاندن نوروز در تقویم شهر ونکوور برایمان بگویید و اینکه چطور شد این موضوع را با خانم جین سوانسون مطرح کردید؟
امیر باجه‌کیان: در ماه نوامبر و در پی صحبتم با یکی از دوستان در مورد برنامهٔ نوروزی دولت بی‌سی در سال گذشته، ایشان پرسیدند آیا برنامه در شهرداری ونکوور بوده؟ و به برنامه‌های مشابه در شهرداری‌های سان‌فرانسیسکو و سیاتل اشاره کردند. این مسئله جرقهٔ اولیهٔ این ایده را در ذهن من زد و بر آن شدم که طرح را با شهرداری ونکوور مطرح کنم، چرا که احساس می‌کردم ما آن حضور لازم را در فضاهای عمومی شهر ونکوور نداریم و تصور عمومی مردم در ونکوور بزرگ و نیز جامعهٔ فارسی‌زبان این است که تمرکز این جمعیت و به‌خصوص ایرانیان، در نورث شور و ترای‌سیتیز است و فارسی‌زبانان شهر ونکوور معمولاً نادیده گرفته می‌شوند. همچنین با توجه به جایگاه شهر ونکوور در میان مناطق شهری ونکوور بزرگ و در کشور کانادا، اهمیت این اتفاق دوچندان خواهد بود.
در ابتدا من قصد داشتم که مسئله را مستقیماً با کندی استوارت، شهردار ونکوور، مطرح کنم، اما پس از آشنایی با سارا سقایی، فعال اجتماعی در امور شهری ونکوور، و استقبال او، با هم تصمیم گرفتیم این طرح را با خانم جین سوانسون مطرح کنیم.
سارا سقایی: من امیر را دورادور می‌شناختم اما ابتدا سر رفراندوم تغییر نظام انتخاباتی در نوامبر ۲۰۱۸ بود که با هم شروع به کار کردیم. پیش از آن برای حدود یک سال و نیم من شخصاً مشغول کار روی دو کمپین انتخاباتی خانم جین سوانسون بودم (سال های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸) که نهایتاً اکتبر ۲۰۱۸ نتیجه داد و ایشان به‌عنوان یکی از ده عضو شورای شهر انتخاب شد. بعد از انتخابات هم ارتباط کاری نزدیک من با ایشان به‌خاطر فعالیت‌هایم با اتحادیهٔ اجاره‌نشینان ونکوور همچنان ادامه داشته است. بد نیست برای اطلاع خوانندگانتان به این موضوع اشاره کنم که خانم سوانسون، ۴۰ سال است در زمینهٔ کاهش فقر و بی‌خانمانی در ونکوور فعالیت سیاسی می‌کند و به این دلیل حتی مدال افتخار از دولت فدرال کانادا دریافت کرده است.
با امیر چندین بار راجع به اینکه چطور می‌توان جامعهٔ ایرانیان ونکوور را در سیاست‌های محلی شهر بیشتر فعال کرد، صحبت کرده بودیم. به‌ویژه در تجربهٔ شخصی من به‌عنوان فعال حقوق اجاره‌نشینان در ونکوور، با ایرانی‌های زیادی مواجه شده‌ام که حقوق اولیهٔ خودشان را در سیستم اجاره‌نشینی بریتیش کلمبیا نمی‌دانند و این موضوع در وضعیت وخیم مسکن در اینجا غالباً به ضررشان تمام می‌شود. هم برای من و هم برای امیر مهم بود که راهی پیدا کنیم تا به جامعه‌مان آگاهی بیشتری راجع به حق و حقوق شهروندی و سیستم سیاسی دولت شهری و استانی بدهیم. وقتی امیر ایدهٔ نوروز را مطرح کرد، من استقبال کردم به این خاطر که نوروز به‌نظر بهانهٔ خوبی می‌آید برای آشنا کردن ابتدایی جامعه‌مان با شهرداری و امکاناتی که از طریق آن برایمان فراهم است که اگر گرد هم بیاییم و در راستای حقوق جمعی‌مان تلاش کنیم، می‌توانیم از آن‌ها بیشتر بهره ببریم و همچنین دلیلی است برای اینکه حضورمان و فرهنگمان را بیشتر به جامعهٔ ونکوور بشناسانیم و در میان تعدد فرهنگ‌های این شهر جایی برای خودمان باز کنیم.
آیا خانم سوانسون از قبل با نوروز آشنایی‌ای داشتند؟ استقبالشان از پیشنهاد شما چطور بود؟
سارا سقایی: خیر، آشنایی نداشتند، ولی ایده را دوست داشتند و علاقه داشتند بیشتر بدانند. استقبالشان بسیار مثبت بود.
این پیشنهاد برای مطرح شدن در صحن شورای شهر ونکوور چه مراحلی را پشت سر گذاشت؟
سارا سقایی: ابتدا ما از خانم سوانسون درخواست کردیم که ایده را مستقیماً با شهردار و مدیر امور شهری شهرداری مطرح کند. در جواب شنیدیم که مدیر امور شهری شهرداری گفته است «از این‌جور برنامه‌ها زیاد است» و رغبت چندانی به این امر نشان نداده است. سیستم شهرداری این‌گونه است که شورای شهر تصمیم‌گیرنده است، اما نظر مدیر امور شهری و کارمندان در دید اعضای شورا وزن زیادی دارد. ما اما از این پاسخ ناامید نشدیم و تصمیم گرفتیم طرح را به شورای شهر بکشانیم. برای این کار باید طرحی را تهیه می‌کردیم که حاوی جزئیات درخواستمان از شهرداری و دلایلمان در پشتیبانی از لزوم اجرای این طرح توسط شهرداری باشد. بعد از کمی تحقیق، تصمیم گرفتیم از آمار مربوط به فارسی‌زبانان در ونکوور، به‌رسمیت شناخته‌‌شدن نوروز در سطح فدرال و استانی و خصوصیتِ منحصربه‌فرد نوروز به‌عنوان یک جشن دیرینهٔ فراملی، فرازبانی، فرادینی و سیاسی، و همخوانی آن با فرهنگ ونکوور از این جهت، استفاده کنیم.
خوش‌شانسی ما اعتمادی بود که خانم سوانسون به ما داشت و اینکه بعد از دیدن طرح بدون چون و چرا، بدون نگرانی از موافقت یا مخالفت دیگر اعضای شورا، قبول کرد که آن را در شورا مطرح کند. اما مسئولیت سازماندهی برای گرفتن ۶ رأی لازم برای تصویب شدن طرح، بر عهدهٔ خودمان بود.
اقدامات شما برای سازماندهی حمایت‌های جوامع ایرانی و افغان ونکوور و دیگر افراد علاقه‌مند به این موضوع چه بود؟
امیر باجه‌کیان: به‌محض آنکه خانم سوانسون طرح را در دستور کار شورا قرار دادند، اطلاع‌رسانی ما آغاز شد. این اطلاع‌رسانی با همکاری دوستان فارسی‌زبان مقیم ونکوور و از طریق فیس‌بوک و ایمیل انجام شد. تلاش ما بر این بود که جوامع ایرانی و افغان با ارسال ایمیل به شهردار و اعضای شورا و نیز با ثبت نام برای صحبت در جلسهٔ شورا، حمایت خود را از این طرح اعلام کنند. همچنین تلاش کردیم که در فضای غیرفارسی‌زبان هم در این مورد اطلاع‌رسانی کنیم.
پیش از جلسهٔ بررسی این طرح در شورا، چه کارهایی و توسط چه کسانی انجام شد؟
امیر باجه‌کیان: پیش از جلسه، جوانان فعال با هماهنگی با یکدیگر کار اطلاع‌رسانی در فضای مجازی را آغاز کردند و با استقبال جامعه از طرح، به راهنمایی دوستان و سازمان‌هایی پرداختند که تمایل به همکاری داشتند. در این میان بسیاری از مردم، صاحبان کسب و کار و سازمان‌ها و گروه‌ها به فراخوان ما پاسخ دادند و ما به آن‌ها کمک کردیم تا بتوانند با اعضای شورای شهر تماس بگیرند و برای صحبت در جلسهٔ شورا اقدام کنند.
همچنین من و سارا یک مقاله به زبان انگلیسی در توضیح اهمیت این طرح نوشتیم که در نشریهٔ جورجیا استریت منتشر شد و بسیاری از دوستان آن را برای اعضای شورا فرستادند.
در مدت ۹ روزی که از زمان ثبت طرح در شورا تا روز جلسه فرصت داشتیم، کوشش کردیم که حمایت اعضای شورا را از این طرح جلب کنیم و تعدادی از اعضا پیش از جلسه حمایت خود را به شهروندان و سازمان‌هایی که با ایشان تماس گرفتند، اعلام کردند. اما هنوز به‌اندازهٔ کافی رأی نداشتیم و همه‌چیز به آمدن و صحبت کردن مستقیم و در ملأ عامِ افراد در صحن شورای شهر در روز بررسی طرح، بستگی داشت.
با تمام اطمینانی که نسبت به حمایت از اصل این جریان داشتیم، نگرانی اصلی ما این بود که صحبت‌های مدیران و کارمندان اداری شهرداری در مورد محدودیت زمان و امکانات آن‌ها موجب شود که شورا این طرح را رد کند. به‌همین جهت لازم بود که به شورا و به شهرداری نشان دهیم که جوامع مختلفی که نوروز را جشن می‌گیرند، تمام‌قد از این طرح حمایت می‌کنند و در اجرای آن نیز در کنار شهرداری خواهند بود.
در جلسهٔ بررسی این طرح در شورا چه گذشت و برخورد نمایندگان شورای شهر و شهردار را چطور دیدید؟
سارا سقایی: روند جلسات شورا بعضاً شهروندان را دچار سردرگمی می‌کند. مثلاً اینکه طرح در تقویم شورا برای روز سه‌شنبه ۲۹ ژانویه ثبت شده بود. حال آنکه اگر شهروندان بخواهند در مورد طرحی اظهار نظر کنند، شورا آن را به جلسهٔ چهارشنبه موکول می‌کند. مشکل دیگر این بود که زمان خاصی برای مطرح شدن این طرح منظور نشده بود. جلسهٔ شورا ساعت ۹:۳۰ صبح شروع می‌شد، اما طرح‌های مختلفی آن روز در شورا مطرح می‌شد و طرح ما آخرین مورد در دستور جلسه بود. به‌همین دلیل، حصول اطمینان از حضور سخنرانان در زمان مناسب در شورا، چالشی جدی برای ما بود. در نهایت ممکن بود که این طرح به تعویق بیافتد و در پی آن، امکان برگزاری جشن نوروزی در زمان مناسب از میان برود.
در عمل اولین مورد در دستور جلسهٔ آن روز، یعنی احداث مترو شهری به دانشگاه بریتیش کلمبیا، بیش از هشت ساعت وقت به خود اختصاص داد که برای ما کاملاً غیرمنتظره بود. در طول روز ما دائماً با دوستانی که قرار به آمدنشان بود، در ارتباط بودیم و آخرین وضعیت را اطلاع می‌دادیم. من شخصاً از ساعت ۴ بعدازظهر در جلسهٔ شورا حضور داشتم.
بالاخره حدود ساعت ۹ شب و بعد از ۱۲ ساعت نوبت به ما رسید. از ۱۴ سخنرانِ ما ۷ نفر در جلسه حاضر بودند. رئیس جلسه از ما برای تأخیر عذرخواهی کرد و از صبر ما تشکر کرد. در آغاز یکی از اعضای شورا پیشنهاد کرد که برای اطمینان از اینکه همهٔ سخنرانان بتوانند صحبت‌های خود را مطرح کنند یا جلسه تا ساعت ۱۱ تمدید شود یا طرح به روز ۱۳ فوریه منتقل شود. در این زمان مدیر امور شهری شهرداری از جای خود برخاست و به شورا تذکر داد که هرگونه تأخیر در تصمیم‌گیری در مورد این طرح عملاً به‌معنای رد آن است. چرا که همین الان هم زمان برنامه‌ریزی برای برگزاری این طرح به‌شدت محدود است. شورا با نظر ایشان موافقت کرد و نوبت به صحبت‌های ما رسید. هر یک از ما حدود پنج دقیقه در حمایت از این طرح سخن گفتیم. سخنان ما عمدتاً در مورد تجربه‌های شخصی خودمان بود. اعضای شورا با علاقهٔ بسیار به سخنرانان ما گوش فرا دادند و از بعضی سخنرانان‌ها هم سؤالاتی پرسیدند.
امیر باجه‌کیان: بعد از پایان صحبت‌ها برای ما مشخص بود که نظر شورا مثبت است. حتی خانم ملیسا دی‌جنوا با الحاقیهٔ خود به طرح خانم سوانسون آن را تکمیل کرد، به‌طوری که مشخص شود به‌رسمیت شناختن نوروز هر ساله اتفاق خواهد افتاد و همچنین برای برگزاری آن در سال‌های بعد امکان استفاده از کمک‌های مالی شهرداری نیز موجود باشد. که این الحاقیه نیز به اتفاق آرا مورد تأیید شورا قرار گرفت.
نکتهٔ جالب توجه برای ما این بود که بیشتر اعضای شورا نیز در صحبت‌های خود به ارتباطشان با جامعهٔ ایرانی یا حضور در برنامه‌های نوروزی اشاره کردند، که خود شاهدی بر حضور گستردهٔ جامعهٔ ما در شهر ونکوور است و اینکه باید این حضور را به رسمیت شناخت و از آن برای پیشرفت جامعهٔ ما و جایی که در آن زندگی می‌کنیم، استفاده کرد.
دیگر نکتهٔ جالب این بود که کارمند نگهبان اتاق شورای شهر متوجه شده بود که ما ایرانی هستیم و با تک‌تک افراد به زبان فارسی خوش‌آمد گفت. در توضیح اضافه کرد که کارمندان فارسی‌زبان زیادی در شهرداری ونکوور کار می‌کنند و او فارسی را از آن‌ها یاد گرفته است. این برخورد برای همهٔ ما بسیار خوشایند بود و بیشتر به پروژه‌مان اطمینان پیدا کردیم.
با تصویب این طرح در شورای شهر ونکوور چه تغییرات و برنامه‌های را در این شهر شاهد خواهیم بود؟
سارا سقایی: تصویب این طرح نوروز را در تقویم مناسبت‌های شهر ونکوور قرار خواهد داد و موجب خواهد شد که جشن نوروز در شهرداری ونکوور برگزار شود. همچنین از سال‌های آینده مبالغی به‌صورت کمک بلاعوض مالی (grant) برای پروژه‌های مرتبط با نوروز در نظر گرفته خواهد شد که عموم مردم می‌توانند با ارائهٔ پروپوزال برای پروژه‌های مدنظر خود، در این زمینه از حمایت مالی شهرداری برخوردار شوند.
آیا با تصویب این طرح، مرخصی گرفتن افراد به این مناسبت آسان‌تر خواهد شد؟ به‌عبارت دیگر، آیا کارفرما می‌تواند با چنین درخواست مرخصی‌ای مخالفت کند؟
امیر باجه‌کیان: گمان می‌کنم در قوانین فعلی کانادا هم برای مناسبت‌هایی چون نوروز چنین قوانینی وجود دارند و کارفرمایان باید تسهیلات لازم را برای کارمندان در تعطیلات فرهنگی آنان فراهم آورند. البته به‌نظر می‌رسد که برخی از افراد جامعهٔ ما ممکن است از این موضوع آگاه نباشند یا در استفاده از آن قدری اکراه داشته باشند. امیدواریم این برنامه باعث اطلاع بیشتر همه، اعم از کارمند و کارفرما، شود و مردم در این مناسبت با خاطری آسوده از این حقشان استفاده کنند.
آیا اطلاع دارید که در شهرهای دیگر مترو ونکوور و نیز کانادا هم نوروز را در تقویمشان گنجانده باشند؟
امیر باجه‌کیان: تا جایی که ما می‌دانیم، تا کنون هیچ‌یک از شهرهای ونکوور بزرگ این مناسبت را به‌صورت دائمی در تقویم خود قرار نداده‌اند. البته در گذشته به‌صورت موردی، برنامه‌های نوروزی شهر خود را در تقویم عمومی اتفاقات شهر قرار داده‌اند، ولی در تقویم شهرهای تورنتو و ریچموند‌هیل در استان انتاریو کلاً هیچ صحبتی از نوروز نشده است.
با سپاس دوباره از وقت شما، اگر صحبت دیگری در این زمینه دارید، بفرمایید.
امیر باجه‌کیان: یکی از انتقادهایی که به برنامه‌های نوروزی در خارج از ایران وارد است، این است که بسیاری از این برنامه‌ها به‌شدت درون‌گرا و انحصاری هستند و مجالی فراهم نخواهند کرد که جوامع دیگری هم که دور و بر ما زندگی می‌کنند با سنت‌ها و فرهنگ ما آشنا شوند. به‌خصوص این برخورد ملی‌گرایانهٔ افراطی که بسیاری از ما با نوروز داریم، به‌نظر می‌رسد با روح نوروز همسو نباشد. نوروز میراثی جهانی است و ارزش‌های نهفته در آن برای همهٔ جهانیان قابل درک است. چرا نوروز را با دیگران قسمت نکنیم؟ چرا نوروز نباید یک جشن رسمی باشد؟
سارا سقایی: باید از آن هم فراتر برویم. جوامع مختلف، و به‌خصوص جامعهٔ ایرانی باید برای حضورِ پررنگ‌تر در عرصهٔ اجتماعی بیشتر تلاش کنند. این درون‌گرایی و انزوایی که برخی از ما با آن خو کرده‌ایم، به ضرر ماست. ما نیز ساکنان و شهروندان این شهر، استان، و کشوریم و بهتر است خود را میزبان و شریک در امور جامعهٔ محل زندگی خود بدانیم، نه مهمان. رسمیت بخشیدن به نوروز هم تنها گام نخست در این راه است، نه هدف نهایی. امید داریم که مناسبت‌هایی از این دست موجب شود که ارتباط ما با منتخبان خود در رده‌های مختلف دولت و تصمیم‌گیرندگان بیشتر و جدی‌تر شود.
سپاس!
