همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور در دنبالهٔ بحث دستور گشتاری-زایشی که در شمارهٔ گذشته، چامسکی دو نکته توانش و کنش را مطرح می‌کند. توانش انسان یعنی competence همان قدرت ذهنی او در تولید بی‌حدوحصر جملات دستوری زبان است، لیکن کنش او یعنی performance اندازهٔ محدود و مطلوبی از ترکیبات واژه‌هاست. با اینکه مثال‌های چامسکی به انگلیسی است، ما می‌توانیم به‌راحتی معادلشان را در جملات همهٔ زبان‌ها، اعم از…

همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور دستور گشتاری-زایشی از اتفاقاتی که در قرن گذشته در جهان علم زبان (زبان‌شناسی) رخ داد، دستور گشتاری-زایشی بود که از سوی چامسکی (Chomsky) عرضه شد. چامسکی نظریهٔ خود را در کتابی نوشت و منتشر ساخت. در اینجا ما شرحی کوچک از این نظریه را به‌اقتضای نیازمان یاد آور می‌شویم: زبان مجموعه‌ای از قواعد است که گشتارها (transformations) نام دارند و کلمات و عبارات…

همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور چگونه زبانمان را از خطاها حفظ کنیم؟ این رفتار اجتماعی بشر پدیده‌ای قاعده‌مند است. به‌عبارت دیگر دارای قواعدی دقیق، ظریف و پیچیده است. فارسی دو گونه خط دارد؛ نسخ و نستعلیق، که از عربی گرفته شده‌اند. نسخ با گونه‌هایش در کتاب‌ها، روزنامه‌ها، آگهی‌ها، و نشریات دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. نستعلیق، زیباشدهٔ همان نسخ است که برای خوش‌نویسی در آگهی‌ها و تابلو‌ها از…

همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور همان‌طور که در قسمت‌های پیش گفتیم، اصل زبان گفتار است و سخن‌گویی چیزی است که میان گوینده و شنونده برقرار می‌شود. لیکن نوشتار برای حفظ، برقراری و نگهداشت آن ساخته شده است. ازآنجاکه زبان یک رفتار قاعده‌مند و دقیق بشر است، امکان خطاکردن در بهره‌گیری از آن وجود دارد. بنابراین کار ما در این مقال اصلاح خطاها و مصون‌ساختن زبان نیز است.  زبان‌ها…

همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور اصل زبان گفتاری-شنیداری است، لیکن ما برای نشان‌دادن تلفظ ترکیبات کلام از نوشتار بهره می‌گیریم. یکی از آموزشگران کلمهٔ «آقا» را با آهنگ و زیروبمیِ صدایش ١٢ جور تلفظ کرد و از هم جدا نمود. ما در فارسی سه واکهٔ کوتاه، سه واکهٔ بلند و دو واکهٔ مرکب داریم که اَو (ow) و‌ ای (ay) هستند. در عربی از قدیم حروف را برای…

همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور هدف اصلی ما حفظ هویت فرهنگی زبان رسمی‌مان است. پس بایسته است بکوشیم آن را از آفات بی‌نظمی‌ها و خطاها برهانیم و تا آنجا که امکان دارد علیه خودباختگی، خود‌کم‌بینی و تهاجم واژه‌های بی‌مورد خارجی مبارزه کنیم. ایران‌زمین مشاهیر بسیاری را در علم و ادب در خود پرورده است و ما لازم است این سابقه را همچنان محفوظ نگه داریم و از به‌کارگیری…

همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور مطالعهٔ علمی زبان سابقه‌ای طولانی ندارد؛ کم و بیش به حدود سال ۱۹۵۰ می‌رسد. رفتار اجتماعی زبان بر محور دو اصل می‌چرخد که مکمل یکدیگرند. یکی اصل هرچه سریع‌تر، کمتر و ساده‌تر گفتنِ سخن است و دوم اصل هرچه بهتر بیان‌کردن و کامل‌تر رساندن پیام است. این دو اصل در حرکت خود به پیش همیشه در نقطه‌ای یکدیگر را خنثی می‌کنند و منتجشان…

همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور بهره‌گیری از واژه‌های خودی، بیرون گذاشتن واژه‌های بی‌مورد بیگانه، زدودن خطاها و ترغیب به حفظ میراث فرهنگی‌مان تا آنجا که امکان دارد، کاری شایسته برای زبان است. ما شما را تشویق می‌کنیم که بیاییم از زبان عامیانه، به‌خصوص عامیانهٔ پَست در نوشتار دست برداریم و همت کنیم تا زبان زیبای پارسی را در سطح والای کلام نگه داریم.  زبان به‌عنوان یک رفتار اجتماعی…

همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور ما در این شماره می‌خواهیم به یادگیری دستور زبان و مقایسه‌ای میان دو سه زبان، و نیز به بحث مؤنث و مذکر حقیقی و مجازی بپردازیم.  کودک در خردسالی قواعد زبان مادری را از راه گفت‌وگو کشف می‌کند و به‌طور طبیعی تا سن پنج‌سالگی آن‌ها را به کار می‌برد. او کم‌کم نامنظمی‌های زبانش را متوجه می‌شود و اشتباهاتش را اصلاح می‌کند. فراگیری زبان…

همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور ما در این شماره می‌خواهیم پس از پاسخ به سؤال کلی بالا چند نکته را در مقایسهٔ زبان‌ها به پیش ببریم و به دو سه مورد جدید اشاره کنیم. تمام زبان‌ها حتی لهجه‌ها و گویش‌ها در به‌کارگیری خود از سوی گویندگانشان، کامل‌ترین‌اند. پس سؤالمان را طور دیگر مطرح می‌کنیم: کدام زبان پرواژه‌ترین زبان است؟ کدام زبان غنی‌ترین یا کهن‌ترین ادبیات جهان را دارا…