همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور در این شماره، به یک نکته اصلی، چندین مسئله، و مواردی که در زبان فارسی رواج یافته است می‌پردازیم. درست و نادرست هنگامی‌که به‌هر دلیل کلمه یا ترکیبی نادرست وارد محاوره یا نوشتار می‌شود، ما به آن «غلط» اطلاق نمی‌کنیم، بلکه می‌گوییم، این خوب نیست یا نامعیار است و آن را بهسازی می‌نماییم یا کاربرد اصلی آن را ذکر می‌کنیم و چگونگی تغییر…

همراه با پیشنهاد جایگزین برای چند واژهٔ بیگانه دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور سرآغاز از این پس هر چه مى‌خواهیم بگوییم دربارهٔ بهسازى زبان فارسى است؛ زبانى که پنجاه و دو سه درصدش را لغات عربى تشکیل مى‌دهد. ما دیگر نمى‌گوییم فارسى با عربى مخلوط شده است، زیرا این کلمات و ترکیبات در بیشترین اندازه رنگ‌وبوى پارسى را به خود گرفته‌اند، تلفظ و معنایشان در باهم‌آیى واژگانى تغییر کرده، و به‌گونه‌اى متفاوت به‌کار گرفته شده‌اند. قرن‌ها…

دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور در تمام سال‌هاى کودکى، از تماشاى کشته‌شدن حیوانات و مرغ و خروس بیزار بودم. دیدن کشتار فقط یک‌بار و براى تجربه بود. دفعات بعد سرم را برمى‌گرداندم؛ دل نداشتم دست‌وپا‌زدنشان را ببینم. خاطرات من از سه‌سالگى و کمتر شروع مى‌شود. من ششمین فرزند خانواده بودم؛ دو پسر و یک دختر قبل از من مرده بودند و من با خواهران بزرگ‌ترم تفاوت سنّى بالایى داشتم. آن‌طور که مادرم تعریف مى‌کرد، ایشان در…

قسمت قبلی این مطلب را در اینجا بخوانید دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور گفتار ما این‌بار دربارهٔ ترجَمه است. هنر ترجمه را به چند نوع تقسیم می‌کنیم: ١- ترجمهٔ کلمه‌به‌کلمه، یا تحت اللفظی. مثال آن برگردان عربی به فارسی از دو آیهٔ قرآن از سورهٔ الکهف است: وَ مَا أَظُنُّ السَّاعَةَ قَائِمَةً وَ لَئِنْ رُدِدْتُ إِلَی رَبِّي لَأَجِدَنَّ خَيْرًا مِنْهَا مُنْقَلَبًا. قَالَ لَهُ صَاحِبُهُ وَ هُوَ يُحَاوِرُهُ أَكَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ سَوَّاكَ رَجُلًا؟…

قسمت قبلی این مطلب را در اینجا بخوانید دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور آخرین نکات دربارهٔ شعر نو، چند نمونه و نقد آن یک شعر کوتاه از سیدعلى صالحى: اگرچه گفته‌اند / دهان تو را خواهیم بست / اما نگران سکوت من نباش، / چشم‌های دلواپس من / باز با تو سخن خواهند گفت. / اگر چه خواسته‌اند / چشم‌های مرا دوباره ببندند / من نگران دیدنِ دنیا نیستم / دست‌هاى خستهٔ من / باز با تو سخن…

قسمت قبلی این مطلب را در اینجا بخوانید دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور ما در شمارهٔ قبل به‌اندازهٔ کافی دربارهٔ شعر و شاعری و علم عَروض سخن گفتیم و باز هم می‌گوییم: شاعر پس از برگزیدن وزن شعر به قافیه می‌پردازد، و هم در این راستا است که ضرورت‌های شاعرانه رخ می‌دهد. به این بیت از حکایت سعدی نگاه کنیم: یکی عابد از پارسایان کوی / همی شستن آموختم دست و روی. در این بیت «شستن» مضافِ «دست…

قسمت قبلی این مطلب را در اینجا بخوانید دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور در این بخش از گفتار خود آخرین نکات مربوط به علم عروض را یادآور می‌شویم و تکرار ما تکراری مفید است: چهار قاعده یا گشتار در شعر و نه همیشه در نثر، پیوسته در کارند؛ آن‌ها گشتارهای حذف، افزایش، جابه‌جایی، و تغییر هستند. علاوه بر آن‌ها ضرورت‌های شعری نیز رخ می‌دهند؛ مثلاً اینکه کلمه‌ای را با تشدیدِ همخوان (صامت) پایانی و یا برعکس برداشتن تشدید…

قسمت قبلی این مطلب را در اینجا بخوانید دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور عَروض شناخت اصول وابسته به وزن شعر است، و به قافیه‌سازى کارى ندارد. علم عروض یک کتاب است که به تفصیل و توضیح قواعد آن می‌پردازد، ولى ما می‌کوشیم تا می‌شود گفته را ساده، خلاصه، و درخور درک دوست‌داران ادب فارسى قرار دهیم. فارسى کنونى ما سه واکهٔ کوتاه، سه واکهٔ بلند یعنى کشیده و یک واکهٔ مرکّب دارد. واکه‌های کوتاه عبارت‌اند از -َ -ِ…

قسمت قبلی این مطلب را در اینجا بخوانید دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور مى‌دانیم که زبان رفتاری اجتماعى است، لیکن با رفتارهاى دیگر انسان تفاوت زیادى دارد. رفتارى است بسیار دقیق، ظریف، پیچیده و درهم‌تنیده که از صوت و صدا ساخته شده، میان دهان و گوش جریان دارد، داراى تکیه‌هاى آوایى، زیروبمىِ کلام، آهنگ صدا و نواى گفتار می‌باشد؛ به‌گونه‌اى که نوشتار نمى‌تواند همه را بنمایاند.  زبان‌هاى بشر شجره‌هاى گوناگونى دارند. مشهورترین آن‌ها شجرهٔ «هندواروپایى» ( Indo-European) و زبان…

قسمت قبلی این مطلب را در اینجا بخوانید دکتر محمدرضا رخشانفر – ونکوور معادل‌یابى و معادل‌سازى  چندى پیش فرهنگ کوچکى از واژه‌هاى بیگانه در برابر پارسىِ آن‌ها با عنوان «پارسى بگو» به‌دست ما رسید که به‌کوشش پایگاه اینترنتى ایرانیان بلژیک فراهم آمده است. این حرکت بسیار خوبى بوده، ما را بسى خرسند کرده است و ما بسیار از زحمتشان سپاسگزاریم. لیکن لازم است در برابریابى به نکات زیر هم توجه نماییم: ١- زبان فارسى امروز با عربى مخلوط…