نگاهی به اهمیت مقابله با قُلدری و تمسخر یا bullying در مدارس براى پیشگیرى از خودکشی نوجوانان
دکتر سعید ممتازی، روان‌درمانگر، عضو ارشد انجمن مشاوران درمانگر کانادا ۱– ونکوور
حامد از مدرسه به خانه آمد: «امروز تو مدرسه دربارهٔ خودکشی و اینکه وقتی این فکرا تو ذهن کسی بیاد چى کار کنه و چه کمکى بگیره، برامون صحبت کردند. مشاورمون مى‌گفت خیلى وقتا کسى که مى‌خواد خودش رو بکشه قبلش یک اشاره‌هایى مى‌کنه.»
چند وقت بعد
حامد از مدرسه به خانه آمد: «مى‌دونین چى شده، یکى از بچه‌هاى مدرسه‌مون خودکشى کرده… »
شنبه ١١ مارس ٢٠٠٠
عصر بود. نسیمه گفت: «حامد ما داریم می‌ریم خونهٔ یکى از همسایه‌ها، تو هم با ما میای؟»
حامد کمی مکث کرد و بعد با تردید گفت: «نه مادر، من و عبدالله خونه هستیم، شما برید.»
«باشه مادر، هر جور راحتى.»
ساعتى بعد عبدالله برادر بزرگ‌تر حامد، در حمام بود که حامد بی‌قرار شد. دور اتاق راه می‌رفت و سعى می‌کرد ذهنش را آرام کند، اما نمى‌توانست. بالاخره کلاسور مدرسه را باز کرد، یک برگ از وسط آن کند و شروع به نوشتن کرد:
… نمى‌دونم چرا دست بر نمى‌دارند. نمى‌دونم چه کار باید بکنم، اما دیگه طاقتم تموم شده، هر روز منو مسخره می‌کنند، روى من اسم گذاشتند، به من مى‌گن همجنس‌باز و من رو با اسم‌ها و فحش‌هاى بد صدا مى‌کنند. مگه من چى‌کار کردم؟ من به همه نشون مى‌دم که این حرف‌ها شوخى نیست و این اسم گذاشتن‌ها و این کارها چقدر نابودکننده است. من مى‌خوام اونا حال بدى را تا عمق وجودشون احساس کنند و شاید همه‌چیز تغییرکنه، چون نمى‌خوام کس دیگه‌اى مجبور بشه این کارى رو که من کردم، انجام بده…
مامان و بابا من شما را دوست دارم و نمى‌خوام شما رو ناراحت کنم، اما مى‌خوام فریاد بزنم تا همه بفهمن اونا با زندگى من چه کار کردن. دیگه تحمل این زندگی رو ندارم، می‌دونم شما خیلی ناراحت می‌شید و سعى کرده بودم حال بدم را به شما نشون بدم، اما شما متوجه نشدین، تقصیر شما هم نیست. من شاد نبودم، ولى ظاهرم این رو نشون نمى‌داد، کاش راه دیگه‌اى بود، اما دیگه نیست، نمى‌تونم، نمى‌تووووونم…۲
یادداشت را گذاشت و کاپشن تامی را که هفتهٔ پیش پدر برایش خریده بود پوشید، کوله‌پشتى‌اش را برداشت و قبل از اینکه عبدالله از حمام بیرون بیاید از خانه بیرون زد. هوا سرد و پر از ابرهاى خاکسترى بود که کم‌کم با تاریک شدن هوا رنگشان به سفیدی می‌گرایید. باران از ظهر قطع شده بود، اما هنوز پیاده‌روها نمناک بود و تنهٔ درختان مرطوب به‌نظر می‌رسید. حامد مقصدش را از پیش انتخاب کرده بود، اما باز هم در راه با خودش فکر می‌کرد: «آیا این کار درسته یا برگردم؟ نه، دیگه نیستم… »
یکشنبه ١٢ مارس ٢٠٠٠
در اولین ساعات صبح افسران RCMP جسد حامد ١۴ ساله را در حاشیهٔ رودخانهٔ فِرِیزر پیدا کردند. آن‌ها از شب قبل که خانوادهٔ نستوه، پلیس را از غیبت نگران‌کنندهٔ حامد و یادداشتش راجع به قصد خودکشى آگاه کرده بودند، در حال جست‌و‌جو بودند.
حامد نستوه نوجوان ١۴ ساله از پدر و مادرى مهاجر از افغانستان در کانادا به دنیا آمده بود و وقتی از آزارواذیت و تمسخر بچه‌ها در مدرسه به‌ستوه آمد، در مارس سال ٢٠٠٠ خودکشی کرد. خودکشى او به تغییراتی در مدارس براى جلوگیرى از قُلدری (bullying) و همین‌طور اسم‌گذارى‌هاى جنسیتى منجر شد. دولت و آموزش‌وپرورش بریتیش کلمبیا به مواد درسى دبیرستان مباحثى در مورد پیشگیری از زورگویی و تمسخر (bullying) و همچنین تحمل دگرباشان جنسى اضافه کردند و بعدها حزب لیبرال کانادا هم در توسعهٔ این دوره با دولت بریتیش کلمبیا همراهی کرد. این دوره‌ها در مورد موضوع تحمل بحث می‌کند و به‌ویژه به ارتباط آن با هویت‌های جنسی، قومیتی و نژادی می‌پردازد.
اکنون ٢١ سال از آن ماجراى تلخ گذشته است و نسیمه، مادر حامد، که زنى واقعاً نستوه است، کمپینی را در مدارس بریتیش کلمبیا برای پیشگیری از قُلدری، زورگویی و تمسخر به‌راه انداخته و همیشه این جمله را با زبانى رسا فریاد زده است: «خودکشى راه حل نیست». او می‌گوید پیام روشن و ساده است: «خودکشی راه حل نیست». نسیمه با استفاده از یادداشت خودکشی پسرش برای نشان‌دادن میزان رنج او در دبیرستان قبل از خودکشی، امیدوار است که بتواند از نوجوانان در جامعه حمایت کند و به آن‌ها اطمینان دهد که تنها نیستند. او می‌گوید: «کمک بگیرید. اگر در این‌باره حرفی نزنید، کسی نمی‌تواند صدای شما را بشنود». کودکان و نوجوانان باید این موضوع را به والدین یا معلمان خود اطلاع دهند و از بحث در مورد آزارواذیت و زورگویی نترسند. مادر حامد دریافته است ائتلاف مبارزه با زورگویی حامد نستوه، به او کمک کرده تا از درد و رنج و سختی خود عبور کند. (گفت‌وگوی اختصاصی رسانهٔ همیاری با نسیمه نستوه، مادر زنده‌یاد حامد نستوه را در اینجا بخوانید)
* * * * *
قُلدرى یا bullying چیست؟
یکى از بهترین تعریف‌ها در سال ٢٠١۵ توسط سازمان خدمات انسانى آلبرتا ارائه شده است. قُلدری فعالیتی آگاهانه، ارادی، عمدی، مکرر و خصمانه است که با عدم توازن قدرت، قصد آسیب‌رساندن و/ یا تهدید به پرخاشگری همراه است.
انواع قُلدری یا زورگویی
١- قُلدری کلامى:
- طعنه
- تهدید
- توهین
- جملات تحقیرآمیز
- نظرات (شوخی‌های) جنسی ناراحت‌کننده
٢- قُلدری اجتماعی
- شایعه‌پراکنی یا لطمه‌زدن به آبروی شخص
- دیگران را از یک گروه مستثنی‌کردن
- تحقیر دیگران با صحبت یا حرکاتى در جمع یا نوشتن و کاریکاتورکشیدن روی دیوار
- خراب‌کردن دوستی‌های دیگران
٣- آزارواذیت فیزیکی
- پرخاشگری فیزیکیِ عمدی نسبت به شخص دیگر
- تخریب یا سرقت وسایل
- لمس جنسی بدون رضایت طرف مقابل
۴- آزارواذیت در فضاى مجازى یا cyberbullying
از آنجا که زندگی ما با فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی عجین شده است، بنابراین امکان آزارواذیت اینترنتی نیز در این فضا بسیار است. فیس‌بوک، اینستاگرام، اسنپ‌چت، تیک‌تاک، توئیتر و بسیاری دیگر از پلت‌فرم‌های رسانه‌های اجتماعی همه مکان‌هایی‌اند که مزاحمت اینترنتی در آن‌ها رشد می‌کند. بسیاری از قربانیان قُلدری به‌طور انحصاری در شبکه‌های اجتماعی هدف قرار می‌گیرند یا این پلت‌فرم‌ها بخشی از تاکتیک‌های قُلدری اجتماعی زورگویان را در مدرسه تشکیل می‌دهد.
- استفاده از ارتباطات الکترونیکی (به‌عنوان مثال اینترنت، رسانه‌های اجتماعی یا پیام‌های فوری) برای:
– ترساندن
– تحقیرکردن
– شایعه‌پراکنی
– مسخره‌کردن
– انتشار اطلاعات خصوصی یا اطلاعات و عکس‌هاى شرم‌آور افراد
از شیوه‌های رایج است.
قُلدری و خودکشی
تحقیقات مختلف نشان داده است قُلدری یکی از دلایل خودکشی در نوجوانان است. وقتی قُلدری همراه با عوامل خطر دیگر باشد، بیشتر ممکن است باعث فکر خودکشی شود. این عوامل خطر برای خودکشی عبارتند از:
- سوء‌استفادهٔ جنسی
- آزار فیزیکی
- سوءمصرف مواد مخدر
- افسردگی
نکته اینجاست که هم قربانیان قُلدری و هم کسانی که قُلدری را ادامه می‌دهند، در معرض خطر بیشتری برای خودکشی قرار دارند. نوجوانانی که هم به‌عنوان قربانی و هم به‌عنوان عامل آزارواذیت درگیرند، در معرض بالاترین میزان خطر خودکشی قرار دارند. به‌دلیل ارتباط قوی بین قُلدری و خودکشی، توسعهٔ برنامه‌های پیشگیری و مداخله در قُلدری بسیار حیاتی است.
قُلدری به نتایج منفی روان‌شناختی، عاطفی و رفتاری منجر می‌شود. مواجهه با قُلدری ممکن است به پیامدهایی منجر شود که همه، عوامل مستعدکننده‌اى براى خودکشى‌اند. پیامدهایى مانند موارد زیر می‌تواند در نهایت باعث شود نوجوانان احساس کنند دیگر قادر به کنارآمدن با شرایط نیستند.
- افسردگى
- ناامیدى
- تضعیف اعتمادبهنفس
- تنهایی و انزوا
- خشم و ناامیدی
- حقارت
- خجالت
- ضربهٔ روانى
توصیه‌هاى عملى براى کودکان و نوجوانان در روبرو‌شدن با قُلدری:
- با اعتمادبهنفس، برقراری ارتباط چشمی و استفاده از لحنی آرام اما قاطعانه برای خود بایستید. از یک بزرگسال کمک بگیرید. قُلدری را مخفی نگه ندارید.
- بگوئید «بس کن» و سپس دور شوید.
- موضوع را به شخصی که به او اعتماد دارید – یک معلم، مربی، مشاور راهنمایی، والدین – بگویید.
کمک بخواهید.
- در گروه بمانید تا از رویارویی جلوگیری کنید.
- وانمود کنید که زورگو تأثیری روی شما ندارد.
- مدام به خود یادآوری کنید که فردی خوب و شایستهٔ احترام هستید.
- وارد دعوا و کتک‌کارى نشوید.
توصیه‌هایی برای شاهدان:
طبق یک مطالعه، در حدود ۸۵٪ از حوادث قُلدری که در زمین بازی مدرسه اتفاق افتاده است، همسالان اتفاق را مشاهده کرده‌اند. این تحقیق نشان داد که طی یک حادثهٔ قُلدری، ۵۴ درصد از همسالان فقط تماشاگرند و ۲۱ درصد از همسالان در قُلدری شرکت می‌کنند. محققان استدلال می‌کنند کودکانی که شاهد قُلدری‌اند، در مورد استفادهٔ منفی از قدرت و همچنین پرخاشگری در روابط آگاه می‌شوند و با گذشت زمان، رفتار قُلدری برایشان عادی می‌شود. در مورد حامد نستوه هم او در یادداشتش اشاره کرده که دوستانش پشت او نایستادند و فقط به او خندیدند. در اکثر موارد، وقتی همسالان دخالت می‌کنند یا از رفتار قُلدری پشتیبانی نمی‌کنند، قُلدری در عرض چند ثانیه متوقف می‌شود. پس اگر شاهد زورگویى و آزار هستید، به‌جای نادیده‌گرفتن قُلدری، سعی کنید:
- به یک معلم، مربی یا مشاور بگویید.
- به‌سمت قربانى بروید یا کنار او بمانید.
- از صدای خود استفاده کنید – بگویید «بس کن!»
- با قربانی دوست شوید.
- قربانی را از محل دور کنید.
توصیه‌هایی برای قُلدری‌کنندگان:
- با یک معلم یا مشاور صحبت کنید.
- به این فکر کنید که اگر شخصی شما را مورد آزارواذیت قرار دهد، چه احساسی خواهید داشت.
- احساسات قربانی خود را در نظر بگیرید – قبل از اقدام فکر کنید.
مشکلات مرتبط با قُلدری
قُلدری با مشکلات بهداشت روانی از جمله افسردگى، اختلالات اضطرابی، اختلالات خوردن، خودزنی و خودکشی همراه است. همچنین قربانیان احتمالاً اعتمادبهنفس پایینی دارند و به‌همین دلیل رنج می‌برند. کودکان قربانی آسیب‌دیده ممکن است در بزرگسالی رنج بکشند و به‌طور معمول ممکن است در بزرگسالی هم قربانی زورگویی شوند. این چرخه‌ای ناخوشایند است که می‌تواند زندگی فرد را همیشه در حال ترس و ناراحتى نگه دارد. ممکن است قربانی احساس کند زندگی ارزشش را ندارد.
به‌همین ترتیب، افراد کودک‌آزار ممکن است در بزرگسالی رفتار قُلدری خود را تکرار کنند. قُلدرها ممکن است مرتکب جرایم جنایی شوند. قُلدرها ممکن است به خشونت و آزارواذیت جنسی همسر یا کودکان و آزارواذیت سالمندان دست بزنند. آن‌ها همچنین ممکن است عضو باندهاى خشونت شوند.
شرایط کنونی و چشم‌انداز قُلدری در کانادا
اگرچه قُلدری بیشتر در دوران کودکى و نوجوانی و در مدارس انجام می‌شود، این مشکل مختص سنین پایین نیست. ما اکنون می‌دانیم که شیوع پدیدهٔ زورگویی برای بزرگسالان هم کم نیست. این پدیده می‌تواند به شکل قُلدری اجتماعی در محیط کار، مزاحمت جنسى، یا مزاحمت اینترنتی باشد. این نوع آزارواذیت هم از اتفاقات نادر و گاه‌به‌گاه نیست. شیوع بالاى مشکل زورگویی، شدت مسئله را بیشتر عیان می‌کند:
۴٧٪ والدین کانادایی حداقل یک فرزند دارند که قربانی قُلدری شده است.
تقریباً یک سوم بزرگسالان در دوران کودکی قُلدری را تجربه کرده‌اند.
در کانادا، حداقل از هر ٣ دانش‌آموز نوجوان، یک نفر مورد آزارواذیت قرار گرفته است. تقریباً نیمی از والدین کانادا گزارش کرده‌اند که فرزندشان هدف زورگویی و قُلدری قرار گرفته است. مطالعات نشان داده است که قُلدری هر هفت دقیقه یک‌بار در زمین بازی و هر ٢۵ دقیقه یک‌بار در کلاس اتفاق می‌افتد.
کانادا در سطح جهان به‌عنوان کشوری با مردمی صلح‌طلب و باادب و ملایم شهرت دارد. بنابراین چنین آمارى در جامعه‌ای که چنین «خوب» تلقی می‌شود، تا حدودی تعجب‌آور است. کانادا هنوز با جامعه‌اى عارى زورگویی فاصله دارد و ما باید از این موضوع آگاه باشیم. از طریق آگاهی‌رسانى و ایجاد برنامه‌هاى باثبات، قُلدری می‌تواند کاهش یابد. با ادامهٔ برنامه‌ها، پیشرفت بیشتری حاصل خواهد شد و هدف جامعهٔ نسبتاً عاری‌ازقُلدری ممکن است در سال‌های آینده محقق شود.
حقایقى دربارهٔ قُلدری
قُلدری و آزارواذیت، یادگیری را به‌خطر می‌اندازد. معلمان کانادایی مزاحمت اینترنتی را به‌عنوان مهم‌ترین نگرانی از بین شش موضوع مهم در نظر گرفته‌اند و ٨٩ درصد از آنان گفته‌اند که قُلدری و خشونت از مشکلات جدی در مدارس دولتی ما به‌شمار می‌رود.
قربانیان آزارواذیت، ازدست‌دادن علاقه به فعالیت‌های مدرسه، غیبت بیشتر، حضور بى‌کیفیت در کلاس‌های مدرسه، رهاکردن مدرسه، تأخیر و خستگی گزارش می‌دهند. قُلدری یک از دلایلى است که باعث کاهش پیشرفت تحصیلی یا احساسات منفی نسبت به محیط مدرسه می‌شود.
٧١ درصد معلمان می‌گویند که معمولاً در مشکلات مرتبط با قُلدری مداخله می‌کنند. اما فقط ٢۵ درصد دانش‌آموزان می‌گویند که معلمان مداخله می‌کنند.
بیش از نیمی از کودکان قُلدری را به معلمشان گزارش نمی‌کنند.
پروژه‌ای تحقیقاتی در سال ۲۰۱۰ که در ۳۳ دبیرستان در تورنتو انجام شد، گزارش داد که ۴۹٫۵ درصد دانش‌آموزان مورد بررسی، به‌صورت آنلاین مورد آزارواذیت قرار گرفته‌اند.
بین ۴ تا ۱۲ درصد پسران و دختران در کلاس‌های ۶ تا ۱۰ گزارش می‌کنند که یک‌بار در هفته مورد آزارواذیت قرار گرفته‌اند.
برای پسران، رفتار قُلدری در کلاس ۹ به ۴۷٪ می‌رسد، در حالی‌که برای دختران در کلاس‌های ۶، ۸ و ۹ با ۳۷٪ به اوج خود می‌رسد.
در نظرسنجی‌ای در سال ۲۰۰۷ از نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ ساله، بیش از ۷۰ درصد گزارش کرده‌اند که مورد آزارواذیت آنلاین قرار گرفته‌اند و ۴۴ درصد گزارش کرده‌اند که حداقل یک‌بار مورد آزارواذیت قرار گرفته‌اند.
از هر چهار دانش‌آموز از کلاس‌های هفتم تا نهم در مطالعه‌ای در آلبرتا، یک نفر مورد آزار سایبری قرار گرفته است.
پسران به‌احتمال زیاد اَشکال مستقیم قُلدری (پرخاشگری فیزیکی) را تجربه می‌کنند، در حالی‌که دختران اَشکال غیرمستقیم بیشتری از جمله قُلدری در فضای مجازی را تجربه می‌کنند. به‌طور کلى، دختران بیشتر از پسران در اینترنت مورد آزارواذیت قرار می‌گیرند. ٧٪ از کاربران بزرگسال اینترنت در کانادا، خود گزارش داده‌اند که در دوره‌ای از زندگی‌شان قربانی قُلدری در فضای مجازی شده‌اند.
نتایج یک نظرسنجی نشان داده است که ۴۶٪ از کودکان گفته‌اند زمانی‌که مورد آزارواذیت قرار گرفته‌اند و با مقابله‌به‌مثل و دعوا پاسخ داده‌اند، اوضاع بدتر شده است. به‌خصوص که معمولاً زورگویان قدرت بدنى بیشترى از قربانى خود دارند. پسران شرکت‌کننده در این نظرسنجی بیشتر از دختران گفته‌اند که مقابله خواهند کرد (۵۳٪ پسران در مقابل ۳۸٪ دختران)، در حالی‌که دختران بیشتری نسبت به پسران گفته‌اند که با بزرگسالان صحبت خواهند کرد (۳۲٪ دختران و ۱۹٪ پسران).
آزارواذیت جنسی برای پسران در کلاس‌های شش و هفت بیشتر است، اما برای دختران در کلاس‌های نه و ده بالاتر است.
میزان تبعیض در بین دانش‌آموزانی که خود را در زمرهٔ دگرباشان جنسی (LGBTQ) معرفى می‌کنند، سه برابر بیشتر از دیگر نوجوانان است. مقاله‌ای که با مرورى سیستماتیک در این مورد در ژانویهٔ ٢٠٢١ منتشر شده است، شیوع فکر خودکشى در نوجوانانى که در تشخیص هویت جنسى‌شان با مشکل مواجه بوده‌اند یا خود را در گروه دگرباشان جنسى می‌دانسته‌اند، ٢٨ درصد و وقوع اقدام به خودکشى را ١۴٫۶درصد نشان داده است.
علایم درگیرى با قُلدری در بچه‌ها
البته، زخم و کبودی‌ها نشانه‌های قابلِ‌توجهی برای کودک شماست که مورد آزارواذیت فیزیکی قرار گرفته است، اما می‌توانید به نکاتى هم که کمتر مشهود است یا غیرمستقیم به این مشکل اشاره می‌کند، توجه کنید:
- ابراز تنفر از مدرسه
- شکایت و تمارض برای مدرسه نرفتن (به‌عنوان مثال دل‌درد، سردرد و غیره)
- گم‌شدن مکرر وسایل شخصى یا پول
- مشکلات خواب
- شب‌ادراری
- تحریک‌پذیری
- تمرکز ضعیف
- تغییرات غیرمنتظره در عادات روزانه
- مشکلات مربوط به کار مدرسه
- کثیف یا پاره‌شدن لباس‌ها
آزارواذیت همچنین می‌تواند عواقب طولانی‌مدت داشته باشد و بر نحوهٔ ایجاد روابط در نوجوانان و بزرگسالان تأثیر بگذارد یا ممکن است منجر به مشکلات جدی‌تری مانند مصرف مواد و افسردگی شود. علاوه بر این، قربانیان قُلدری و تمسخر، احتمالاً گوشه‌گیرى، اضطراب و افسردگی را تجربه می‌کنند.
توصیه‌هایى براى والدین
اگر فرزند شما مورد آزارواذیت قرار می‌گیرد، مثل همیشه شنوندهٔ خوب بودن یکی از بهترین راه‌ها برای دلگرمی کودک است. فقط صحبت‌کردن در مورد مشکل و درک اهمیت‌دادن شما، می‌تواند مفید باشد. فرزند شما احتمالاً هنگام بحث در مورد زورگویی و اینکه چه احساساتى را در او ایجاد می‌کند، احساس آسیب‌پذیری و خجالت می‌کند، بنابراین مهم است که عشق و حمایت خود را نشان دهید.
اگر دریافتید کودک شما مورد آزارواذیت قرار گرفته است، با عصبانیت به این بار اضافه نکنید. اگرچه ناراحت‌شدن قابل درک است، اما مراقب باشید فرزندتان ممکن است غم و اندوه شما را به سرخوردگى و ناامیدى تفسیر کند و این باعث شود از این پس در مورد این مشکل خود با شما صحبت نکند. مطمئن باشید که احساسات فرزند خود را درک می‌کنید و آن‌ها را نادرست نمى‌دانید. اگر خود تجربه‌های مشابهى داشته‌اید یا در نزدیکانتان شاهد بوده‌اید، براى فرزندتان بازگو کنید تا او را از فکر متفاوت‌بودن سرنوشتش با دیگران بیرون بیاورید. همچنین باید به فرزند خود اطمینان دهید که او مقصر نیست. و به آن‌ها توضیح دهید که قُلدرها اغلب افرادی ناراحت یا ناراضی‌اند که احساس خوبی نسبت به خود ندارند.
همچنین براى درک کامل اوضاع، سؤالات مناسبى از فرزند خود بپرسید، این سؤالات می‌تواند شامل چنین مواردى باشد:
- بعد از مدرسه، پیاده‌روی تا ایستگاه اتوبوس یا خونه چطوره؟
- توی اتوبوس موقع رفتن به مدرسه و برگشتن چی‌کار می‌کنى؟ با بچه‌های دیگه اوضاع چطور می‌گذره؟
- تو زمین بازی موقع تعطیلات یا قبل و بعد از مدرسه، حال و اوضاع چطوره؟
- تو زنگ تفریح یا زمان ناهار خوش می‌گذره؟
- قُلدرهایی توی محله یا مدرسه می‌شناسى که خودت یا بچه‌های دیگه رو اذیت کرده باشن؟
- شنیدى بچه‌هایی که می‌شناسی ایمیل، یا تکستی دریافت کنن که باعث ناراحتی، تهدید یا توهین بشه؟
این رویکرد ممکن است صحبت در مورد کودک‌آزاری را برای کودک شما آسان‌تر کند زیرا این مسئلهٔ شخصی نیست و تأکید می‌کند که سایر بچه‌ها نیز قربانى قُلدری می‌شوند.
ماجراهاى فیلم‌ها، اخبار تلویزیون و روزنامه‌ها یا داستان و کتاب‌ها، ممکن است فرصت و بهانه‌ای براى شما یا فرزندتان فراهم کند تا در مورد قُلدری و قُلدرها صحبت کنید. با این‌حال، ممکن است سؤالات مستقیم هم به بازشدن بحث کمک کند، مانند اینکه از آن‌ها بخواهید دربارهٔ «دوستان» و «دشمنان» خود صحبت کنند، یا بگویند چه کسانى را در کلاس، مدرسه یا محله دوست دارند و از چه کسانى بدشان می‌آید. اما گفتن اینکه کودک در مورد آزارواذیت در واقع چه کاری می‌تواند انجام دهد، موضوع مهم دیگری است.
نکتهٔ کلیدی در کمک به فرزندتان برای مقابله با زورگویی، کمک به او در بازیابی احساس ارزشمندی و بازیابی عزت نفس آسیب‌دیده است. برای کمک به دفع مزاحمت‌ها، این نکات را به فرزند خود بگویید:
«عصبانیت خود را کنترل کن. طبیعی است که بخواهی واقعاً با یک قُلدر درگیر شوی، اما این دقیقاً پاسخی است که فرد قُلدر به‌دنبال آن است.» پرخاشگرى یا خشونت نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه باعث وخیم‌تر شدن آن می‌شود. قلدرها می‌خواهند مطمئن شوند بر احساسات فردی که اذیتش می‌کنند، کنترل دارند. هر بار که آن‌ها از قربانى خود واکنشی دریافت می‌کنند و ناراحتى و عصبانیت او را می‌بینند، باعث می‌شود که احساس قدرت بیشتری کنند.
«هرگز با دعواى فیزیکی با زورگویی مقابله نکن.» تأکید کنید که کودک شما هرگز نباید برای مقابله با زورگو از نیروی بدنی (مانند لگدزدن، ضربه‌زدن یا فشارآوردن) استفاده کند. این امر نه‌تنها خشم را نشان می‌دهد، بلکه کودک شما هرگز نمی‌تواند مطمئن شود که فرد قُلدر در پاسخ چه کاری انجام می‌دهد. به کودک خود بگویید که بهتر است با دیگران همراه شود، ایمن بماند و از یک بزرگسال کمک بگیرد. «شجاعانه به او نگاه کن، دور شو و قلدر را نادیده بگیر.» به فرزندتان بگویید که به چشمان زورگو نگاه کند و به او بگوید: «بس کن!»، و سپس دور شود و از هرگونه تحریک بعدی چشم‌پوشی کند. او را تشویق کنید گام‌های بلند بردارد و سر خود را بالا نگه دارد (استفاده از این نوع زبان بدن این پیام را می‌دهد که من آسیب‌پذیر نیستم). قلدرها با واکنشی که دریافت می‌کنند، رشد می‌کنند و با دورشدن از او یا نادیده‌گرفتن ایمیل‌های تهدید یا تمسخر، کودک یا نوجوان به آزاردهنده می‌گوید که به او اهمیتی نمی‌دهد. دیر یا زود احتمالاً قُلدر از تلاش برای آزارواذیت فرزند شما خسته خواهد شد.
«از شوخ‌طبعی استفاده کن.» در شرایطی که کودک شما مجبور است با یک زورگو مقابله کند و نمی‌تواند با تحکم از او دور شود، به او بگویید که از شوخ‌طبعی استفاده کند یا تعارف کند تا قُلدر را دور نگه دارد. مثلاً بگوید «بى‌خیال بابا، به من کارى نداشته باش.» اما از تمسخر استفاده نکند.
«به بزرگسالان بگو.» اگر فرزند شما مورد آزارواذیت قرار گرفت، تأکید کنید که گفتن این نکته به یک بزرگسال بسیار مهم است. معلمان، مدیران، والدین و سایر کارکنان مدرسه همه می‌توانند به جلوگیری از وقوع زورگویى و تمسخر کمک کنند. مطالعات نشان می‌دهد در مدارسی که مدیران با این نوع رفتارها برخورد می‌کنند، زورگویی کمتری وجود دارند.
«در مورد آن صحبت کن.» فرزند شما می‌تواند با هر کسی که منبع حمایت مورد نیاز اوست، صحبت کند. مثلاً با یک مشاور راهنما، معلم یا حتى دوستان خود حرف بزند. صحبت‌کردن می‌تواند راه بیان و تخلیهٔ خوبی برای ترس و ناامیدی باشد که هنگام آزارواذیت ایجاد می‌شود.
«از سیستم دوستان استفاده کن.» کمک گرفتن از دوستان یا گروه ممکن است به فرزند شما و دیگران کمک کند در برابر زورگوها مقاومت کنند. بالاخره قُلدر می‌خواهد شناخته شود و احساس قدرت کند، بنابراین قُلدری، او همسالان زیادى را هدف خواهد گرفت. اگر زورگو فرد دیگری را انتخاب کرد، به فرزند خود بگویید که به قُلدر اشاره کند که رفتار او غیرقابل‌قبول است. این کار به‌ویژه در موقعیت‌های گروهی به‌خوبی کارگر خواهد بود. هنگامی که یک نفر مقابل یک قُلدر صحبت می‌کند، به دیگران فرصت پشتیبانی و موضع‌گیری را داده است. به کودک خود بگویید طی پیاده‌روی به مدرسه، اتوبوس، در راهروها یا حیاط مدرسه یا در زمان استراحت و ناهار و هر کجا که ممکن است با زورگو مواجه شود، سعى کند با یک یا دو دوست خود همراه شود. به فرزند خود بگویید که پیشنهاد کند همین کار را برای دوستی نیز که با یک قُلدر مشکل دارد، انجام دهد.
با عضویت در گروه‌ها، باشگاه‌ها یا برنامه‌های ورزشی، دوستی‌های بیشتری ایجاد کنید. دیدارهای منظم یا دیدارهای گروهى با سایر همسن‌وسالان در خانهٔ خود را تشویق کنید. در یک گروه بودن با بچه‌های دیگر، ممکن است به ایجاد عزت نفس کودک کمک کند و گروه بزرگ‌تری از همسالان مثبت را برای گذراندن وقت و همراهى با فرزندتان ایجاد کند.
البته ممکن است شما به‌عنوان مادر یا پدر مجبور شوید در موارد مداوم قُلدری مداخله کنید. این می‌تواند شامل رفتن با کودک به مدرسه و صحبت با معلم، مشاور مدرسه یا مدیر باشد. در موارد خاص شدید ممکن است لازم باشد با مقامات قانونی تماس بگیرید. ایمنی باید دغدغهٔ همه باشد. اگر روش‌های قبلی را امتحان کرده‌اید و هنوز احساس نیاز می‌کنید با والدین کودک زورگو صحبت کنید، بهتر است این کار را در چارچوب مدرسه انجام دهید، جایی که یک مسئول مدرسه، مانند یک مشاور، می‌تواند واسطه شود.
در کانادا مرکز مقابله با قُلدری همه‌روزه و در تمام شبانه‌روز آمادهٔ راهنمایى و مشاوره است. بهتر است والدین ضمن ایجاد گفت‌و‌گوى مرتب با فرزندان و تشویق آنان براى صحبت با مشاوران در مدرسه و خارج‌ازمدرسه، این مرکز را هم به آنان معرفى کنند.
کودکان، نوجوانان و بزرگسالان می‌توانند در هر لحظه از شبانه‌روز با مرکز BullyingCanada Now تماس بگیرند.
تیم این مرکز متشکل از بیش از ٣۵٠ داوطلب بسیار آموزش‌دیده فقط برای کمک به افرادی مانند شما در آنجا حضور دارند. به‌سادگی تلفن خود را برداشته و شماره‌گیری کنید: (۸۷۷) ۳۵۲-۴۴۹۷
پیام کوتاه یا ایمیل را ترجیح می‌دهید؟ در هر زمان به این مرکز تکست بفرستید! به‌سادگی یک تکست به شمارهٔ زیر بفرستید: (۸۷۷) ۳۵۲-۴۴۹۷
می‌توانید پیامتان را براى تیم پشتیبانی از طریق ایمیل ارسال کنید:
خجالتی نباشید، این مرکز برای شما درست شده است.
۱دکتراى تخصصى از ایران، فلوشیپ، گواهینامهٔ مشاوره و گواهینامهٔ مطالعات الکل و مواد از دانشگاه UCLA، گواهینامهٔ مصاحبهٔ انگیزشی و Award of Achievement از دانشگاه UBC
۲بخشی از نامهٔ زنده‌یاد حامد نستوه پیش از خودکشی (نقل به مضمون). این نامه به‌طور کامل ترجمه شده است که می‌توانید آن را در گفت‌وگو با مادر ایشان، در اینجا بخوانید.
منابع:
Short, Donn (2013). “Don’t be So Gay!”: Queers, Bullying, and Making Schools Safe. UBC Press. ISBN9780774823265. Archived from the original on 2018-05-22. Retrieved 2018-05-21.
Valdivia-Salas, Sonsoles et al. “School Violence towards Peers and Teen Dating Violence: The Mediating Role of Personal Distress.” International journal of environmental research and public health vol. 18,1 310. 4 Jan. 2021, doi:10.3390/ijerph18010310
Idsoe, Thormod et al. “Bullying Victimization and Trauma.” Frontiers in psychiatry vol. 11 480353. 14 Jan. 2021, doi:10.3389/fpsyt.2020.480353
N.S.T.U. Cyberbullying Statistics, “National Issues in Education Poll,” Canadian Teachers’ Federation (2008). http://definetheline.ca/dtl/cyberbullying/cyberbullying-in-canada/
Pepler, D. & Craig, W. (2000). Making a difference in bullying (Report #60). Ontario: LaMarsh Centre for Research on Violence and Conflict Resolution and Queen’s University.
Moagi, Miriam M et al. “Mental health challenges of lesbian, gay, bisexual and transgender people: An integrated literature review.” Health SA = SA Gesondheid vol. 26 1487. 20 Jan. 2021, doi:10.4102/hsag.v26i0.1487
Craig, Wendy M. & McCuaig Edge, Heather. “Bullying and Fighting.” In Healthy Settings for Young People in Canada. W. Boyce, M. King, & J. Roche (Editors). Ottawa, Ontario: The Public Health Agency of Canada, 2008.
Jungert, Tomas et al. “Direct Bullying and Cyberbullying: Experimental Study of Bystanders’ Motivation to Defend Victims and the Role of Anxiety and Identification With the Bully.” Frontiers in psychology vol. 11 616572. 21 Jan. 2021, doi:10.3389/fpsyg.2020.616572
Williams, A Jess et al. “A systematic review and meta-analysis of victimisation and mental health prevalence among LGBTQ+ young people with experiences of self-harm and suicide.” PloS one vol. 16,1 e0245268. 22 Jan. 2021, doi:10.1371/journal.pone.0245268
[…] همچنین در همین شماره دکتر سعید ممتازی، روان‌درمانگر، مطلب جامعی در این‌باره نوشتهاند که شما را به مطالعهٔ آن نیز دعوت […]