قسمت قبلی این مطلب را در اینجا بخوانید
دکتر مهدی راسل – ونکوور
در مطلب قبلی به اختصار مفهوم سرمایهٔ اجتماعی را مرور کردیم، و یادآور شدیم که سرمایهٔ اجتماعی بسترساز ایجاد توسعهٔ انسانی و اقتصادی است، و جزء مهمی از زندگی انسان به‌عنوان موجودی اجتماعی محسوب می‌شود.
برای روشن‌شدن اهمیت سرمایهٔ اجتماعی، به‌صورت گذرا ابعاد آن را ذکر می‌کنیم:
۱- اعتماد: از مهم‌ترین ابعاد سرمایهٔ اجتماعی، اعتماد در سطوح مختلف یک جامعه است. این اعتماد شامل اعتماد به همسایه، همکار، فروشندهٔ یک فروشگاه، پلیس، سیاستمداران و خلاصه همهٔ کسانی که به‌صورت روزمره در طی زندگی با آنان سروکار داریم، می‌شود.
همچنین اعتماد میان گروه‌ها و نژادهای مختلفی که در یک اجتماع زندگی می‌کنند، مانند جامعهٔ چندنژادی مهاجر در کانادا.
۲- مشارکت سیاسی: مشارکت سیاسی افراد یک جامعه از مؤلفه‌های مهم سرمایهٔ اجتماعی است. این مشارکت، می‌تواند به‌صورت نقّادانه یا در سطح عمومی باشد. تعداد رأی‌دهندگان در انتخابات مختلف یک کشور، میزان مطالعه و خرید روزنامه، اطلاعات شهروندان از مسائل سیاسی، حضور در راهپیمایی‌ها و اعتصابات، تحریم‌ها، و تجمع‌ها و غیره تماماً به‌عنوان مشارکت سیاسی تلقی می‌گردد.
۳- مشارکت مدنی: میزان مشارکت افراد یک جامعه در گروه‌ها، باشگاه‌ها، انجمن‌ها و امور شهر یا مدرسه، دانشگاه و مؤسسات خیریه، تعاونی‌ها، اتحادیه‌های کارگری، همگی از اشکال مختلف مشارکت مدنی‌اند که گونه‌ای از سرمایهٔ اجتماعی است.
۴- پیوندهای اجتماعی غیررسمی: مانند تعداد دوستان یک فرد، میزان معاشرت فرد با آنان در محیط کاری و خارج از آن، بازی‌های گروهی و غیره.
۵- مشارکت‌های داوطلبانه: عضویت داوطلبانه در سازمان‌های غیردولتی برای خدمات انسان‌دوستانه، همکاری با نهادهای خیریه و داوطلبانه که ممکن است به‌صورت فکری، مالی و زمانی صورت پذیرد.
۶- عدالت در بهره‌مندی: میزان تساوی افراد در گروه‌های مختلف اجتماعی-اقتصادی در یک جامعه از خدمات اجتماعی و مشارکت در آن، از دیگر جنبه‌های سرمایهٔ اجتماعی است.
از میان ابعاد ذکر شده، یکی از مهم‌ترین آنان که تمامی شهروندان می‌توانند نقش مؤثری در آن ایفا کنند و سرمایهٔ اجتماعی را افزادش دهند، مشارکت سیاسی است.
بدون تردید، نظام سیاسی یک جامعه نقش مهمی در سرنوشت یکایک افراد آن جامعه ایفا می‌نماید، و افراد جامعه‌ای خوشبخت نمی‌توانند نسبت به این موضوع بی‌تفاوت و خنثی باشند. سطوح مشارکت سیاسی اگرچه ممکن است در میان افراد یک جامعه متفاوت باشد، اما در اصلِ مشارکت سیاسی برای حفظ سرمایهٔ اجتماعی آن کشور تردیدی نیست.
برای آنکه بتوان به‌صورت مؤثر در فعالیت‌های سیاسی یک جامعه مشارکت نمود، می‌بایست اطلاعات جامع‌تری نسبت به ساختار، نحوهٔ شکل‌گیری قدرت در جامعه، نحوهٔ سیاست‌گذاری و اجرای سیاست‌ها در آن جامعه در اختیار داشت.
نویسنده در نظر دارد تا در مقالات آتی در خصوص ساختار سیاسی و قدرت در سطح کشوری و استانی، احزاب فعال، و مهم‌تر از همه نحوهٔ مشارکت و تأثیرگذاری در سیاست در کشور کانادا، اطلاع‌رسانی بیشتری نماید.
