دکتر مهسا فرشچی – ونکوور
تب‌خال دهانی نوعی عفونت ویروسی است که توسط ویروسی به نام هرپس سیمپلکس (Herpes Simplex Virus) نوعِ یک ایجاد می‌شود.
این عفونت ویروسی به‌صورت تاول‌های کوچک دردناک و پر از مایع نمایان می‌شود که اغلب بر روی لب و یا اطراف دهان ایجاد می‌شوند. گاهی اوقات در صورت ترکیدن این تاول‌ها، ویروس می‌تواند بخش‌های دیگر پوست صورت و یا بدن را نیز آلوده کند و باعث ایجاد تب‌خال در آن مناطق شود.
وقتی این ویروس وارد بدن می‌شود تا پایان عمر شخص، در بدن او خواهد ماند و در زمان‌هایی که سیستم دفاعی بدن ضعیف‌تر است، این ویروس فعال شده و تب‌خال دوباره نمایان می‌شود.
عوامل و علائم ایجاد تب‌خال
تب‌خال دهانی و یا تب‌خال لب همان‌طور که از اسمش هم پیداست، معمولاً همیشه در نقطهٔ خاصی از لب یا دهان ایجاد می‌شود. معمولاً یکی دو روز قبل از بروز تب‌خال، فرد در ناحیه‌ای که تب‌خال نمایان می‌شود احساس خارش، سوزش یا گزگز می‌کند. سپس برجستگی کوچکی پر از مایعی شبیه به جوشی کوچک در لبهٔ بیرونی لب روی پوست ظاهر می‌شود. عوامل مختلفی برای شروع تب‌خال مؤثر است و معمولاً كسانی كه مرتب تب‌خال می‌زنند، به‌تدریج عامل ایجادكنندهٔ تب‌خال خودشان را می‌شناسند. اما در مجموع این عوامل به‌عنوان فعال‌كننده‌های تب‌خال شناخته شده‌اند:
▪ تب
▪ عفونت‌های گستردهٔ بدن
▪ قرارگرفتن طولانی در معرض تابش (مثلاً سوختگی در آفتاب)
▪ استرس و اضطراب
▪ تغییرات سیستم ایمنی بدن
▪ عوامل ناشناخته…
درمان و پیشگیری
اگرچه تب‌خال بیماری آزاردهنده‌ای است، اصولاً خطرناک نیست و بدون برجای‌گذاشتنِ اثری بر روی پوست، حداکثر تا ۲ هفته بهبود می‌یابد. اما اگر تب‌خال شما بعد از گذشت ۲ هفته هنوز خوب نشده، بهتر است با پزشکتان مشورت کنید.
تب‌خال دهانی از معدود بیماری‌هایی است که عملاً قابل پیشگیری نیست. اگر ویروس تب‌خال وارد بدن شما شود و زخم‌های عودکننده ایجاد کند، در صورت وجود عوامل مستعدکننده، زخم تب‌خال به‌هر حال تشکیل می‌شود. همهٔ کسانی که تب‌خال می‌زنند با علائم هشداردهندهٔ شروع بیماری آشنا هستند (سوزش و درد دور دهان یکی دو روز قبل از بروز تب‌خال). پیشنهاد می‌شود وقتی این علائم ظاهر شد، در ناحیهٔ ایجاد زخم، پماد ضد ویروسی بمالید. انواع متنوعی از این دارو به‌صورت پماد در داروخانه‌ها در دسترس است. استفادهٔ مرتب از این پماد پیش از شروع زخم، علائم تب‌خال را به‌شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش داده و دورهٔ بیماری را نیز کوتاه‌تر می‌کند. جدا از داروهای ضد ویروسی، گذاشتنِ کمپرس یخ روی زخم، می‌تواند به کاهش التهاب و ورم تب‌خال کمک کند.
کسانی هم که ویروس تب‌خال در بدن‌شان وجود ندارد، با رعایت بهداشت شخصی و عدم تماس با افرادی که تب‌خال دارند و همچنین پرهیز از استفاده از لوازم شخصی آن‌ها، می‌توانند از ابتلا به این ویروس پیشگیری کنند.
نکات مهمی دربارهٔ ویروس تب‌خال
۱- اکثر داروهای موضعی برای درمان تب‌خال، فقط برای تسکین درد و کوتاه‌شدنِ طول مدت درد و خارش ناشی از تب‌خال می‌باشد و عامل اصلی تب‌خال که ویروس است، در بدن باقی خواهد ماند.
۲- تب‌خال از زمانی که خارش آن احساس می‌شود تا موقعی که زخم تب‌خال کامل خوب شود، مسری است.
۳- HSV-1 نوعی از ویروس هرپس سیمپلکس است که معمولاً لب و دهان را درگیر می‌کند، اما می‌تواند به چشم یا اندام تناسلی هم گسترش پیدا کند.
۴- خیلی از بزرگسالان ممکن است در معرض ویروس تب‌خال قرارگرفته باشند اما دچار تب‌خال نشده باشند. همچنین ممکن است بعضی از بزرگسالان ویروس تب‌خال را در بدن داشته باشند و خود بی‌خبر باشند.
