هومن کبیری پرویزی – ونکوور
روز اول فوریهٔ ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا، همان‌طور که پیش‌تر وعده داده بود، اعلام کرد با امضای دستورات اجرایی از چهارم فوریه بر روی تمام کالاهایی که از مکزیک و کانادا وارد می‌شوند، تعرفهٔ ۲۵ درصدی وضع خواهد کرد. او همچنین تعرفهٔ ۱۰ درصدی را برای همهٔ محصولات صادراتی از چین هم در نظر گرفت. او البته برای محصولات انرژی کانادایی ازجمله نفت خام، گاز طبیعی، برق و اورانیوم ۱۰ درصد عوارض گمرکی در نظر گرفته بود. در این فرمان، بندی در نظر گرفته شده بود که در صورت تلافی کشورهای کانادا، مکزیک و چین تعرفه روی محصولات این کشورها افزایش یابد.
هرچند دونالد ترامپ دلیل اعمال تعرفه‌ها برای کانادا و مکزیک را ورود مهاجران غیرقانونی و مواد مخدر به‌دلیل اهمال این دو کشور از حراست از مرزها اعلام کرده بود، فردای آن روز در شبکهٔ اجتماعی تروث سوشال که متعلق به خود اوست، نوشت: «ایالات متحده صدها میلیارد دلار به کانادا یارانه می‌پردازد. چرا؟ دلیلی ندارد. ما به هیچ‌چیزی که آن‌ها داشته باشند، نیاز نداریم… بدون این یارانهٔ هنگفت، کانادا به‌عنوان یک کشورِ قابل‌دوام از بین می‌رود. تلخ است اما واقعیت دارد! بنابراین، کانادا باید تبدیل به ایالت پنجاه و یکم ارزشمند ما بشود. و مردم کانادا مالیات بسیار کمتری خواهند پرداخت و از آنان حفاظت نظامی بسیار بیشتری انجام خواهد شد و تعرفه‌ای هم در کار نخواهد بود!»
او همچنین در اظهارنظر دیگری کسری تراز تجاری بین آمریکا و کانادا را ۲۰۰ میلیارد دلار اعلام کرد.
کانادا و مکزیک هر دو اعلام کردند که مقابله‌به‌مثل خواهند کرد و روی محصولات آمریکایی تعرفه وضع خواهند کرد. جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، که آخرین روزهایش را در این سِمَت می‌گذراند، طی سخنانی با یادآوری اینکه کانادا در تاریک‌ترین روزهای مردم آمریکا در کنارشان ایستاده است، گفت: «همان‌طور که رئیس‌جمهور جان اف کندی سال‌ها پیش گفت، جغرافیا ما را به همسایه تبدیل کرده است. تاریخ ما را دوست ساخته است، اقتصاد ما را شریک و ضرورت ما را متحد ساخته است.
این برای چندین دهه قبل از زمان ریاست‌جمهوری کندی صادق بود، و در دهه‌های پس از آن، از سواحل نرماندی تا کوه‌های شبه‌جزیرهٔ کره، از دشت‌های فلاندر تا خیابان‌های قندهار، ما در کنار شما جنگیده‌ایم و کشته شده‌ایم. در تاریک‌ترین ساعات شما در جریان بحران گروگان‌گیری ایران در آن ۴۴۴ روز، ما شبانه‌روز از سفارت خود کار کردیم تا هم‌وطنان بی‌گناه شما را به خانه برسانیم.
در طول تابستان ۲۰۰۵، زمانی که توفان کاترینا شهر بی‌نظیر شما، نیواورلئان، را ویران کرد، یا همین چند هفتهٔ پیش، زمانی که بمب‌افکن‌های آبی را برای مقابله با آتش‌سوزی‌های کالیفرنیا فرستادیم. در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، زمانی که ما به مسافران و هواپیماهای سرگردان‌شده پناه دادیم، در طول روز، جهان ایستاده بود. ما همیشه آنجا بودیم، در کنار شما، مردم آمریکا، ایستاده بودیم، با شما غمگین بودیم.
ما با هم موفق‌ترین مشارکت اقتصادی، نظامی و امنیتی را که تاکنون جهان به خود دیده است، ایجاد کرده‌ایم. رابطه‌ای که مورد غبطهٔ جهانیان قرار گرفته است.
بله، ما در گذشته اختلافاتی با هم داشته‌ایم، اما همیشه راهی برای عبور از آن‌ها پیدا کرده‌ایم. همان‌طور که قبلاً هم گفتم، اگر پرزیدنت ترامپ بخواهد عصر طلایی جدیدی را برای ایالات متحده آغاز کند، راه بهتر این است که با کانادا شریک شود، نه اینکه ما را مجازات کند.
… متأسفانه، اقداماتی که امروز کاخ سفید انجام داد، به‌جای اینکه ما را به هم نزدیک کند، ما را از هم جدا کرد.
امشب، من اعلام می‌کنم که کانادا به اقدام تجاری ایالات متحده با تعرفهٔ ۲۵ درصدی علیه ۱۵۵ میلیارد دلار کالای آمریکایی پاسخ خواهد داد. این شامل تعرفه‌های فوری بر ۳۰ میلیارد دلار کالا از روز سه‌شنبه و به‌دنبال آن تعرفه‌های بیشتر بر ۱۲۵ میلیارد دلار محصولات آمریکایی در ۲۱ روز آینده خواهد بود تا به شرکت‌های کانادایی و زنجیره‌های تأمین اجازه دهد به‌دنبال یافتن جایگزین باشند.»
نخست‌وزیران استان‌های کانادا هم در بیانیه‌های مستقل اقدام آمریکا را محکوم کردند و از تحریم برخی کالاهای آمریکایی خبر دادند. ازجمله دیوید ایبی، نخست‌وزیر بریتیش کلمبیا، از کنارگذاشتن شرکت‌های آمریکایی در مناقصه‌های دولت استان و همچنین قطع خرید مشروبات الکلی‌ای که در ایالت‌های حامی ترامپ در انتخابات گذشته تولید شده‌اند، خبر داد.
ولی یک روز بعد یعنی در سوم فوریه، ترامپ پس از یک تماس تلفنی با کلودیا شینباوم، رئیس‌جمهور مکزیک، و دو تماس تلفنی، یکی صبح و دیگری بعدازظهر، با جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، اعلام کرد که اعمال تعرفه روی محصولات این دو کشور را به‌مدت ۳۰ روز به‌تعویق انداخته است. ترامپ اعلام کرد که این تصمیم را پس از موافقت مکزیک با اعزام ۱۰٬۰۰۰ سرباز به مرز خود با ایالات متحده، و منصوب‌کردن «سزار فنتانیل» و وعدهٔ سرمایه‌گذاری امنیتی بیشتر روی مرز آمریکا با کانادا از سوی ترودو، گرفته است.
کرولاین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، پس از اعلام تعویق ۳۰ روزهٔ تعرفه‌ها به خبرنگار سی‌ان‌ان گفت: «کانادا [در مقابل آمریکا] زانو می‌زند، درست مثل مکزیک!»
ادعای ترامپ دربارهٔ ناامنی مرزهای شمالی این کشور با کانادا در حالی است که آمارهای ادارهٔ گمرک و مرزبانی آمریکا (CBP) حاکی از آن است که در سال گذشتهٔ میلادی ۱۹٫۵ کیلوگرم فنتانیل به‌دست مأموران این سازمان در مرز شمالی این کشور با کانادا، که طولانی‌ترین مرز غیرنظامی جهان است، توقیف شده است. این در حالی است که در همین مدت ۹٬۵۷۰ کیلوگرم از این مادهٔ مخدر در مرز جنوب غربی این کشور با مکزیک ضبط شده است. این آمار همچنین حاکی از آن است که کل فنتانیل ضبط‌شده در مرز آمریکا با کانادا، تنها ۰٫۲ درصد از کل فنتانیل ضبط‌شده در مرزهای دیگر آمریکاست.
همچنین تعداد کل مهاجران غیرقانونی‌ای که مأموران مرزبانی آمریکا در همهٔ مرزهای این کشور در سال ۲۰۲۴ با آن‌ها مواجه شده بودند، ۲٫۹ میلیون مورد بود، که از بین آن‌ها ۱۹۸٬۹۲۹ برخورد، یعنی حدود ۶٫۹ درصد، در مرزهای شمالی این کشور با کانادا رخ داده است.
و از میان ۱٫۶ میلیون برخورد مأموران مرزبانی آمریکا با مهاجران غیرقانونی در همهٔ مرزهای این کشور در محل‌هایی به‌جز گذرگاه‌های قانونی مرزی، تنها ۲۳٬۷۲۱ برخورد یعنی حدود ۱٫۵ درصد از آن‌ها در مرز آمریکا با کانادا بوده است.
همچنین ادعای دیگر دونالد ترامپ دربارهٔ کسری ۲۰۰ میلیارد دلاری تراز تجاری بین آمریکا و کانادا هم از طرف کارشناسان به چالش کشیده شده است. بر اساس ارزیابی وزارت اقتصاد آمریکا کسری تراز تجاری کالاها و خدمات بین آمریکا و کانادا در سال ۲۰۲۳ مبلغ ۴۰٫۶ میلیارد دلار بوده است. اگر تنها کالاها و نه خدمات در نظر گرفته شود، این رقم ۷۲٫۳ میلیارد دلار خواهد شد که بسیار کمتر از رقم ادعایی دونالد ترامپ است که بخش عمده‌ای از این کسری به‌دلیل واردات روزانهٔ ۳٫۹ میلیون بشکه نفت خام ارزان‌قیمت کانادا به آمریکاست که موجب ارزان‌بودن قیمت بنزین در آمریکا شده است.
با همهٔ این احوال به‌نظر می‌رسد جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، برای تنش‌زدایی و ندادن بهانه به دست ترامپ در عین تهدید به مقابله‌به‌مثل در ابتدای کار، پذیرفت که فردی را به‌عنوان «سزار فنتانیل» معرفی کند و با تقویت بودجهٔ مرزبانی کانادا نظارت بیشتری بر مرزهای بین دو کشور داشته باشد.
به‌فاصلهٔ کوتاهی کوین بروسو، از فرماندهان ارشد پلیس سواره‌نظام سلطنتی کانادا، به این سمت برگزیده شد و او هم در اظهارنظری فکرشده بدون پذیرش آمار و ارقام دونالد ترامپ بر هدفش برای به صفررساندن قاچاق فنتانیل به آمریکا سخن گفت: «چه یک پوند باشد چه ده پوند، همهٔ ما احتمال مرگ و میر ناشی از آن را می‌دانیم. این یک بحران ایمنی عمومی و امنیتی است. ما باید بر رفع بلای فنتانیل در این کشور و ایالات متحده تمرکز کنیم.»
با همهٔ این احوال به‌نظر می‌رسد کانادا از تعرفه‌های آمریکا حتی در مهلت ۳۰ روزه در امان نمانده است. روز ۱۰ فوریه، دونالد ترامپ از اعمال تعرفهٔ ۲۵ درصدی روی فولاد و آلومینیوم وارداتی از ۱۲ مارس ۲۰۲۵ برای همهٔ کشورها خبر داد. اقدامی که ممکن است برای کانادا در صورت تمدیدنشدن یا حذف تعرفه روی محصولات کانادایی، موجب اعمال ۵۰ درصد تعرفه روی آلومینیوم و فولاد کانادا شود.
ترامپ همچنین بار دیگر بر لزوم پیوستن کانادا به ایالات متحدهٔ آمریکا به‌عنوان ایالت پنجاه و یکم تأکید کرد.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که ادعاهای ترامپ دربارهٔ ناامنی مرزهای شمالی آمریکا و همچنین کسری تراز تجاری بین دو کشور بیشتر بهانه‌ای‌ست برای اهداف دیگری که او در سر دارد، ازجمله تصاحب کانادا.
در هر حال به نظر می‌رسد تهدیدهای ترامپ علیه کانادا موجب متحدترشدن مردم این کشور شده است. کارزارهای مختلفی برای نخریدن محصولات آمریکایی و جایگزینی آن‌ها با محصولات کانادایی در سراسر کشور به راه افتاده و حتی همهٔ نخست‌وزیران پیشین کانادا که هنوز در قید حیات‌اند، یعنی جو کلارک، کیم کمپبل، ژان کرتین، پل مارتین و استفان هارپر، در اقدامی هماهنگ و با کنارگذاشتن اختلاف‌هایشان تصمیم گرفته‌اند مردم را به‌اهتزازدرآوردن پرچم کانادا در روز پرچم، ۱۵ فوریه، که مصادف است با شصتمین سالگرد به‌اهتزازدرآمدن پرچم برگ افرای کانادا بر فراز ساختمان پارلمان در اتاوا، در نامه‌ای سرگشاده خطاب به مردم کانادا بنویسند: «پرچم را به‌گونه‌ای بی‌سابقه نمایش دهید. زیرا این کشور با تهدیدها و توهین‌های دونالد ترامپ مواجه است. پرچم خود را با افتخار به اهتزاز درمی‌آوریم. بیایید به جهانیان نشان دهیم که به تاریخ و کشورمان افتخار می‌کنیم. ما در گذشته سهم خود را از نبردها داشته‌ایم. اما همهٔ ما در یک چیز توافق داریم: کانادا، شمال واقعی، قوی و آزاد، بهترین کشور جهان، ارزش افتخارکردن و جنگیدن را دارد.»
باید دید آغاز توفانی دونالد ترامپ که هنوز چیزی نگذشته موجب تیره‌وتارشدن روابط دو همسایه‌ای شده است که پیش از این کمترین اختلافات را با هم داشته‌اند، به کجا خواهد انجامید و کانادا تا کجا می‌تواند از زیر بهانه‌جویی‌های ترامپ در برود و هویت خود را به‌عنوان یک کشور مستقل حفظ کند.
