سیما غفارزاده – نورث ونکوور
«روز جهانی صلح» و «روز آشتی ملی با بومیان کانادا» هرساله به‌ترتیب در تاریخ‌های ۲۱ و ۳۰ سپتامبر گرامی داشته می‌شود. عصر شنبه ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۳، کانون زنان یاران، هم‌زمان برنامهٔ گرامیداشتی برای این دو مناسبت در سالن اجتماعات ران اندروز (Ron Andrews Community Recreation Centre) واقع در بخش نورث ونکوور برگزار کرد.
ابتدا آزاده حبیب‌الله که گردانندگی برنامه را بر عهده داشت، مختصراً دربارهٔ تاریخچهٔ تشکیل کانون زنان یاران و اهداف و فعالیت‌های آن برای حاضران در این جلسه گفت.
سپس مهرخ غفاری مهر، از اعضای هیئت‌مدیرهٔ این کانون، پیش از آغاز سخنانش از حاضران خواست تا لحظاتی را به یاد و با احترام به استاد محمد محمدعلی که حدود دو هفته پیش از برگزاری این مراسم در ونکوور درگذشت، سکوت کنند. او سپس سخنان خود با عنوان «در اندوه‌یادِ محمد محمدعلی» را برای حاضران ایراد کرد. متن اصلی این سخنان در یادنامهٔ زنده‌یاد استاد محمد محمدعلی که در واقع شمارهٔ گذشتهٔ رسانهٔ همیاری بود، منتشر شده بود. غفاری مهر در بخشی از سخنانش گفت:
«امروز که کانون زنان یاران روز صلح و آشتی ملی را برگزار می‌کند، محمدعلی چشم خود را بر جهان گذران بسته و رفته تا بیاساید. در اندوه‌یادش، با نوای گریه در گلو، از خود می‌پرسیم، حالا چه کنیم؟ شهر ما پدر ادبی‌اش را از دست داد. هم او که بی‌وقفه تا لحظه‌های آخر در پی حفظ آبروی داستان بود و روایت و شعر و شعور. حالا چه کار کنیم؟
محمدعلی در آثارش زنده است و زنده خواهد ماند. در یادهای ما زنده است و زنده خواهد ماند. چه نوشته‌هایش را دوست داشته باشیم و چه نه، او مُهر و امضای خود را بر صفحهٔ ادبیات فارسی و کانون نویسندگان ایران گذاشت و رفت.»
پس از آن فرزین جماعت‌لو برای حاضران آواز خواند، و به‌دنبالش آزاده حبیب‌الله قطعه شعری از شاملو را خواند.
سپس سهیلا طباطبایی، یکی دیگر از اعضای هیئت‌مدیرهٔ کانون زنان یاران، سخنانی دربارهٔ روز جهانی صلح، عملکرد سازمان ملل، روز ملی حقیقت و آشتی در کانادا و نیز موضوع خشونت نسبت به کودکان بومی کانادایی، ایراد کرد. او در بخشی از سخنانش گفت:
«هدف اصلی سازمان ملل متحد از ابتدای تأسیس در سال ۱۹۴۵، دستیابی به صلح و امنیت بین‌المللی بوده است. دو نگاه کلی به مقولهٔ صلح می‌توان داشت: نگاه کلاسیک از صلح به نبودِ جنگ اشاره دارد و جنگ و صلح را به‌عنوان دو امر متضاد کنار هم قرار می‌دهد، یعنی نبودِ جنگ باعث صلح ایجاد می‌شود. نگاه دوم صلح را به‌عنوان امری کلی‌تر در نظر می‌گیرد و به عناصر مختلفی در راستای رسیدن به صلح بین‌المللی توجه می‌کند، به‌عنوان مثال رعایت حقوق بشر٬ رعایت اصول دموکراسی٬ ثبات سیاسی و اقتصادی و عدالت. ضمن اینکه آرزوی همهٔ ما زندگی در جهانی است که هیچ جنگ خانمان‌براندازی در آن وجود نداشته باشد، اولین قدم در راستای فرهنگ صلح، آگاهی نسبت به ابعاد صلح از رهگذر آموزش٬ گفت‌وگو و آشنایی با فرهنگ‌های مختلف است.»
وی در بخش دیگری از سخنانش ضمن اشاره به معضل آلودگی محیط زیست گفت: «یکی از معضلات عمدهٔ بشر امروزی برای دستیابی به صلح و عدالت غذایی، از یک‌طرف پایان‌دادن به جنگ‌هایی مانند جنگ اوکراین است و از طرف دیگر حل مسئلهٔ آلودگی محیط زیست و کنترل گازهای گلخانه‌ای. حفظ تعادل محیط زیست از دیگر اهداف مدافعین صلح جهانی است. فعالان محیط زیست بر این باورند که دولتهای شرکت‌کننده همچنان با وعده‌های توخالی، تصمیم مؤثری برای خروج زمین از بحران و رسیدن به توسعهٔ پایدار نگرفته‌اند. آنتونیو گوتِرِش، دبیر کل سازمان ملل متحد، هشدار داده که جهان در حال حرکت به‌سمت «یک فاجعهٔ اقلیمی» است. بحران‌های محیط زیستی، جنگ، قحطی و گرسنگی باعث شده که انسان‌های زیادی از کشورهای خود مهاجرت کنند. این روند مهاجرت و پناهندگی مشکلات زیادی برای همهٔ کشورهای جهان ایجاد کرده است. صلح پایدار باید منافع این مهاجران و پناهندگان را نیز دربرگیرد. این انسان‌ها نباید به‌صورت یک تهدید برای دیگر کشورها در نظر گرفته شوند، بلکه مهاجرت این انسان‌ها را باید نتیجهٔ عواقب مخرب مثل جنگ، درگیری و بلایای طبیعی مرتبط با تغییرات آب‌وهوایی دانست.»
طباطبایی در ارتباط با عملکرد سازمان ملل گفت: «هرچند تاکنون سازمان ملل متحد قدم‌های بسیار مثبتی در حفظ و امنیت صلح جهانی برداشته، اما عملکرد آن به‌خصوص عملکرد مدافعان صلح سازمان ملل در بسیاری موارد سؤال‌های زیادی را برانگیخته است. به‌قول مقاله‌ای از گاردین «وقتی نیروهای حافظ صلح، صلح را حفظ نمی‌کنند، چه فایده‌ای دارند؟» از رواندا تا بوسنی، هائیتی تا کنگو، ناکامی‌ها در عملکرد نیروهای حافظ صلح سازمان سؤال‌برانگیز است. در ۱۹۹۴، در رواندا در عرض چند ساعت ۲۰۰۰ نفر از شهروندان بی‌گناه در مدرسه با اسلحه، نارنجک و چاقو به قتل رسیدند بدون اینکه نیروهای سازمان ملل واکنشی نشان دهند. نکتهٔ دیگر بروز موارد تجاوز و بهره‌کشی جنسی توسط نیروهای حافظ صلح سازمان ملل است. رفتار این سربازان که منادی صلح‌اند به این ترتیب، اعتماد به این سازمان را به‌ویژه در کشورهایی که سربازانش در آنجا مستقرند، بسیار ضعیف کرده است.»
او در بخش دیگری از سخنانش دربارهٔ نقش زنان در ایجاد صلح گفت: «زنان مدافع صلح هم‌زمان برای ایجاد فرهنگ صلح، کسب عدالت اقلیم، عدالت برای پناهندگان و مهاجران، احقاق حقوق بومیان، کسب برابری جنسیتی و حق تحصیل برای دختران، و محافظت از محیط زیست در جهت رسیدن به یک صلح پایدار مبارزه می‌کنند. زنان برای عدالت، صلح و امنیت کارهای نوآورانه انجام می‌دهند. با این‌حال، آن‌ها همچنان در فرآیندهای رسمی صلح کنار گذاشته می‌شوند. حتی زمانی که زنان نقش مهمی در ایجاد و حفظ صلح ایفا می‌کنند، ما به‌اندازهٔ کافی در مورد مشارکت آن‌ها نمی‌شنویم. اغلب، روایت‌های رسانه‌ای، زنان را به‌عنوان قربانیان آسیب‌پذیر نشان می‌دهند که از اصلاح جوامع خود ناتوان‌اند.»
طباطبایی در رابطه با روز ملی حقیقت و آشتی در کانادا گفت: «یکی از ضرورت‌های مهم برای به‌وجودآمدن صلح پایدار، ایجاد اعتماد و آشتی با بومیان کشورهای مختلف جهان است. در حالی‌که ما امروز «روز ملی حقیقت و آشتی» را برای گرامیداشت یاد کودکان بومی قربانی و بازماندگان مدارس شبانه‌روزی، گرامی می‌داریم، مردم بومی نسبت به این روز احساسات متناقضی را تجربه می‌کنند. این روز، یعنی ۳۰ سپتامبر، مصادف با روز «پیراهن نارنجی» هم است. در این روز کانادایی‌ها فرصتی برای تأمل دربارهٔ اتفاقات مدارس شبانه‌روزی، سیاست‌های استعماری و نابودسازی فرهنگی مردمان بومی کانادا، پیدا می‌کنند.» و در ادامه دربارهٔ خشونتی که طی دهه‌ها به کودکان بومی روا داشته شده، گفت: «تخمین زده می‌شود که ۱۵۰٬۰۰۰ کودک از بومیان، اینوئیت و مِی‌تیس بین سال‌های ۱۸۶۰ تا ۱۹۹۶ در مدارس شبانه‌روزی به‌زور در این مدارس نگهداری شدند. کمیسیون حقیقت و آشتی داستان‌های بازماندگان و خانواده‌ها را ثبت کرده و به‌صورت رسمی اعلام کرده است رفتار دولتهای متوالی کانادا با همدستی کلیسا با کودکان بومیان، «نسل‌کشی فرهنگی» بوده است. مدارس شبانه‌روزی از سال ۱۸۶۷ در کانادا آغاز به کار کردند، تا سال ۱۹۶۹ تحت کنترل کلیسای کاتولیک قرار داشتند و در دههٔ ۷۰ قرن ۲۰، به‌مرور به دولت فدرال تحویل داده شدند. علاوه بر تلاش برای نابود‌کردن زبان و فرهنگ بومیان در این مدارس، کودکان از نظر جسمی و و روحی نیز مورد آزار و اذیت قرار می‌گرفتند. بازماندگان این مدارس از آزارهای مختلف ازجمله خشونت فیزیکی و روانی، تجاوز و تعرض جنسی، سوءتغذیه و شرایط بهداشتی نامناسب نام برده‌اند. میزان مرگ‌ومیر کودکان بومی به‌دلیل مشکلات این صد سال بین ۳۵ تا ۶۰ درصد تخمین زده شده است. اما علت مرگ در بسیاری از گزارش‌ها بیماری سل ذکر شده است.»
او در پایان سخنانش، با اشاره به اینکه خشونت به کودکان بومی کانادایی همچنان ادامه دارد، گفت: «موضوع نقض حقوق کودکان بومی کانادایی مربوط به گذشته‌های دور نیست. در سپتامبر ۲۰۱۹، دادگاه حقوق بشر کانادا پرونده‌ای را که مربوط به سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۷ می‌شد، بررسی کرد که در آن، فعالان حقوق بومیان کانادا علیه دولت کانادا به این دادگاه تسلیم کرده بودند. در این جریان شاکیان دولت کانادا را متهم کرده بودند که دولت به‌شکل سیستمی علیه ۴۰ تا ۸۰ هزار کودک بومی رفتار تبعیض آمیز داشته و حق آن‌ها را برای دسترسی به خدمات اجتماعی و عمومی محدود کرده است. آن‌ها به دادگاه حقوق بشر کانادا ثابت کردند که برخی از این کودکان به‌مانند گذشته به‌زور قانون از خانواده‌هایشان جدا نگه داشته شدند و برخی دیگر بنا به این سیاست‌ها از خدمات عمومی‌ای که هر کودک دیگر کانادایی از آن بهره‌مند است، محروم بوده‌اند. دادگاه حقوق بشر کانادا در این پرونده دولت فدرال را محکوم کرد و دولت موظف شد به هر قربانی چهل هزار دلار غرامت بپردازد.» و اظهار امیدواری کرد که سازمان ملل متحد برای گسترش یک صلح پایدار در جهان، به اهمیت اعلامیهٔ خود برای ایجاد اعتماد و آشتی با بومیان کشورهای مختلف جهان وفادار بماند.
در ادامه، آزاده حبیب‌الله از مهمان ویژهٔ این برنامه، اِد هال (Ed Hall)، رئیس سابق اقوام بومی کوئیکُئِتلم (kʷikʷəƛ̓əm First Nation)، دعوت کرد تا سخنانی ایراد کند. او پس از معرفی خود، ابتدا مروری داشت به آنچه که طی دهه‌ها بر کودکان بومی گذشته است؛ کودکانی که از خانواده‌هایشان گرفته می‌شدند و به مدارس شبانه‌روزی سپرده می‌شدند؛ مدارسی که آخرین آن‌ها در سال ۱۹۹۶ تعطیل شد. او همچنین اشاره کرد که پدرش از دانش‌آموزان یکی از همین مدارس بوده است. او همچنین دربارهٔ زبان بومی خود و انواع لهجه‌هایی که دارند، توضیحاتی داد و سپس بار دیگر خود را معرفی کرد اما این‌بار به‌زبان بومی. وی همچنین با توضیح روندی که موجب شده چند نسل از کودکان بومی از زبان و فرهنگ خود دور شوند، گفت معتقد است که روند بازیابی و احیای این فرهنگ حتی بیش از آن تعدا نسل طول خواهد کشید، ولی اظهار امیدواری کرد که با آگاهی‌رسانی و ترویج آشتی بتوان به این مهم دست یافت.
پس از آن آواز فیروزه پیوندی به‌همراه نوای موسیقی فرزین جماعت‌لو فضای سالن را پر کرد، و در ادامه‌اش آیدا ایثاری دو رقص متفاوت را اجرا کرد.
پیش از پایان برنامه، فتحیه هنری، هنرمند شناخته‌شدهٔ ساکن ونکوور، ترانه‌هایی را برای حاضران در این برنامه خواند.
و در پایان این برنامه، راشین مختاری، از دیگر اعضای هیئت‌مدیرهٔ کانون زنان یاران، طی سخنان کوتاهی ضمن تشکر و قدردانی از حضور شرکت‌کنندگان در این برنامه، توضیحات بیشتری دربارهٔ کانون زنان ایران و نحوهٔ همکاری و کمک به آن داد.
