گفت‌وگو با مینا سبزواری و فرهاد صوفی، از اعضای هیئت‌مدیرهٔ «بنیاد نیکوکاری یارا»، به‌مناسبت سالگرد تأسیس آن
مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
سال پیش در چنین روزهایی و هم‌زمان با روز جهانی حقوق بشر، بنیاد نیکوکاری یارا توسط چند تن از فعالان اجتماعی شهر ونکوور پا به عرصهٔ وجود نهاد. بنیادی که تمرکز اصلی فعالیت‌های خیریه‌اش را کارآفرینی برای زنان سرپرست خانوار در ایران قرار داده و در همین زمان کوتاه توانسته به چندین خانواده در این راه یاری برساند.
در آستانهٔ تولد یک‌سالگی یارا گفت‌وگویی داشتیم با مینا سبزواری و فرهاد صوفی دو تن از پایه‌گذاران و اعضای هیئت مدیرهٔ این بنیاد، که توجه شما را به آن جلب می‌کنیم.
با سلام خدمت شما خانم مینا سبزواری و آقای فرهاد صوفی، و تشکر از اینکه دعوت ما را برای این گفت‌وگو پذیرفتید، با توجه به اینکه شما و فعالیت‌های اجتماعی‌تان در بین جامعهٔ ایرانی شناخته‌شده است، از پرداختن به پیشینهٔ شما می‌گذریم و در سالگرد یک‌سالگی «بنیاد نیکوکاری یارا»، خواهشمندیم بفرمایید این بنیاد چگونه شکل گرفت و اهداف آن چیست؟
مینا سبزواری:
باغ‌ها را گر چه دیوار و در است
از هواشان راه با یکدیگر است
شاخه از دیوار سر برمی‌کشد
میلِ او بر باغِ دیگر می‌کشد
باد می‌آرد پیامِ آن به این
وه ازین پیک و پیامِ نازنین
شاخه‌ها را از جدایی گر غم است
ریشه‌ها را دست در دستِ هم است
تو نه کمتر از درختی، سر برآر
پای از زندانِ خود بیرون گذار
دستِ تو با دستِ من دستان شود
کار ما زین دست، کارستان شود
ای برادر در نشیب و در فراز
آدمی با آدمی دارد نیاز
«بنیاد نیکوکاری یارا» در دهم دسامبر (روز جهانی حقوق بشر) سال ۲۰۲۰ به‌عنوان گروهی غیرانتفاعی رسماً فعالیت‌های خیریهٔ خود را آغاز کرد. شایان ذکر است که پایه‌گذاران و هیئت‌مدیرهٔ فعلی این بنیاد از این قرارند: نازنین حبیب‌الهی، مینا سبزواری، روشنک شریفی، فرهاد صوفی و سیما غفارزاده.
بنیاد یارا، مستقل از هرگونه سیاست، دولت، مذهب و مرام و مسلکی است و تنها بر پایهٔ کمک به بانوانی تهیدست در ایران فعالیت می‌کند.
از جمله اهداف مهم ما جذب کمک‌های مالی نیکوکاران و رساندن آن‌ها به بانوانی نیازمند در ایران است؛ بانوانی که خودسرپرست یا سرپرست خانواده‌اند. شیوهٔ هزینه‌کردنِ کمک‌ها با چشم‌اندازِ «به‌ْتوانمندسازی» ایشان و کارآفرینی است.
در کنار این هدف اصلی، در ونکوور نیز با کمک داوطلبانِ گروه، با آن‌هایی که در اینجا با دشواری‌های زندگی جدید روبرویند، با همدلی و همراهی راهنمایی‌های فکری و ارائهٔ اطلاعات خواهد شد.
طی یک‌سال گذشته از طریق «بنیاد نیکوکاری یارا» در چه زمینه‌هایی برای زنان خودسرپرست یا سرپرست خانواده در ایران کارآفرینی شده است؟
فرهاد صوفی: بیشترین موارد در زمینهٔ قالی‌بافی بوده است؛ به این ترتیب که بنیاد یارا دار قالی، رنگ، نخ، پشم و دیگر لوازم و ابزار مورد نیاز برای قالی‌بافی را خریداری کرده و در اختیار آنان گذاشته است. چندین مورد دامداری هم بوده است؛ به این ترتیب که برای هر بانوی روستاییِ واجد شرایط چهار یا پنج گوسفند خریداری شده است. امکان مرغداری هم با خریداری پنجاه مرغ و خروس، برای چند نفر فراهم شد. همچنین نانوایی در شهر و به‌خصوص چندین نان‌پزی در روستاها راه‌اندازی شد. برای سه خانم، یکی فروشگاه لباس، دیگری فروش لحاف، تشک، پتو و ملافه و سومی بقالی ایجاد شد. برای بانویی مواد شوینده و مصرفی در آشپزخانه برای پخش‌کردن در مغازه‌ها تهیه شد و برای بانویی دیگر وسایل ریسندگی فراهم شد. برای چندین نفر هم که خیاطی بلد بودند، چرخ خیاطی‌های ساده یا صنعتی خریداری شده است.
آیا مجموع کمک‌های مالی یک‌سال گذشته صرف کارآفرینی برای زنان خودسرپرست شده یا پروژه‌های دیگری هم به‌انجام رسیده است؟
فرهاد صوفی: شیوهٔ اصلی و پایهٔ کار ما بر کارآفرینی است. البته در دورهٔ یکی دو ماههٔ پیش از حضور رسمی «یارا» در جامعه، چندین مورد کمک به عمل جراحی، رهن خانه، خرید وسایل ابتدایی برای بانوان محروم و ساختن چهار کپر در بلوچستان برای بانوانی نیازمند را داشته‌ایم و بعد از رسمیت‌یافتنِ «یارا» و اکنون هم در موارد بسیار بحرانی، به‌ندرت یا گاهگاه در کنار کارآفرینی، خانه‌ای را رهن می‌کنیم تا بانویی از بی‌خانمان‌شدن نجات یابد.
اولویت شما برای گزینش خانواده‌های نیازمند چیست؟
فرهاد صوفی: با کسب اطلاعات هر چه دقیق‌تری که دربارهٔ وضع مالی از آن‌ها دریافت می‌شود، اولویت با مادرانی است که سرپرستی خانواده و فرزندانشان را دارند و البته نیازمندترین خانواده‌هایی که امکان کمک‌کردن به آن‌ها را داریم.
آیا در ایران کسی را برای بررسی وضعیت خانواده‌های نیازمند و نظارت بر درست صرف‌شدنِ کمک‌های مالی برای پروژه‌های تعریف‌شده دارید؟
مینا سبزواری: بله، دوستان همکار ما در «خیریهٔ سلوک» در ایران کارها را پیگیری می‌کنند. پس از مدتی کار جدید را بازبینی می‌کنند، در روند و کم‌وکیف کار هستند و به ما گزارش کارها را می‌فرستند که ما هم آن‌ها را منتشر می‌کنیم.
ضمناً هر حامی‌ای که از اینجا به ایران می‌رود یا حتی اقوام ایشان هم در آنجا (با هماهنگی ما)، هر زمانی که مایل باشند، می‌توانند با «خیریهٔ سلوک» در ارتباط قرار گیرند و با آن‌ها حتی به خانهٔ کسانی بروند که به آن‌ها کمک شده است. در خود خیریه هم، همهٔ حساب‌وکتاب‌ها آماده و در دسترس کسانی است که می‌خواهند بازبینی کنند.
کمک‌های مالی بنیاد نیکوکاری یارا بیشتر از چه منابعی تأمین می‌شود؟ آیا خارج از ونکوور بزرگ هم هستند کسانی که کمک می‌کنند؟
مینا سبزواری: بنیاد یارا کاملاً مستقل است و تا کنون به‌جز مردم نیکوکار از هیچ منبع دیگری کمک نگرفته است.
حامیان ما صدی نود و نه از کانادا هستند. البته از اروپا و آمریکا هم کمک می‌کنند. برخی هم از اندوخته یا درآمدشان در داخل ایران به یارا کمک می‌کنند. اگر کسی مایل است از داخل ایران و به ریال کمک کند، در این‌صورت لطفاً پیش از ارسال کمک در ایران، با ما هماهنگ کنند تا اطلاعات لازم دربارهٔ چگونگی ارسال آن را بگیرند.
آیا افرادی که به بنیاد نیکوکاری یارا کمک مالی می‌کنند، می‌توانند رسید مالیاتی دریافت کنند؟
مینا سبزواری: در کانادا اگر کمک آن‌ها صد دلار و بیشتر باشد، در صورتی که مایل باشند لطفاً اطلاع دهند تا رسید مالیاتی بگیرند، وگرنه خودبه‌خود رسید مالیاتی به آن‌ها فرستاده نمی‌شود، چرا که خودِ بانک رسید ای‌ترانسفر را با توضیحات مندرج در آن به پرداخت‌کننده می‌فرستد.
افرادی که علاقه‌مند به کار داوطلبانه در بنیاد نیکوکاری یارا باشند، چه باید بکنند؟
مینا سبزواری: چه خوش گفت پوریای ولی: «تا توانی به جهان خدمت محتاجان کن / به دمی یا درمی یا قلمی یا قدمی»
خیلی وقت‌ها و در درازمدت، نقش کارهای داوطلبانه حتی مؤثرتر از کمک‌های مالی است. هرچند این روزها که کرونا شیوع دارد، دیدارهای حضوری کم شده و کارهای داوطلبانه کم‌رنگ، اما علاقه‌مندان به کارهای داوطلبانه هنوز خیلی کارها و حمایت‌ها را می‌توانند انجام دهند. فقط با ما از طریق تلفن یا ایمیل در ارتباط باشند تا با همفکری هم، برنامه را به پیش ببریم.
۶۰۴ ۹۸۰ ۴۶۷۸، yaaraavancouver@gmail.com
آیا برای زنان در ونکوور هم برنامه‌ای دارید؟
مینا سبزواری: در اینجا چون حداقلِ زندگی برای همه فراهم است، در زمینهٔ کمک‌های مالی برنامه‌ای نداریم، ولی در زمینهٔ کمک‌های فکری، راهنمایی برای دستیابی به مراکز مددرسانی که تازه‌واردان از آن‌ها بی‌اطلاع‌اند، کار می‌کنیم. برنامه‌هایی مانند یوگا، یوگای خنده و آموزش نقاشی هم به لطف مربیان نیکوکار، در کوکئیتلام و وست ونکوور برگزار کردیم که با استقبال خوبی روبرو شد. امیدواریم با گذر از دورهٔ کرونا بتوانیم برنامه‌های متنوعی ترتیب دهیم.
لطفاً از تجربیاتتان در یک‌سال گذشته در رابطه با فعالیت‌های نیکوکاری در یارا بگویید.
مینا سبزواری: این گروه نوپاست و ما از تجربیات قبلی خودمان در سایر گروه‌ها و همچنین تجربیات دیگران استفاده می‌کنیم و البته خود ما در بنیاد یارا هم با نقد روشن و آشکار از خودمان در انظار عمومی، می‌کوشیم آزمون و خطاها را در اختیار همگان قرار دهیم؛ هم برای بهبود کارمان و هم برای دیگران که شاید به‌کارشان آید.
آیا خطاهایی هم در کارهایتان داشته‌اید؟
مینا سبزواری: خطا که نمی‌شود اسمش را گذاشت، ولی در یک مورد کاملاً موفق نبودیم که در گزارشی هم که منتشر شد، درباره‌اش نوشته‌ایم و آن هم ناشی از این بوده که ما روش «کارآفرینی» را در یارا برگزیده‌ایم که پیش‌تر از این رهروان کمتری داشت و تجربیات کمتری از آن در دست است و ما در این یک مورد خاص، کاملاً موفق نبودیم. موردی که می‌گویم، دربارهٔ کارآفرینیِ مرغداری در روستایی در استان فارس بود که چند مرغِ یک خانم در اثر بیماری مُردند و ما هم هزینهٔ این تجربه را پرداختیم؛ البته منظور هزینهٔ دامپزشک است که پرداختیم تا بقیهٔ مرغ‌ها نمیرند، و یاد گرفتیم که باید از همان ابتدا همهٔ مرغ‌ها واکسینه شوند.
روش‌های کمک در بیشتر خیریه‌ها، حتی آن‌ها که ظاهری مدرن دارند، سنتی است و کمک‌ها مساوی با رساندن مواد خوراکی و یا دادن پول نقد به نیازمندان است، نه کارآفرینی. گفته‌اند به‌جای دادنِ روزانه یک ماهی به فرد نیازمند، به او ماهیگیری بیاموز.
خوشحال‌ایم که روش کارآفرینی را ساماندهی کردیم و پس از یارا، خیریه‌های دیگر ایرانی در کانادا هم آن را برگزیده‌اند و ادامه می‌دهند.
ارتباط شما با سایر سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه‌ها چگونه است؟
مینا سبزواری: ما از جزئیات کار آن‌ها اطلاعی نداریم، ولی همین که قدم در این راه گذاشته‌اند، تحسین می‌کنیم. برای همکاری مستقیم هم «خیریهٔ پردیس» را برگزیده‌ایم؛ خیریهٔ پردیس بیش از بیست سال است که در کانادا به‌ثبت رسیده و شناخته شده است. و ما از آن‌ها سپاسگزاریم که در انتقال کمک‌های مالی به ایران کارمان را تسهیل می‌کنند. در ایران هم دوستان «خیریهٔ سلوک» در اجرای کارها با ما همکاری می‌کنند.
چرا فکر می‌کنید بهتر است مردم نیکوکاری‌شان را از طریق بنیاد یارا انجام دهند؟
مینا سبزواری: این یک انتخاب است. البته امیدوارم ما را انتخاب کنند! چون به کارمان امید و اعتماد داریم. یارا مستقل است، پیگیر است، درستکار و صادق است، و نوجو و پویاست.
ما در کمک‌رساندن به محرومان، تبعیضی قائل نمی‌شویم. مثلاً برای زنی زحمتکش که از افغانستان به ایران پناه آورده و در شُرُف بی‌خانمان‌شدن بود، خانه رهن کردیم.
پیگیری در برنامه‌ها شاخص مهمی در یارا است. بعد از چند ماه دوباره به آن خانم سری زده می‌شود تا حمایت از او ادامه یابد و البته به‌طور غیرمستقیم کارش هم مورد توجه دقیق قرار می‌گیرد و بازبینی می‌شود.
حساب‌ها همه آمادهٔ بازبینی نیکوکاران است. امکان بازدید از کارهای انجام‌شده در ایران برای هر نیکوکاری فراهم است. در چند جلسه‌ای که در زوم داشتیم و در هر وسیله ارتباطی‌ای که داریم، بارها از مخاطبان نقد و نظر درخواست کرده و می‌کنیم و در برنامه‌ریزی‌ها حتماً به آن‌ها می‌اندیشیم. نوجویی و پویایی را هم در جمع‌آوری نظرات نیکوکاران و جست‌وجو در آرای جدید در این زمینه در جهان و نیز گفت‌وگو و برنامه‌ریزی پس از آن، می‌دانیم.
لطفاً از برنامه‌ها و پروژه‌های آیندهٔ بنیاد نیکوکاری یارا برایمان بگویید.
فرهاد صوفی: در کنار ادامهٔ جمع‌آوری کمک‌ها مثل سال گذشته، امیدواریم با کمک نیکوکاران، مکانی را اجاره کنیم که هر کسی به‌ویژه فارسی‌زبانان این امکان را داشته باشند که در فضایی سالم و شاد، با دیگران وقت بگذراند. مرکز کوچکی باشد برای کارهای نیکوکارانه، فرهنگی و هنری که نتایج بزرگی در زندگیِ فردیِ مهربانان در اینجا هم خواهد داشت. هر آنچه از این محل به‌دست آید نیز صددرصد به مصارف خیریه خواهد رسید. در مجموع، من فکر می‌کنم یکی از بهترین شیوه‌ها برای افزایش توان مالی‌مان، درآمدزایی است. این طرح هنوز در مرحلهٔ ایده است و منظور ما از طرح آن این است که دوستان دیگر هم در این زمینه فکر کنند و ایده‌هایشان را بگویند. باشد که با کمک هم برنامه‌ریزی کنیم و به‌پیش رویم.
لطفاً بفرمایید علاقه‌مندان از چه راه‌های می‌توانند به یارا کمک کنند؟
مینا سبزواری: کمک‌های مالی را می‌توانند به ایمیل یارا ای‌ترانسفر کنند یا از حسابشان به حساب بانکی یارا بفرستند. اگر به‌هر علتی ترجیح می‌دهند نقداً کمک کنند، آن هم عملی است. در ایران هم می‌توانند خودشان یا کسی از طرف آن‌ها به تومان کمک کند. برای هر موردی که لازم می‌بینند، به شمارهٔ ۶۰۴ ۹۸۰ ۴۶۷۸ زنگ بزنند تا هماهنگ شود.
اگر در قسمت توضیح در ای‌ترانسفرکردن بنویسند برای چه منظوری پول را می‌فرستند، کار را خیلی آسان می‌کنند. چون همان‌طور که گفته شد، گر چه ما کارآفرینی را پایهٔ کار قرار داده‌ایم، ولی اگر مهربانی شکل و مورد دیگری را در نظر دارد، یارا در خدمت ایشان است؛ مثلاً شاید وی می‌خواهد هزینهٔ خوراک یک ماه یک خانواده را بپردازد. شکل‌های گوناگون کمک را می‌توان در نظر گرفت، مثلاً برخی مهربانان پیش از تولدشان از نزدیکانشان می‌خواهند به‌جای کالاهای بی‌جان، به خیریه کمک کنند. مهربانانی که بخواهند برای تبریک تولد نزدیکانشان، تولد نوزاد، روز عشق، روز مادر، روز پدر، هدیهٔ ازدواج به کسی، سالگرد ازدواج، بازگشت از سفر، عیدی، هدیهٔ کریسمس، فارغ‌التحصیلی، خانهٔ نو، بازیافت سلامتی، خیرات برای درگذشتگان و گاه بی‌هیچ دلیلی و فقط به‌سلامتیِ وجود عزیزی به یارا کمک کنند، لطفاً با ما هماهنگ کنند. ما هم نامهٔ تشکری برایشان می‌نویسیم – با ذکر مبلغ دریافتی، یا اگر بخواهند بدون ذکر مبلغ دریافتی – که می‌توانند آن را به‌جای کادوها و کالاهای بی‌جان به عزیزانشان بفرستند.
نکتهٔ دیگری که می‌تواند با توضیح اینکه شخص نیکوکار مایل است هدیهٔ نقدی‌اش به چه منظوری استفاده شود، این است که به‌طور مثال افراد پاک‌گیاه‌خوار تمایلی ندارند در پروژه‌های دامداری و امثالهم شرکت کنند، بنابراین با ذکر این موضوع در قسمت توضیحِ ای-ترانسفر، ما را از خواسته‌شان آگاه می‌کنند و ما هم اطمینان حاصل می‌کنیم که کمک آن‌ها در پروژه‌های دیگری که با حقوق حیوانات منافاتی ندارد، صرف شود.
راه دیگر کمک به یارا این است که دیگران را از وجود این بنیاد نیکوکاری باخبر کنند و کارهایش را توصیف کنند، که امیدواریم به انتخابش از طرف آن‌ها بیانجامد. این کار آسان نیست، به‌ویژه در گفت‌وگو با آن‌ها که نیمهٔ خالی لیوان را می‌بینند یا در پی انتخاب همه‌چیز یا هیچ‌چیز هستند.
تجربهٔ ما این است که در این کار فقط در حد «خبردادن» بمانیم و از روش اصرار در قانع‌کردن دیگران بپرهیزیم.
یک راه دیگر هم انتخاب و اجرای «ساده‌زیستی» و توصیف آن به دیگران به‌امید همراهی‌شان است. ساده‌زیستی نتایج خیلی جالبی دارد، یکی از آن‌ها این است که دست ما برای خرج‌کردن در زمینهٔ نیکوکاری بازتر می‌شود. به‌عنوان مثال تجربهٔ دوسالهٔ کرونا نشان داد که می‌توان با اجتناب از خیلی خرج‌های زائد، مانند خرید اضافی کالاها و لباس، و نیز تهیهٔ غذا در خانه و… از هزینه‌ها کاست و کمبود بودجه برای نیکوکاری را جبران کرد.
چه صحبت دیگری یا پیامی به خوانندگان ما دارید؟
مینا سبزواری: ما «توصیه» نمی‌کنیم چرا که از دوران توصیه‌دادن گذشته است، ولی در گزارش‌هایمان، حال محرومان و کار نیک نیکوکاران را «توصیف» می‌کنیم؛ باشد که نیک‌اندیشان دیگری هم بنیاد نیکوکاری یارا را برگزینند.
امیدواریم دست ما را بگیرید تا دست در دستِ هم، دست محرومی را بگیریم.
اگر با راه و کار ما همدلی دارید، بیایید با هم پیش برویم. به‌قول شاملو:
دستت را به من بده
نامت را به من بگو
