و بیانیهٔ «گروه بین‌المللی هماهنگی و پاسخگویی برای قربانیان پرواز PS752» در یک روز
مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
روز چهارشنبه ۲۴ نوامبر ساعت ۱۲ ظهر به‌وقت ساحل شرقی، گزارش تحلیل و بررسی شواهد موجود در فاجعهٔ سرنگون‌کردن پرواز بین‌المللی اوکراین با عنوان «دادخواهی بدون پشتیبان» از سوی انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 که نمایندهٔ خانواده‌های ۱۴۰ جانباختگان این پرواز است، در نشست خبری مجازی منتشر شد.
به‌دنبال این جلسه متن کامل گزارش به‌زبان انگلیسی و خلاصهٔ آن به‌زبان فارسی روی وبسایت این انجمن قرار گرفت که متن کامل آن از طریق لینک زیر در دسترس است:
https://www.ps752justice.com/fa/docs
در ادامهٔ این مطلب به خلاصه‌ای از موارد مندرج در این گزارش می‌پردازیم. همان‌طور که اشاره شد، متن کامل گزارش از طریق لینک بالا در وبسایت انجمن موجود است.
در این گزارش آمده است به‌دنبال انتشار گزارش بحث‌برانگیز ایران دربارهٔ علت شلیک موشک به هواپیمای مسافربری شرکت هواپیمایی بین‌المللی اوکراین، گزارش رالف گودیل مشاور ویژهٔ نخست‌وزیر کانادا در این پرونده، گزارش دکتر اگنس کالامار، گزارشگر ویژهٔ سازمان ملل متحد و همچنین گزارش تیم تحقیقات کانادا در ژوئن امسال، هنوز پرسش‌های بی‌پاسخ فراوانی به‌دلیل «دروغ‌پردازی و دامن‌زدن به ابهامات پرونده از سوی جمهوری اسلامی ایران» وجود دارد.
به‌همین دلیل انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 با استفاده از منابع مختلف شامل اطلاعات در دسترس عموم، فایل‌های صوتی ضبط‌شده از مکالمات مقامات عالی‌رتبهٔ جمهوری اسلامی، شهادت خانواده‌های جانباختگان و گزارش‌های متعدد منتشرشدهٔ دیگر و همچنین مشاوره با کارشناسان متعددی در حوزهٔ هوانوردی و سامانه‌های نظامی مربوطه و حقوق‌دانانی که در زمینهٔ قوانین قابل‌ِاعمال بر این پرونده متخصص‌اند، این گزارش را تهیه کرده است «تا گامی مهم به‌سوی کشف حقیقت در مورد سرنگون‌کردن پرواز PS752 و اجرای عدالت در قبال عاملین و آمرین این جنایت بردارد.»
در گزارش انجمن آمده است که بخشی از نتایج ارائه‌شده در این گزارشِ تحقیقی در هیچ‌یک از گزارش‌هایی که پیش از این منتشر شده، نیامده است. در این گزارش به ۱۶ موضوع زیر اشاره شده است:
۱- بازگذاشتن فضای هوایی کشور در پی حمله به پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق و استفاده از پروازهای غیرنظامی به‌عنوان سپر انسانی
۲- ادعای دروغین ایران در خصوص خالی‌کردن فضای هوایی در غرب کشور در این گزارش آمده است که اطلاعات وبسایت FlightRadar24 نشان می‌دهد که کریدورهای غربی ایران تا ۲۰ دقیقه پیش از حمله به پرواز PS752 خالی نشده بودند.
۳- تجربهٔ بالای اپراتور سامانهٔ TOR-M1: در این گزارش آمده است که بر اساس مکالمات با مقامات دادگاه نظامی تهران، اپراتور سامانهٔ TOR-M1 از تخصص قابل‌ِتوجهی در سامانه‌های موشک کوتاه‌برد داشته است و از جمله در سوریه سابقهٔ خدمت داشته است. بنابر این تصور اینکه نتواند موشک کروز را از هواپیما تشخیص بدهد، دشوار است.
۴- فقدان شواهد اختلال در ارتباطات: در این گزارش آمده است که بر اساس اعلام مقامات نظامی ایران خبر حمله با موشک کروز به اپراتور داده شده است. در صورت درستی این ادعا در آن زمان ارتباطات برقرار بوده و اختلالی نداشته، چطور در زمان شلیک موشک اپراتور نتوانسته با مقام مافوقش ارتباط برقرار کند. انجمن در این گزارش خواهان دسترسی به جعبهٔ سیاه واحد پدافندی TOR-M1 برای اثبات درستی این ادعا و پاسخ به ابهامات مربوط به آن شده است.
۵- غیرِقابلِ‌باوربودن شناسایی اشتباه: در این بخش با اشاره به تفاوت‌های پارامترهای مختلف موشک کروز و هواپیمای مسافربری از جمله طول، سطح مقطع رادار، سرعت، ارتفاع و موارد دیگر ادعای اشتباه‌گرفتن موشک با هواپیما از سوی اپراتور زیر سؤال برده شده است.
۶- غیرِقابلِ‌قبولبودن انحراف ۱۰۵ درجه‌ای: در این بخش ادعای تنظیم اشتباه ۱۰۵ درجه‌ای سامانهٔ TOR-M1 مورد تردید جدی قرار گرفته است.
۷- شناسایی شهروندان آمریکا: در این گزارش آمده است که طبق شهادت چند تن از خانواده‌ها در گیت امنیتی پرواز از مسافران پرسیده شده که آیا گذرنامهٔ آمریکایی دارند و آیا مقصد نهایی‌شان آمریکاست یا خیر. که این می‌تواند حاکی از خواست سپاه برای اطمینان‌یافتن از این باشد که هیچ شهروند آمریکایی‌‌ای در پرواز نیست.
۸- تأخیر مشکوک ۵۷ دقیقه‌ای: در این گزارش این شبهه مطرح شده است که تعدادی از مسافران احتمالاً در فاصلهٔ تأخیر بدون دلیل موجه ۵۷ دقیقه‌ای از هواپیما پیاده شده بودند. انجمن برای اطمینان‌یافتن از این موضوع خواستار بازبینی فیلم دوربین‌های مداربستهٔ فرودگاه شده است.
۹- تغییر مسیر پرواز اطلس گلوبال: در این گزارش قید شده که به پرواز اطلس گلوبال به شمارهٔ KK1185 مسیری متفاوت داده شده تا بتواند پایگاه نظامی حمله‌کننده به پرواز PS752 را دور بزند.
۱۰- جابه‌جایی تاکتیکی واحد پدافندی: در این گزارش با استناد به یافته‌های تیم تحقیق کانادایی آمده است که چهار پرواز پیش از PS752 با سرعت، ارتفاع و مسیر مشابه این پرواز از فرودگاه برخاسته‌اند و توسط سامانهٔ موشکی رهگیری شده‌اند. در این مدت اپراتور یا اپراتورهای واحد پدافند فرصت داشتند تا اگر اشتباهی در سیستم وجود دارد، آن را شناسایی و اصلاح کنند، اما به‌جای این کار تصمیم به شلیک به پرواز PS752 گرفتند.
۱۱- لاپوشانی سیستماتیک: این بخش از گزارش به ۳ روز اول پس از حملهٔ موشکی می‌پردازد. به فایل صوتی ضبط‌شده از سخنان محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجهٔ وقت ایران، اشاره می‌کند که در آن ظریف تأکید می‌کند از سوی علی شمخانی، دبیر شورای امنیت ملی ایران و محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، تحت فشار بوده تا علناً روایت نقص فنی هواپیما را مطرح کند. در این گزارش همچنین به بولدوزر انداختن در محل سقوط هواپیما و ضبط و عدم تحویل اغلب تجهیزات الکترونیکی مسافران پرواز اشاره می‌شود و این امر شاهدی بر تلاش‌های جمهوری اسلامی برای سرپوش‌گذاشتن و لاپوشانی سیستماتیک سرنگون‌کردن پرواز دانسته شده است.
۱۲- دستکاری در شواهد فیزیکی: در این گزارش آمده که بررسی کارشناسان روی تعدادی از لوازم الکترونیکی مسافران حاکی از آن است که اطلاعات روی آن عمداً پاک شده و این امر نمی‌تواند به‌دلیل سقوط از هواپیما بوده باشد.
۱۳- اجرای بد و غلط رویه‌های پزشکی قانونی: در گزارش انجمن به این موضوع اشاره شده است که پیکر برخی جانباختگان به‌درستی شناسایی نشده است و آزمایش‌های DNA روی پیکرهای جانباختگان با تشخیص هویت مقامات ایران مطابقت ندارد و این امر موجب پیامدهای روانی جدی برای خانواده‌های بازماندگان شده است.
۱۴- آزار و اذیت خانواده‌های جانباختگان: در گزارش انجمن به شکنجهٔ جسمی دست‌کم یک عضو از خانواده‌های جانباختگان و موارد متعدد از احضار و بازداشت آنان اشاره شده است.
شهیدنامیدن جانباختگان پرواز، تبریک به خانواده‌های داغدار به‌دلیل شهادت عزیزانشان، تحت فشار گذاشتن خانواده‌ها برای دفن عزیزانشان در قطعهٔ شهدا، به‌دست گرفتن مراسم خاک‌سپاری و یادبود، فشار‌آوردن به خانواده‌ها برای ساکت‌ماندن و کارشکنی در کار آنان برای جلوگیری از شکایت از دیگر مصادیق این آزارها بوده است.
۱۵- آزار و اذیت و پیگرد عزاداران و شرکت‌کنندگان در تظاهرات مسالمت‌آمیز: در این گزارش به سرکوب تظاهرات مسالمت‌آمیز و عزاداری برای جانباختگان و همچنین دستگیری و محکومیت شرکت‌کنندگان به حبس اشاره شده است.
۱۶- عدم مشروعیت دفتر بررسی سوانح هوایی ایران برای انجام تحقیقات: انجمن در این گزارش دفتر یادشده را به‌دلیل نداشتن استقلال از حکومت ایران، عدم کفایت فنی، تبانی مقامات ارشد سازمان هواپیمایی کشوری در تلاش‌های ابتدایی حکومت برای انکار موضوع، فاقد صلاحیت و مشروعیت برای رسیدگی به این فاجعه دانسته است.
انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 در پایان این گزارش نتیجه‌گیری کرده است که به‌دلایل ذکرشده به این باور رسیده است که این حمله نه به‌دلیل خطای انسانی یا چند تصادف جدا و بی‌ارتباط با یکدیگر، بلکه عمداً انجام شده است و حکومت ایران را مسئول ارائهٔ شواهدی برای این اثبات عمدی‌نبودن این حمله دانسته است. انجمن همچنین به کمک‌نکردن گزارش تحقیقی دولت کانادا به کشف حقیقت در عین مسئول‌دانستن مقامات ارشد جمهوری اسلامی اشاره کرده است و تحقیقات تیم کانادایی را ناقص ارزیابی کرده است. انجمن از کانادا و سایر دولت‌های متأثر از این حمله خواسته است تا از حقوق شهروندان، مقیمان و مسافرانی که پیوندهایی عمیق با آن کشورها داشته‌اند، دفاع کنند و در دنبال‌کردن نیازهای خانواده‌های جانباختگان و اعتراض به کارشکنی‌های ایران در هر مجمعی که در دسترس آن‌‌هاست و دنبال‌کردن حقیقت و عدالت جدیت به‌خرج دهند.
در پایان گزارش خواسته‌های انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 به‌شرح زیر اعلام شده است:
خواسته‌های انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 علی‌رغم شدت جنایات انجام‌شده توسط جمهوری اسلامی ایران، کشورهای متأثر هنوز نتوانسته‌اند حکومت ایران را به‌قدر کافی وادار به پاسخگویی کنند. این به‌خاطر تحریف حقیقت در مورد سرنگون‌کردن پرواز PS752، کارشکنی در مسیر عدالت و شکاف‌های موجود در قواعد و مقررات بین‌المللی است. انجمن پیشنهاد می‌کند برای پرداختن به این نقایص، اقدامات زیر از سوی مقامات مربوطه انجام شود. کشورهای متأثر از این جنایت و ایکائو بارها انجام یک تحقیق بین‌المللی مستقل و بی‌طرف در رابطه با این جنایت را لازم دانسته‌اند. به‌علاوه، خانواده‌های جانباختگان نیز همواره خواستار کسب اطلاعات بیشتر و شرکت‌داده‌شدن در این تحقیقات بوده‌اند. متأسفانه در حقوق بین‌الملل هیچ مکانیسمی وجود ندارد که به خانواده‌های متأثر از این جنایات امکان بدهد فعالانه در جستجوی حقیقت و عدالت شرکت کنند. قواعد ایکائو متعلق به بیش از هفتاد سال پیش هستند. کشوری که این جنایت در آن رخ داده، مسئول انجام تحقیقات فنی است، و خانواده‌ها نمی‌توانند شکایات خود را مستقلاً نزد جامعهٔ بین‌المللی مطرح کنند. حقوق بین‌الملل در این زمینه ناکارآمد و دست‌و‌پاگیر، و بیشتر همسو با نیازهای حکومت‌هاست تا نیازهای قربانیان جنایت و تروریسم. پیوست ۱۳ قواعد ایکائو باید به‌نحوی تغییر کند که به دولت‌های جنایتکار و تمامیت‌خواه اجازه ندهد با بی‌رحمی جان مسافران بی‌گناه را بگیرند. هم تحقیقات فنی و هم تحقیقات جنایی باید از دست حکومتی که مسئول ساقط‌کردن یک هواپیماست خارج شود. در این خصوص، ما خواستار اصلاحات زیر بر حقوق بین‌الملل حاکم بر این شرایط و شرایط مشابه دیگر هستیم:
۱- هنگامی که کشوری یک هواپیما را در حریم هوایی خود سرنگون می‌کند، نباید مسئولیت تحقیق دربارهٔ شرایط و علل حادثه برعهدهٔ همان کشور گذاشته شود.
۲- خانواده‌های جانباختگان باید به‌عنوان ناظر در تحقیقات حضور داشته باشند و جامعهٔ بین‌المللی نیز باید در نظارت بر تحویل پیکر و اموال جانباختگان نقشی رسمی داشته باشد.
۳- در روند تحقیقات، حقوق تمامی کشورهایی که جانباختگان شهروندان آن‌ها بوده‌اند باید با حقوق کشوری که هواپیما در آنجا به‌ثبت رسیده است و حقوق کشور محل جنایت، برابر باشد. اصلاحات مذکور برای به‌حداقل‌رساندن احتمال وقوع رخدادهای مشابه در آینده لازم هستند، اما کماکان بسیار مهم است که حقیقت و شرایط پیرامون سرنگون کردن پرواز PS752 روشن شود. در این راستا، اقدامات زیر برای روشن‌شدن حقیقت ماجرا ضروری هستند:
۱- برطرف‌کردن نقص‌های اساسی موجود در گزارش نهایی جمهوری اسلامی ایران، با انجام یک تحقیق دقیق و شفاف دربارهٔ ابعاد نظامی این جنایت، از جمله تحقیق دربارهٔ سامانهٔ TOR-M1، اپراتور این سیستم، فرماندهان ارشد سپاه پاسداران، و شبکهٔ دفاعی ایران
۲- پرده‌برداشتن از وقایع و شواهد نهفته در محاکمه‌های نظامی غیرعلنی مقامات دون‌پایه در ایران
٣- انتشار کامل محتوای جعبه‌های سیاه پرواز PS752 بدون حذف هیچ‌یک از بخش‌های آن
۴- افشای محتوای جعبهٔ سیاه واحد پدافندی TOR-M1
۵- انتشار مکالمات میان برج‌های کنترل ترافیک فرودگاه با دیگر پروازهای مرتبط (پرواز KK1185 اطلس گلوبال و پرواز IRC3768 هواپیمایی آسمان) و با «مرکز هماهنگی عملیاتی نظامی-غیرنظامی ایران»
۶- تحلیل فیلم‌های دوربین‌های مداربستهٔ فرودگاه بین‌المللی تهران برای شناسایی دلیل واقعی تأخیر پرواز.
۷- مصاحبه با شهود در دسترس و بازبینی کلیهٔ شواهد موجود دربارهٔ محل سقوط هواپیما در نهایت، لازم است تمامی مسیرهای حقوقی در دسترس برای پیگیری عدالت برای جانباختگان بی‌گناه این پرواز، مورد بررسی و مداقه قرار بگیرد. جستجوی عدالت نه تنها برای خانواده‌هایی که عزیزانشان را در این جنایت از دست داده‌اند حیاتی است، بلکه برای ایجادکردن سابقه‌ای شایسته برای ایمنی هرچه بیشتر مسافران هوایی در آینده ضرورت دارد. نباید به جمهوری اسلامی اجازه داد که پروندهٔ PS752 را با صرف پرداخت غرامت به کشورهای متأثر از جنایت مختومه کند. به‌جای آن، باید مسیرهای زیر را برای پاسخگوکردن و مسئول‌شناختن مرتکبان جنایت سرنگون‌کردن پرواز PS752 دنبال کرد:
١- کانادا و کشورهای متأثر باید بدون تأخیر بیشتر، از طریق ایکائو و در نهایت دیوان دادگستری بین‌المللی (لIC)، روند حل اختلاف را آغاز کرده و خواستار پاسخگویی جمهوری اسلامی ایران بشوند.
۲- پلیس فدرال کانادا باید تحقیق جنایی داخلی را در خصوص پروندهٔ PS752 آغاز و تحت عنوان اقدامات تروریستی، جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت این پرونده را بررسی کند.
٣- دولت اوکراین باید تحقیقات جنایی خود را با قدرت تمام ادامه بدهد و مرتکبان این جنایت را با حمایت سایر کشورهای متأثر، در اوکراین مورد پیگرد قرار بدهد.
۴- دادستان دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC باید تحقیقات ابتدایی دربارهٔ پروندهٔ PS752 را آغاز کند و دولت اوکراین باید تعهدنامه‌های لازم برای پیگیری پرونده در ICC را تسلیم این دادگاه کند.
۵- شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد باید برای ارتقای پاسخگویی بابت نقض جدی حقوق بین‌الملل بشردوستانه، دستور یک تحقیق بین‌المللی و بی‌طرف را در خصوص سرنگون کردن پرواز PS752 صادر کند.
۶- با توجه به جنایات بی‌شرمانهٔ سپاه پاسداران جمهوری اسلامی، کانادا و جامعهٔ بین‌المللی باید کل این نهاد را به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناسایی کنند.
۷- کانادا و متحدانش باید تحریم‌های هدفمند ماگنیتسکی (Magnitsky) را علیه مقامات عالی‌رتبهٔ جمهوری اسلامی ایران که در سرنگون‌کردن پرواز PS752 و تحریف وقایع پس از آن دست داشته‌اند، وضع نمایند. اگر ارادهٔ سیاسی کافی برای پیگیری عدالت وجود داشته باشد، می‌توان از تمامی ابزارهای سیاسی و حقوقی برای افشای حقیقت و دلایل سرنگون‌کردن پرواز PS752 بهره جست. انجمن خانواده‌های جانباختگان این پرواز می‌کوشد تا از این گزارش برای طرح شکایتی مستقل نزد دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) استفاده کند، و در عين حال حامی طرح دعوا از جانب کشورهای متأثر از جنایت در ایکائو و نهایتاً دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) هستند. در پایان، لازم است یک‌بار دیگر تکرار کنیم که این انجمن، خواهان آزادی فوری معترضان بی‌گناهی است که در ایران، برخلاف حقوق اساسی بشر، در بازداشت به‌سر می‌برند.
گفتنی است هم‌زمان با این گزارش بیانیهٔ مشترک «گروه بین‌المللی هماهنگی و پاسخگویی برای قربانیان پرواز PS752» بیانیه‌ای منتشر کرد. در این بیانیه آمده است:
ما، وزرای کانادا، سوئد، اوکراین و بریتانیا، مراتب ناامیدی عمیق خود را از اینکه جمهوری اسلامی ایران درخواست‌های متعدد ما برای دیدار در ۲۲ نوامبر ۲۰۲۱ برای مذاکره در مورد غرامت سقوط پرواز PS752 را نپذیرفته است، ابراز می‌کنیم.
ما به جمهوری اسلامی ایران یادآوری می‌کنیم که باید مسئولیت حقوقی بین‌المللی خود را برای جبران کامل خسارات وارد شده به همهٔ کشورهای متأثر انجام دهد و در نتیجه بر دعوت خود برای مذاکره با حسن‌نیت و انجام این کار تا قبل از پایان سال جاری تأکید می‌کنیم.
ما به همبستگی خود با خانواده‌ها و عزیزان قربانیان PS752 در فقدان و رنج عمیق آن‌ها ادامه خواهیم داد. به آن‌ها اطمینان می‌دهیم که گروه هماهنگی در هدف خود برای پاسخگوکردن جمهوری اسلامی ایران در قبال این فاجعه متحد باقی خواهد ماند.
در صورتی که ایران به اجتناب از مذاکره با این گروه ادامه دهد، گروه هماهنگی چاره‌ای جز بررسی جدی سایر اقدامات و تمهیدات برای حل این موضوع در چارچوب حقوق بین‌الملل نخواهد داشت.
و بیانیهٔ «گروه بین‌المللی هماهنگی و پاسخگویی برای قربانیان پرواز PS752» در یک روز
مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
روز چهارشنبه ۲۴ نوامبر ساعت ۱۲ ظهر به‌وقت ساحل شرقی، گزارش تحلیل و بررسی شواهد موجود در فاجعهٔ سرنگون‌کردن پرواز بین‌المللی اوکراین با عنوان «دادخواهی بدون پشتیبان» از سوی انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 که نمایندهٔ خانواده‌های ۱۴۰ جانباختگان این پرواز است، در نشست خبری مجازی منتشر شد.
به‌دنبال این جلسه متن کامل گزارش به‌زبان انگلیسی و خلاصهٔ آن به‌زبان فارسی روی وبسایت این انجمن قرار گرفت که متن کامل آن از طریق لینک زیر در دسترس است:
https://www.ps752justice.com/fa/docs/
در ادامهٔ این مطلب به خلاصه‌ای از موارد مندرج در این گزارش می‌پردازیم. همان‌طور که اشاره شد، متن کامل گزارش از طریق لینک بالا در وبسایت انجمن موجود است.
در این گزارش آمده است به‌دنبال انتشار گزارش بحث‌برانگیز ایران دربارهٔ علت شلیک موشک به هواپیمای مسافربری شرکت هواپیمایی بین‌المللی اوکراین، گزارش رالف گودیل مشاور ویژهٔ نخست‌وزیر کانادا در این پرونده، گزارش دکتر اگنس کالامار، گزارشگر ویژهٔ سازمان ملل متحد و همچنین گزارش تیم تحقیقات کانادا در ژوئن امسال، هنوز پرسش‌های بی‌پاسخ فراوانی به‌دلیل «دروغ‌پردازی و دامن‌زدن به ابهامات پرونده از سوی جمهوری اسلامی ایران» وجود دارد.
به‌همین دلیل انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 با استفاده از منابع مختلف شامل اطلاعات در دسترس عموم، فایل‌های صوتی ضبط‌شده از مکالمات مقامات عالی‌رتبهٔ جمهوری اسلامی، شهادت خانواده‌های جانباختگان و گزارش‌های متعدد منتشرشدهٔ دیگر و همچنین مشاوره با کارشناسان متعددی در حوزهٔ هوانوردی و سامانه‌های نظامی مربوطه و حقوق‌دانانی که در زمینهٔ قوانین قابل‌ِاعمال بر این پرونده متخصص‌اند، این گزارش را تهیه کرده است «تا گامی مهم به‌سوی کشف حقیقت در مورد سرنگون‌کردن پرواز PS752 و اجرای عدالت در قبال عاملین و آمرین این جنایت بردارد.»
در گزارش انجمن آمده است که بخشی از نتایج ارائه‌شده در این گزارشِ تحقیقی در هیچ‌یک از گزارش‌هایی که پیش از این منتشر شده، نیامده است. در این گزارش به ۱۶ موضوع زیر اشاره شده است:
۱- بازگذاشتن فضای هوایی کشور در پی حمله به پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق و استفاده از پروازهای غیرنظامی به‌عنوان سپر انسانی
۲- ادعای دروغین ایران در خصوص خالی‌کردن فضای هوایی در غرب کشور در این گزارش آمده است که اطلاعات وبسایت FlightRadar24 نشان می‌دهد که کریدورهای غربی ایران تا ۲۰ دقیقه پیش از حمله به پرواز PS752 خالی نشده بودند.
۳- تجربهٔ بالای اپراتور سامانهٔ TOR-M1: در این گزارش آمده است که بر اساس مکالمات با مقامات دادگاه نظامی تهران، اپراتور سامانهٔ TOR-M1 از تخصص قابل‌ِتوجهی در سامانه‌های موشک کوتاه‌برد داشته است و از جمله در سوریه سابقهٔ خدمت داشته است. بنابر این تصور اینکه نتواند موشک کروز را از هواپیما تشخیص بدهد، دشوار است.
۴- فقدان شواهد اختلال در ارتباطات: در این گزارش آمده است که بر اساس اعلام مقامات نظامی ایران خبر حمله با موشک کروز به اپراتور داده شده است. در صورت درستی این ادعا در آن زمان ارتباطات برقرار بوده و اختلالی نداشته، چطور در زمان شلیک موشک اپراتور نتوانسته با مقام مافوقش ارتباط برقرار کند. انجمن در این گزارش خواهان دسترسی به جعبهٔ سیاه واحد پدافندی TOR-M1 برای اثبات درستی این ادعا و پاسخ به ابهامات مربوط به آن شده است.
۵- غیرِقابلِ‌باوربودن شناسایی اشتباه: در این بخش با اشاره به تفاوت‌های پارامترهای مختلف موشک کروز و هواپیمای مسافربری از جمله طول، سطح مقطع رادار، سرعت، ارتفاع و موارد دیگر ادعای اشتباه‌گرفتن موشک با هواپیما از سوی اپراتور زیر سؤال برده شده است.
۶- غیرِقابلِ‌قبولبودن انحراف ۱۰۵ درجه‌ای: در این بخش ادعای تنظیم اشتباه ۱۰۵ درجه‌ای سامانهٔ TOR-M1 مورد تردید جدی قرار گرفته است.
۷- شناسایی شهروندان آمریکا: در این گزارش آمده است که طبق شهادت چند تن از خانواده‌ها در گیت امنیتی پرواز از مسافران پرسیده شده که آیا گذرنامهٔ آمریکایی دارند و آیا مقصد نهایی‌شان آمریکاست یا خیر. که این می‌تواند حاکی از خواست سپاه برای اطمینان‌یافتن از این باشد که هیچ شهروند آمریکایی‌‌ای در پرواز نیست.
۸- تأخیر مشکوک ۵۷ دقیقه‌ای: در این گزارش این شبهه مطرح شده است که تعدادی از مسافران احتمالاً در فاصلهٔ تأخیر بدون دلیل موجه ۵۷ دقیقه‌ای از هواپیما پیاده شده بودند. انجمن برای اطمینان‌یافتن از این موضوع خواستار بازبینی فیلم دوربین‌های مداربستهٔ فرودگاه شده است.
۹- تغییر مسیر پرواز اطلس گلوبال: در این گزارش قید شده که به پرواز اطلس گلوبال به شمارهٔ KK1185 مسیری متفاوت داده شده تا بتواند پایگاه نظامی حمله‌کننده به پرواز PS752 را دور بزند.
۱۰- جابه‌جایی تاکتیکی واحد پدافندی: در این گزارش با استناد به یافته‌های تیم تحقیق کانادایی آمده است که چهار پرواز پیش از PS752 با سرعت، ارتفاع و مسیر مشابه این پرواز از فرودگاه برخاسته‌اند و توسط سامانهٔ موشکی رهگیری شده‌اند. در این مدت اپراتور یا اپراتورهای واحد پدافند فرصت داشتند تا اگر اشتباهی در سیستم وجود دارد، آن را شناسایی و اصلاح کنند، اما به‌جای این کار تصمیم به شلیک به پرواز PS752 گرفتند.
۱۱- لاپوشانی سیستماتیک: این بخش از گزارش به ۳ روز اول پس از حملهٔ موشکی می‌پردازد. به فایل صوتی ضبط‌شده از سخنان محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجهٔ وقت ایران، اشاره می‌کند که در آن ظریف تأکید می‌کند از سوی علی شمخانی، دبیر شورای امنیت ملی ایران و محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، تحت فشار بوده تا علناً روایت نقص فنی هواپیما را مطرح کند. در این گزارش همچنین به بولدوزر انداختن در محل سقوط هواپیما و ضبط و عدم تحویل اغلب تجهیزات الکترونیکی مسافران پرواز اشاره می‌شود و این امر شاهدی بر تلاش‌های جمهوری اسلامی برای سرپوش‌گذاشتن و لاپوشانی سیستماتیک سرنگون‌کردن پرواز دانسته شده است.
۱۲- دستکاری در شواهد فیزیکی: در این گزارش آمده که بررسی کارشناسان روی تعدادی از لوازم الکترونیکی مسافران حاکی از آن است که اطلاعات روی آن عمداً پاک شده و این امر نمی‌تواند به‌دلیل سقوط از هواپیما بوده باشد.
۱۳- اجرای بد و غلط رویه‌های پزشکی قانونی: در گزارش انجمن به این موضوع اشاره شده است که پیکر برخی جانباختگان به‌درستی شناسایی نشده است و آزمایش‌های DNA روی پیکرهای جانباختگان با تشخیص هویت مقامات ایران مطابقت ندارد و این امر موجب پیامدهای روانی جدی برای خانواده‌های بازماندگان شده است.
۱۴- آزار و اذیت خانواده‌های جانباختگان: در گزارش انجمن به شکنجهٔ جسمی دست‌کم یک عضو از خانواده‌های جانباختگان و موارد متعدد از احضار و بازداشت آنان اشاره شده است.
شهیدنامیدن جانباختگان پرواز، تبریک به خانواده‌های داغدار به‌دلیل شهادت عزیزانشان، تحت فشار گذاشتن خانواده‌ها برای دفن عزیزانشان در قطعهٔ شهدا، به‌دست گرفتن مراسم خاک‌سپاری و یادبود، فشار‌آوردن به خانواده‌ها برای ساکت‌ماندن و کارشکنی در کار آنان برای جلوگیری از شکایت از دیگر مصادیق این آزارها بوده است.
۱۵- آزار و اذیت و پیگرد عزاداران و شرکت‌کنندگان در تظاهرات مسالمت‌آمیز: در این گزارش به سرکوب تظاهرات مسالمت‌آمیز و عزاداری برای جانباختگان و همچنین دستگیری و محکومیت شرکت‌کنندگان به حبس اشاره شده است.
۱۶- عدم مشروعیت دفتر بررسی سوانح هوایی ایران برای انجام تحقیقات: انجمن در این گزارش دفتر یادشده را به‌دلیل نداشتن استقلال از حکومت ایران، عدم کفایت فنی، تبانی مقامات ارشد سازمان هواپیمایی کشوری در تلاش‌های ابتدایی حکومت برای انکار موضوع، فاقد صلاحیت و مشروعیت برای رسیدگی به این فاجعه دانسته است.
انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 در پایان این گزارش نتیجه‌گیری کرده است که به‌دلایل ذکرشده به این باور رسیده است که این حمله نه به‌دلیل خطای انسانی یا چند تصادف جدا و بی‌ارتباط با یکدیگر، بلکه عمداً انجام شده است و حکومت ایران را مسئول ارائهٔ شواهدی برای این اثبات عمدی‌نبودن این حمله دانسته است. انجمن همچنین به کمک‌نکردن گزارش تحقیقی دولت کانادا به کشف حقیقت در عین مسئول‌دانستن مقامات ارشد جمهوری اسلامی اشاره کرده است و تحقیقات تیم کانادایی را ناقص ارزیابی کرده است. انجمن از کانادا و سایر دولت‌های متأثر از این حمله خواسته است تا از حقوق شهروندان، مقیمان و مسافرانی که پیوندهایی عمیق با آن کشورها داشته‌اند، دفاع کنند و در دنبال‌کردن نیازهای خانواده‌های جانباختگان و اعتراض به کارشکنی‌های ایران در هر مجمعی که در دسترس آن‌‌هاست و دنبال‌کردن حقیقت و عدالت جدیت به‌خرج دهند.
در پایان گزارش خواسته‌های انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 به‌شرح زیر اعلام شده است:
خواسته‌های انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 علی‌رغم شدت جنایات انجام‌شده توسط جمهوری اسلامی ایران، کشورهای متأثر هنوز نتوانسته‌اند حکومت ایران را به‌قدر کافی وادار به پاسخگویی کنند. این به‌خاطر تحریف حقیقت در مورد سرنگون‌کردن پرواز PS752، کارشکنی در مسیر عدالت و شکاف‌های موجود در قواعد و مقررات بین‌المللی است. انجمن پیشنهاد می‌کند برای پرداختن به این نقایص، اقدامات زیر از سوی مقامات مربوطه انجام شود. کشورهای متأثر از این جنایت و ایکائو بارها انجام یک تحقیق بین‌المللی مستقل و بی‌طرف در رابطه با این جنایت را لازم دانسته‌اند. به‌علاوه، خانواده‌های جانباختگان نیز همواره خواستار کسب اطلاعات بیشتر و شرکت‌داده‌شدن در این تحقیقات بوده‌اند. متأسفانه در حقوق بین‌الملل هیچ مکانیسمی وجود ندارد که به خانواده‌های متأثر از این جنایات امکان بدهد فعالانه در جستجوی حقیقت و عدالت شرکت کنند. قواعد ایکائو متعلق به بیش از هفتاد سال پیش هستند. کشوری که این جنایت در آن رخ داده، مسئول انجام تحقیقات فنی است، و خانواده‌ها نمی‌توانند شکایات خود را مستقلاً نزد جامعهٔ بین‌المللی مطرح کنند. حقوق بین‌الملل در این زمینه ناکارآمد و دست‌و‌پاگیر، و بیشتر همسو با نیازهای حکومت‌هاست تا نیازهای قربانیان جنایت و تروریسم. پیوست ۱۳ قواعد ایکائو باید به‌نحوی تغییر کند که به دولت‌های جنایتکار و تمامیت‌خواه اجازه ندهد با بی‌رحمی جان مسافران بی‌گناه را بگیرند. هم تحقیقات فنی و هم تحقیقات جنایی باید از دست حکومتی که مسئول ساقط‌کردن یک هواپیماست خارج شود. در این خصوص، ما خواستار اصلاحات زیر بر حقوق بین‌الملل حاکم بر این شرایط و شرایط مشابه دیگر هستیم:
۱- هنگامی که کشوری یک هواپیما را در حریم هوایی خود سرنگون می‌کند، نباید مسئولیت تحقیق دربارهٔ شرایط و علل حادثه برعهدهٔ همان کشور گذاشته شود.
۲- خانواده‌های جانباختگان باید به‌عنوان ناظر در تحقیقات حضور داشته باشند و جامعهٔ بین‌المللی نیز باید در نظارت بر تحویل پیکر و اموال جانباختگان نقشی رسمی داشته باشد.
۳- در روند تحقیقات، حقوق تمامی کشورهایی که جانباختگان شهروندان آن‌ها بوده‌اند باید با حقوق کشوری که هواپیما در آنجا به‌ثبت رسیده است و حقوق کشور محل جنایت، برابر باشد. اصلاحات مذکور برای به‌حداقل‌رساندن احتمال وقوع رخدادهای مشابه در آینده لازم هستند، اما کماکان بسیار مهم است که حقیقت و شرایط پیرامون سرنگون کردن پرواز PS752 روشن شود. در این راستا، اقدامات زیر برای روشن‌شدن حقیقت ماجرا ضروری هستند:
۱- برطرف‌کردن نقص‌های اساسی موجود در گزارش نهایی جمهوری اسلامی ایران، با انجام یک تحقیق دقیق و شفاف دربارهٔ ابعاد نظامی این جنایت، از جمله تحقیق دربارهٔ سامانهٔ TOR-M1، اپراتور این سیستم، فرماندهان ارشد سپاه پاسداران، و شبکهٔ دفاعی ایران
۲- پرده‌برداشتن از وقایع و شواهد نهفته در محاکمه‌های نظامی غیرعلنی مقامات دون‌پایه در ایران
٣- انتشار کامل محتوای جعبه‌های سیاه پرواز PS752 بدون حذف هیچ‌یک از بخش‌های آن
۴- افشای محتوای جعبهٔ سیاه واحد پدافندی TOR-M1
۵- انتشار مکالمات میان برج‌های کنترل ترافیک فرودگاه با دیگر پروازهای مرتبط (پرواز KK1185 اطلس گلوبال و پرواز IRC3768 هواپیمایی آسمان) و با «مرکز هماهنگی عملیاتی نظامی-غیرنظامی ایران»
۶- تحلیل فیلم‌های دوربین‌های مداربستهٔ فرودگاه بین‌المللی تهران برای شناسایی دلیل واقعی تأخیر پرواز.
۷- مصاحبه با شهود در دسترس و بازبینی کلیهٔ شواهد موجود دربارهٔ محل سقوط هواپیما در نهایت، لازم است تمامی مسیرهای حقوقی در دسترس برای پیگیری عدالت برای جانباختگان بی‌گناه این پرواز، مورد بررسی و مداقه قرار بگیرد. جستجوی عدالت نه تنها برای خانواده‌هایی که عزیزانشان را در این جنایت از دست داده‌اند حیاتی است، بلکه برای ایجادکردن سابقه‌ای شایسته برای ایمنی هرچه بیشتر مسافران هوایی در آینده ضرورت دارد. نباید به جمهوری اسلامی اجازه داد که پروندهٔ PS752 را با صرف پرداخت غرامت به کشورهای متأثر از جنایت مختومه کند. به‌جای آن، باید مسیرهای زیر را برای پاسخگوکردن و مسئول‌شناختن مرتکبان جنایت سرنگون‌کردن پرواز PS752 دنبال کرد:
١- کانادا و کشورهای متأثر باید بدون تأخیر بیشتر، از طریق ایکائو و در نهایت دیوان دادگستری بین‌المللی (لIC)، روند حل اختلاف را آغاز کرده و خواستار پاسخگویی جمهوری اسلامی ایران بشوند.
۲- پلیس فدرال کانادا باید تحقیق جنایی داخلی را در خصوص پروندهٔ PS752 آغاز و تحت عنوان اقدامات تروریستی، جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت این پرونده را بررسی کند.
٣- دولت اوکراین باید تحقیقات جنایی خود را با قدرت تمام ادامه بدهد و مرتکبان این جنایت را با حمایت سایر کشورهای متأثر، در اوکراین مورد پیگرد قرار بدهد.
۴- دادستان دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC باید تحقیقات ابتدایی دربارهٔ پروندهٔ PS752 را آغاز کند و دولت اوکراین باید تعهدنامه‌های لازم برای پیگیری پرونده در ICC را تسلیم این دادگاه کند.
۵- شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد باید برای ارتقای پاسخگویی بابت نقض جدی حقوق بین‌الملل بشردوستانه، دستور یک تحقیق بین‌المللی و بی‌طرف را در خصوص سرنگون کردن پرواز PS752 صادر کند.
۶- با توجه به جنایات بی‌شرمانهٔ سپاه پاسداران جمهوری اسلامی، کانادا و جامعهٔ بین‌المللی باید کل این نهاد را به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناسایی کنند.
۷- کانادا و متحدانش باید تحریم‌های هدفمند ماگنیتسکی (Magnitsky) را علیه مقامات عالی‌رتبهٔ جمهوری اسلامی ایران که در سرنگون‌کردن پرواز PS752 و تحریف وقایع پس از آن دست داشته‌اند، وضع نمایند. اگر ارادهٔ سیاسی کافی برای پیگیری عدالت وجود داشته باشد، می‌توان از تمامی ابزارهای سیاسی و حقوقی برای افشای حقیقت و دلایل سرنگون‌کردن پرواز PS752 بهره جست. انجمن خانواده‌های جانباختگان این پرواز می‌کوشد تا از این گزارش برای طرح شکایتی مستقل نزد دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) استفاده کند، و در عين حال حامی طرح دعوا از جانب کشورهای متأثر از جنایت در ایکائو و نهایتاً دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) هستند. در پایان، لازم است یک‌بار دیگر تکرار کنیم که این انجمن، خواهان آزادی فوری معترضان بی‌گناهی است که در ایران، برخلاف حقوق اساسی بشر، در بازداشت به‌سر می‌برند.
گفتنی است هم‌زمان با این گزارش بیانیهٔ مشترک «گروه بین‌المللی هماهنگی و پاسخگویی برای قربانیان پرواز PS752» بیانیه‌ای منتشر کرد. در این بیانیه آمده است:
ما، وزرای کانادا، سوئد، اوکراین و بریتانیا، مراتب ناامیدی عمیق خود را از اینکه جمهوری اسلامی ایران درخواست‌های متعدد ما برای دیدار در ۲۲ نوامبر ۲۰۲۱ برای مذاکره در مورد غرامت سقوط پرواز PS752 را نپذیرفته است، ابراز می‌کنیم.
ما به جمهوری اسلامی ایران یادآوری می‌کنیم که باید مسئولیت حقوقی بین‌المللی خود را برای جبران کامل خسارات وارد شده به همهٔ کشورهای متأثر انجام دهد و در نتیجه بر دعوت خود برای مذاکره با حسن‌نیت و انجام این کار تا قبل از پایان سال جاری تأکید می‌کنیم.
ما به همبستگی خود با خانواده‌ها و عزیزان قربانیان PS752 در فقدان و رنج عمیق آن‌ها ادامه خواهیم داد. به آن‌ها اطمینان می‌دهیم که گروه هماهنگی در هدف خود برای پاسخگوکردن جمهوری اسلامی ایران در قبال این فاجعه متحد باقی خواهد ماند.
در صورتی که ایران به اجتناب از مذاکره با این گروه ادامه دهد، گروه هماهنگی چاره‌ای جز بررسی جدی سایر اقدامات و تمهیدات برای حل این موضوع در چارچوب حقوق بین‌الملل نخواهد داشت.
