همان‌گونه که کامپیوترها و دستگاه‌های دیجیتال به مرور جزئی از زندگی روزمرهٔ ما می‌شوند، به همان نسبت هم تعداد افرادی که با مشکلات و علائم وعوارض ناشی از استفادهٔ نادرست از این دستگاه‌ها دست وپنجه نرم می‌کنند نیز روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
این علائم شامل احساس فشار در چشم، خستگی، سوزش، قرمزی، تاری دید، خشکی چشم، آبریزش و گاهی دوبینی و سردرد است که به مجموعهٔ این علائم، سندرم بینایی ناشی از کامپیوترCVS Computer Vision Syndrome و یا Digital Eye Strain می‌گویند و در اثر استفادهٔ طولانی از دستگاه‌های دیجیتال مانند انواع کامپیوتر، تبلت، موبایل و e-reader ایجاد می‌شود.
در زمانی نه چندان دور، حدود ۳۰ سال قبل یعنی زمانی که هنوز کامپیوترها در آغاز راه بودند وبه‌شکل امروزی همگانی نشده بودند، معمولاً انجام کارهای روزمرهٔ اداری شامل خواندن، نوشتن، تایپ و بایگانی‌کردن مدارک، نیازمند تحرک و جابه‌جایی بود و فرد برای انجام این فعالیت‌ها نیاز به تغییر وضعیت بدن و چشم داشت و گاهی هم مجبور می‌شد در بین این کارها وقفه‌ای بدهد. اما امروزه همه این کارها در وضعیت نشسته، معمولاً پشت میز کار و با چشمان خیره به یک صفحه نمایشگر (desktop) بدون نیاز به بلندشدن و با کمترین تحرک و تغییر وضعیت چشمی و بدنی انجام می‌شود. هرچند این فناوری سرعت، دقت و بهره‌وری را بسیار بالا برده، اگر به درستی استفاده نشود، مانند هر فناوری دیگری مسائل زیادی را برای کاربران ایجاد می‌کند که مشکلات چشمی فقط بخشی از آن‌هاست. این افراد اغلب از درد گردن، شانه‌ها و پشت شاکی بوده و در صورتی که نشستن طولانی و کم‌حرکتی را با ورزش مناسب و منظم جبران نکنند، شانس چاقی و در نتیجه بیماری‌هایی مانند دیابت و فشارخون در آن‌ها افزایش پیدا خواهد کرد.
بسیاری از افراد درصدی از مشکلات چشمی مانند خشکی چشم، ضعف تطابق یا ضعف هم‌گرایی چشم، دوربینی یا آستیگماتیسم اصلاح‌نشده و یا عینک نامناسب دارند، با این‌حال در حالت عادی شدید نیست و اذیت‌شان نمی‌کند، اما همین افراد وقتی به‌مدت نسبتاً طولانی پشت کامپیوتر می‌نشینند، این مشکلات نهفته در اثر استفادهٔ طولانی یا نامناسب از کامپیوتر یا دستگاه‌های دیجیتال دیگر به اشکال مختلف مانند سوزش، خشکی چشم، احساس شن‌ریزه در چشم و چشم‌درد، خودشان را نشان می‌دهند.
نشانه‌های CVS
مشکلات چشمی ناشی از کامپیوتر در کاربران به اشکال مختلفی مانند خشکی چشم، سردرد، احساس فشار در چشم، خستگی، سوزش و احساس شن‌ریزه در چشم و تاری دید بروز می‌کند که در زیر به موارد شایع آن و راه‌های پیشگیری ودرمان آن‌ها اشاره می‌شود.
خشکی چشم: خشکی چشم از شایع‌ترین علائم چشمی است که کاربران کامپیوتر از آن شکایت دارند، خشکی چشم باعث سوزش، خارش، احساس شن‌ریزه در چشم، سنگینی و خستگی چشم و حتی آبریزش می‌شود. شاید تعجب کنید که چطور کسی که خشکی چشم دارد می‌تواند از اشک‌ریزش شکایت داشته باشد. خشکی چشم باعث تحریک اعصاب سطحی چشم ودر نتیجه اشک‌ریزش می‌شود اما این اشک کیفیت اشک طبیعی را ندارد یعنی برای حفظ سلامت چشم علاوه بر کمیت اشک، کیفیت اشک هم خیلی مهم است.
دلایل خشکی چشم در کسانی که از کامپیوتر و دستگاه‌های دیجیتال استفاده می‌کنند:
کاهش پلک‌زدن: اکثر افراد در حالت عادی بین ۱۰ تا ۱۵ بار پلک می‌زنند، با هر بار پلک‌زدن پلک‌های ما اشک چشم را که ۲۴ ساعته و به‌طور نامحسوس ترشح می‌شود، همانند برف‌پاک‌کن ماشین روی سطح چشم پخش می‌کنند و این کار برای حفظ سلامت و کمک به شفافیت قرنیهٔ چشم و رساندن اکسیژن به آن لازم و حیاتی است. اما بررسی‌ها نشان داده در هنگام استفاده از کامپیوتر پلک‌زدن تا ۶۰ درصد کاهش پیدا می‌کند و به ۵ تا ۶ بار در دقیقه می‌رسد و همین کاهش پلک‌زدن باعث می‌شود که چشم زمان بیشتری در معرض هوا قرار گرفته و خشک شود. بعضی مطالعات نشان داده که در محیط کم‌نور و تاریک میزان پلک‌زدن حتی از این هم کمتر می‌شود.
تبخیر اشک از سطح چشم: در هنگام خواندن کتاب و یا نوشتن چون نگاه به سمت پایین است، بخش زیادی از سطح چشم توسط پلک‌ها پوشیده شده در نتیجه میزان تبخیر اشک چشم به حداقل می‌رسد، اما زمان استفاده از کامپیوتر، جهت نگاه به‌سمت روبرو و تقریباً در حالت افقی است، بنابراین چشم‌ها بازتر و سطح بیشتری از چشم در معرض هوا قرار می‌گیرد که این خود به تبخیرسریع‌تر اشک و خشک‌شدن زودتر چشم در این افراد کمک می‌کند.
عوامل محیطی: قرنیهٔ چشم نسبت به عوامل شیمیایی و خشک‌بودن محیط خیلی حساس است، بنابراین هوای محیط کار هم بی‌تأثیر نیست و هوای خشک، دستگاه‌های تهویهٔ هوا و گرد و غبار، خشکی چشم را تشدید می‌کنند.
ادامه این مطلب در مقالهٔ بعدی خواهد آمد.
[…] شمارهٔ قبل راجع به خشکیِ چشم ناشی از کاهش پلک‌زدن، تبخیر اشک و […]