نویسنده و کارگردان: عباس کیارستمی
محصول ۱۹۹۷ ایران
برنده نخل طلای جشنواره کَن در سال ۱۹۹۷
آرام روانشاد – ایران
عباس کیارستمی ۲۲ ژوئن سال ۱۹۴۰ در تهران متولد شد. او فیلمسازی تأثیرگذار در سینمای جهان به‌شمار می‌آید، و آثارش با استقبال فراوان منتقدان، داوران، کارگردانان، و جشنواره‌های هنری مهم در جهان مواجه شده است. کیارستمی علاوه بر سینما، در هنرهای دیگری از جمله شعر، عکاسی، طراحی و نقاشی نیز دستی داشت. او در دستۀ سینماگران موسوم به موج نو قرار می‌گیرد. سبک مستندگونه، بهره‌گیری از فضاهای روستایی و بکر، حذف کارگردان، و سینمای شاعرانه از خصوصیات بارز فیلم‌های او است که باعث توجه جهان به سینمای او شد. نگاه انسانی با سویه‌های معنوی، فیلم‌های او را دارای ساختاری جهانشمول کرده است. قصهٔ فیلم‌های او می‌تواند در هر جای جهان رخ دهد. درست است که او به جغرافیایش وفادار است، اما آنچه سینمای کیارستمی را متمایز می کند، جغرافیا نبوده بلکه نگاه توأم با معنویت او به مفاهیم هستی و روابط بین انسان‌هاست. او پنج بار نامزد جایزهٔ نخل طلای جشنوارهٔ فیلم کن شد و در سال ۱۹۹۷ در پنجاهمین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم کن برای فیلم «طعم گیلاس» این جایزه را کسب کرد. کیارستمی پرافتخارترین هنرمند ایران به‌شمار می‌رود. به بهانهٔ تولد فیلمساز بزرگ ایران، عباس کیارستمی، در ماه ژوئن این شماره به معرفی فیلم «طعم گیلاس» که بی‌شک شاهکار اوست می‌پردازیم. فراتر از شاهکار بودن این فیلم، «طعم گیلاس» فیلمی بود که سینمای ایران را به جهان شناساند، نگاه جهان را به سینمای ایران دگرگون کرد و دروازه‌های سینمای جهان را برای فیلمسازان ایرانی گشود. در واقع کیارستمی راه را برای فیلمسازان دیگر هموار کرد.
مرگ از ابتدای تاریخ سینما از مضامین مورد علاقهٔ فیلمسازان بوده است. به مفهوم مرگ بسیار زیاد پرداخته شده است، اما فیلمسازانی هم بوده‌اند که از مفهوم مرگ برای نشان دادن امید به زندگی استفاده کرده‌اند. مرگ پایان زندگی است، ولی مرگ‌اندیشی آغاز آن. از لحظه‌ای که انسان به اندیشهٔ مرگ می‌افتد، تازه زندگی راستین و واقعی‌اش را شروع می‌کند. یکی از بهترین فیلم‌هایی که در این‌باره ساخته شده، «طعم گیلاس» است.
فیلم دربارهٔ مردی میانسال است که قصد خودکشی دارد و قبرش را در کنار درختی کنده است. او می‌خواهد قرص‌های خوابش را یک‌جا بخورد و شب را در این قبر بخوابد. او دنبال کسی است که در ازای دریافت مبلغ قابل توجهی پول، پس از مرگش، صبح روز بعد روی جسد او خاک بریزد. مسیری را برای یافتن کسی که پیشنهادش را قبول کند در پیش می‌گیرد و در این مسیر با افراد مختلفی روبه‌رو می‌شود.
«طعم گیلاس» علی‌رغم موضوعش یعنی خودکشی، فیلمی در ستایش زندگی است. از نگاه کیارستمی زندگی به‌عنوان عاملی مهم همیشه اولویت دارد، اما این زیبایی و اهمیت تا زمانی که ضد آن وجود نداشته باشد، احساس نخواهد شد. تا مرگ نباشد، زندگی مفهوم پیدا نمی‌کند. درست است که ابتدا مرگ، شخصیت اصلی فیلم را صدا می‌زند، اما زندگی و نمادهایش در آدم‌هایی که سر راه او قرار می‌گیرند، یکی پس از دیگری او را به زندگی فرا می‌خوانند. زیباترین سکانس و بی‌شک یکی از ماندگارترین سکانس‌های تاریخ سینما در ستایش زندگی، آن صحنه‌ای است که پیرمرد دارد روایت خودش از تمایل به خودکشی را برای شخصیت اول فیلم که قصد خودکشی دارد، می‌گوید. اینکه شیرینی توت‌های درختی که می‌خواست خودش را از آن حلق‌آویز کند، او را به زندگی برگرداند. لذت بردن از زندگی به‌همین سادگی و زیبایی است. مثل خوردن یک توت شیرین. «طعم گیلاس» از دل مرگ، آن هم مرگی خودخواسته به درون زندگی نقب می‌زند. این فیلم در ستایش امید است، در ستایش زندگی، در ستایش لذت بردن از ساده‌ترین اتفاقات زندگی مثل همان خوردن توت شیرین.
پیتر برادشاو، منتقد شناخته‌شدهٔ گاردین از ««طعم گیلاس»» به‌عنوان دومین فیلم برتری که در تاریخ موفق به دریافت جایزهٔ نخل طلای جشنوارهٔ کن شده است، یاد می‌کند. او شاهکار کیارستمی را این‌گونه توصیف می‌کند:
«طعم گیلاس، شاهکار عباس کیارستمی، یکی از شاعران بزرگ دنیای هنر هفتم است؛ فیلمی عجیب، زیبا و وهم‌آلود که قلب انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ راجع به زیبایی‌ها و لذت‌های این زندگی، که طعمی شبیه به یک گیلاس دارد.»
«طعم گیلاس» در سال ۱۹۹۷ نخل طلای بهترین فیلم را از آن خود کرد و پس از آن عباس کیارستمی به یکی از مهم‌ترین فیلمسازان جهان بدل شد. چنانچه ژان لوک گدار در ستایش او گفت: «سینما با گریفیث شروع شده و با کیارستمی تمام می‌شود.»
عباس کیارستمی در چهارم ژوئیه ۲۰۱۶ در اثر قصور پزشکی که ماه‌ها پیش از آن تاریخ در ایران او را جراحی کرده بود، در پاریس درگذشت. جسد او را به ایران بازگردانده و به خاک سپردند.
این فیلم در کتابخانه‌های مترو ونکوور در دسترس است. با باز شدن محدود کتابخانه‌ها پس از کاهش محدودیت‌های مرتبط با شیوع کووید-۱۹ در بی‌سی، می‌توانید آن را به‌صورت آنلاین رزرو کنید و به امانت بگیرید.
این مطلب توسط آرام روانشاد، نویسنده، روزنامه نگار و مدیر کانال سینمایی اوتوپیا نوشته شده است. این کانال به معرفی و نقد آثار برتر سینمای جهان می‌پردازد. همچنین در کنار سینما مطالبی در حوزهٔ فلسفه و ادبیات هم با مخاطب به اشتراک می‌گذارد. با پیوستن (Join) به این کانال به یک نشریهٔ سینمایی، هنری آنلاین در سطح بالا دسترسی پیدا خواهید کرد.
