زهرا جناب – ونکوور
همچنان که پیش از این اشاره شد، پس از ارائهٔ گزارش به وزرات توسعهٔ کودکان و خانواده، نیروی رفاه کودک مسئولیت بازرسی و مراقبت از کودک را در این مرحله به‌عهده خواهد داشت. نیروی رفاه باید راجع به این مسئله تحقیق کند که آیا کودک در معرض خطر آسیب فوری قرار دارد یا خیر. اگر کودک در معرض آسیب فوری نباشد، نیروی رفاه صرفاً به ارائهٔ خدمات حمایت از خانواده نظیر مشاوره یا ارجاع به انجمن‌های مربوطه خواهد پرداخت. همچنین ممکن است که نیروی رفاه برنامه‌های بلندمدت‌تری برای خانواده در نظر بگیرد تا ضمن آن جریان پیشرفت بهبود امور در خانواده را بررسی کند و از برطرف‌شدن مشکلات موجود اطمینان حاصل نماید.
در صورتی که خطر آسیب فوری وجود داشته باشد، نیروی رفاه تا جایی در کنار کودک می‌ماند که اطمینان حاصل کند آسیب‌های بیشتری کودک را تهدید نخواهد کرد و در این رابطه اقدامات مقتضی را برای انتقال‌دادن کودک به محلی امن، مانند خانهٔ یکی از اقوام یا دوستان خانوادگی یا شیرخوارگاه به‌عمل خواهد آورد. در صورت انتقالِ کودک و بیرون‌بردن او از خانه، قانون ترتیبات ویژه‌ای در نظر گرفته است که بر اساس آن وزارتخانه ملزم می‌شود مورد را به دادگاه ارجاع دهد. اما باید در نظر داشت که این قبیل پرونده‌ها ناگزیر همیشه با اطاله در دادگاه روبه‌رو هستند که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.
بعد از انتقال کودک به بیرون از خانه، می‌بایست پرونده ظرف ۷ روز در دادگاه خانواده دادرسی شود (presentation hearing). طرح دعوا باید به والدین ابلاغ شده و در صورتی‌که کودک بیش از دوازده سال سن داشته باشد، می‌بایست تاریخ جلسه به‌نحو مکتوب به او نیز ابلاغ شود. در صورت مخالفت والدین با نیروی رفاه و با گزارش ارائه‌شده، می‌بایست وقت رسیدگی تعیین شود تا قاضی بتواند پرونده را مورد بررسی قرار دهد و در مورد انتقال کودک تصمیم‌گیری کند. در پایان جلسهٔ رسیدگی، قاضی در مورد آنکه آیا کودک در صورت بازگشت به خانه بدون نظارت وزارتخانه در امنیت خواهد بود یا نه، تصمیم‌گیری خواهد کرد. اگر دادگاه همچنان در خصوص امنیت کودک دچار تردید باشد، می‌تواند قرارهایی از این قبیل صادر کند که، کودک تحت نظارت نیروی رفاه کودک به خانه برگردد؛ یا همچنان تحت مراقبت باشد؛ یا آنکه در خانهٔ یک دوست یا فامیل مورد تأیید، تحت مراقبت قرار گیرد. اگر تصمیم بر آن شد که کودک تحت مراقبت باقی بماند، مرحلهٔ بعد از استماع اظهارات، دادرسی مراقبت (protection hearing) است. در این مورد هم دادرسی باید به والدین و کودک بالای ۱۲ سال ابلاغ شود. در عین حال و هم‌زمان، وزارتخانه می‌تواند برای صدورِ قرار حضانت موقت، درخواست کند تا بر اساس آن کودک به‌طور موقت برای ۳ تا ۶ ماه تحت حضانت و مراقبت وزارتخانه قرار بگیرد. در پایان قرار حضانت موقت، وزارتخانه می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا کودک می‌تواند تحت مراقب والدین خود بازگردد یا آنکه درخواست تمدید قرار را بنماید. در بعضی موارد، نیروی رفاه ممکن است تقاضای قرار حضانت مستمر کند. همچنین، در صورت صلاحدید قاضی، ممکن است جهت تأمین منافع کودک، مراقبت و حضانت وی تا زمانی که به ۱۹ سالگی برسد، بر عهدهٔ وزارتخانه قرار بگیرد.
قبلاً اشارهٔ کوتاهی در مورد اطالهٔ دادرسی داشتیم. باید گفت این موضوع واقعیتی است که ما همواره با آن روبه‌رو خواهیم بود. در اغلب موارد، در مرحلهٔ اظهارات یا مراقبت نیروی رفاه می‌تواند تقاضای قرار حضانت موقت سه‌ماهه نماید. اغلب، در دفاتر دادگاه‌ها تعیین وقت دادرسی بیشتر از سه‌ماه طول می‌کشد. من، هم به‌عنوان وکیل و هم به‌عنوان یک مادر، معتقدم اگر چه چنین سازوکاری رضایت‌بخش نیست، اما واقعیتی است که باید با آن روبه‌رو شد.
نکتهٔ حائز اهمیت این است که والدین بدانند باید در تمام جلسات دادرسی و همین‌طور در تمام جلسات با نیروهای رفاه شرکت کنند. همچنین والدین باید حتماً در اولین فرصت ممکن تقاضای ملاقات با فرزند خود را مطرح نمایند. نیروی رفاه هم موظف است اطلاعاتی را که بر اساس آن کودک تحت مراقبت آن نهاد قرار داده شده، در اختیار والدین قرار دهد. والدین این حق را دارند که در جلسات دادرسی وکیل داشته باشند و در صورتی‌که توانایی پرداخت هزینهٔ وکیل را نداشته باشند، انجمن خدمات حقوقی بریتیش کلمبیا می‌تواند برای آن‌ها وکیل منصوب نماید. همچنین والدین این حق را خواهند داشت که به منابع موجود در وزارتخانه دسترسی داشته باشند تا در زمینهٔ برگرداندن کودک به خانه به آن‌ها کمک نماید. در بسیاری از موارد، اگر دلایلی که موجب انتقال کودک از خانه شده است، میان نیروی رفاه و والدین مورد حل و فصل قرار گیرد، والدین قادر خواهند بود تا در صورت برطرف‌کردن معضلات امنیتی، کودک را به خانه برگردانند.
همان‌طور که در شمارهٔ قبلی اشاره شد، اقتضای قانون خدمات کودک، خانواده و جامعه آن است که هر کسی که به‌دلایلی تصور می‌کند کودکی مورد سوءاستفاده یا بی‌توجهی قرار گرفته است و والدینش تمایلی به مراقبت از او ندارند یا از انجام آن ناتوان‌اند، موظف است که مورد را به نیروی رفاه کودک اعلام نماید. منظور از به هر دلیلی تصور کند آن است که بر حسب مشاهدات یا اطلاعات دریافتی، کسی به این نتیجه برسد که احتمالاً یا به‌طور قطع، کودک در معرض خطر قرار دارد. این به آن معناست که لازم نیست شما به‌عنوان گزارش‌دهنده از این موضوع اطمینان داشته باشید. بلکه این وظیفهٔ نیروهای رفاه است که تشخیص دهند آیا سوءاستفاده یا بی‌توجهی به‌طور قطع صورت پذیرفته است یا خیر.
این را در نظر داشته باشید که ارائهٔ عامدانهٔ گزارش غلط جرم بوده و مجازات آن تا سقف ۱۰۰۰ دلار، شش ماه حبس یا هر دوی آن‌هاست. اگر فکر می‌کنید که کودکی مورد سوءاستفاده یا بی‌توجهی قرار گرفته، طبق قانون موظف‌اید که موضوع را به نیروی رفاه کودک محله‌تان گزارش کنید. اگر موضوع را در خارج از ساعت اداری کشف کردید یا مطمئن نیستید که به کدام مرجع باید گزارش کنید، با خط همیاری کودک به شمارهٔ ۳۱۰-۱۲۳۴در هر ساعتی از روز یا شب تماس بگیرید. تلفن همیاری رایگان است و شما می‌توانید بدون گرفتن کد و همچنین بدون نیاز به اعلام نام خود گزارش‌های خود را اعلام نمایید. اگر کودک در معرض خطر فوری قرار دارد، با شمارهٔ ۹۱۱ یا پلیس محلی تماس بگیرید.
