دکتر فاطیما مدرسی، روان‌شناس بالینی و سکس‌تراپ – ونکوور
در این مقاله سعی بر آن است که مشکلات جنسی زنان و مردان را به اختصار تبیین و در هر نوبت یک یا چند ناکنش‌وری جنسی را بنا به نیاز عزیزان شرح دهیم. در این مقاله و دیگر نوشته‌هایی که به‌شرح اختلالات جنسی اختصاص دارد، از تعریف اولیهٔ سکس، به‌لحاظ امکان استفادهٔ کودکان عزیزمان از فضای مجازی، خودداری می‌شود و در صورتی که هر یک از عزیزان به توضیح بیشتر و راهنمایی درمانی نیاز داشته باشند، پاسخگوی ایشان خواهم بود. هر یک از مشکلات جنسی می‌توانند اولیه، ثانویه، مطلق یا موقعیتی باشند و بر اساس نشانه‌شناسی، علت و نوع درمان متفاوت است.
طبقه‌بندی مشکلات جنسی:
مشکلات جنسی به شیوه‌های متفاوتی طبقه‌بندی می‌شوند و روان‌شناسان بالینی فعال در این حوزه و سکس‌درمانگران هریک از این مشکلات بر اساس رویکرد درمانی خاص، مشغول به درمان می‌باشند و یاری جستن از افراد غیرمتخصص و استفاده‌کردن از مطالب اینترنتی نه‌تنها کمکی به فرد نمی‌کند، بلکه سلامت روانی او را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
طبق رویکرد هاوتن (Hawton)، مشکلات جنسی زنان و مردان در چهار دسته قرار می‌گیرند:
۱- اختلال میل جنسی
۲- اختلال انگیختگی جنسی
۳- اُرگاسم
۴- مشکلاتی که جزو هیچ‌یک از این ۳ دسته نیستند (NOS)
در تشخیص اختلالهای جنسی به عوامل مهم و متفاوتی توجه می‌شود، نظیر:
۱- زمان شروع مشکل، که بر مبنای آن، ناکنش‌وری جنسی اولیه یا ثانویه تشخیص داده می‌شود.
۲- موقعیت پیدایش مشکل، که به استناد آن به ناکنش‌وری موقعیتی یا مطلق تفکیک می‌شود.
ناکنش‌وری اولیه، اختلالی است که از ابتدای شروع فعالیت جنسی فرد همیشه تجربه شده و همواره کیفیت رابطه جنسی را خدشه‌دار کرده است. ناکنش‌وری ثانویه، اختلالی است که پس از یک دوره فعالیت جنسی نرمال و به‌هنجار به‌وجود آمده باشد. ناکنش‌وری موقعیتی، زمانی‌ست که ناراحتی پیش‌آمده مربوط به موقعیتی خاص یا فردی خاص باشد، مثلاً هنگام آمیزش با همسر و اگر چنین محدودیتی وجود نداشته باشد، مطلق محسوب می‌شود.
مشکلات جنسی زنان به شش دسته تقسیم می‌شوند:
۱- کاهش میل جنسی
۲- کاهش انگیختگی جنسی (تحریک)
۳- ناکنش‌وری ارگاسمی
۴- انقباض مهبلی (عضو جنسی زن)
۵- دخول دردناک
۶- هراس جنسی
مشکلات جنسی مردان نیزعبارتند از:
۱- کاهش میل جنسی
۲- ناکنش‌وری نعوظ ( تحریک کامل عضو جنسی مرد)
۳- زودانزالی ( انزال زودرس)
۴- دیرانزالی ( انزال دیررس)
۵- درد انزالی ( انزال دردناک)
اغلب مشکلات و اختلالات جنسی چندعاملی می‌باشند، که مهم‌ترین آن‌ها با بیشترین اثر منفی، خصیصه‌های فردی و شخصیتی و کیفیت رابطهٔ عاطفی زوجین می‌باشد. خصیصه‌های فردی، همان تیپ شخصیتی زوجین و میزان آگاهی هر یک از ایشان از رابطهٔ جنسی و کیفیت آن است که در تجربهٔ اوج لذت و کسب آرامش نقش به‌سزایی دارد و به‌همان نسبت هر چه میزان مطالعه و آگاهی هر یک از زوجین در این خصوص بیشتر باشد، امکان اصلاح باورهای غلط نسبت به فعالیت جنسی میسر می‌شود. جهل جنسی که ناشی از همان خصیصهٔ فردی‌ست، نقش تعیین‌کننده‌ای را در این روند ایفا می‌کند .
جهل جنسی چیست؟
جهل جنسی، فقدان دانش جنسی یا اطلاعات نادرست دربارهٔ مسائل جنسی است که زمینه‌ساز پیدایش اختلال در روند فعالیت جنسی و متعاقباً افت کیفیت رابطه و استحکام زندگی زناشویی می‌شود. به‌عنوان مثال، مردان جوان تصور نادرستی نسبت به قدرت کنترل انزال خود دارند و گمان می‌کنند طولانی‌ترکردن مدت زمان رابطهٔ جنسی بیش از آنچه هنجار است، همواره در رسیدن به اوج و انزال نگران و مضطرب‌اند و اقدام به استفاده از محصولات موجود در بازار که غالباً بی‌اثر و موقتی‌اند، می‌نمایند. غافل از اینکه درمان طبیعی اختلالهای جنسی غالباً رفتاری و بدون دارو و لوازم جانبی است و چنانچه این وضعیت اضطرابی ادامه یابد، به مشکلات نعوظ (انگیختگی) و انزال زودرس منجر می‌شود. فقدان دانش جنسی صحیح و اندیشه‌های نادرست در زنان نیز مانند ترس از رابطهٔ جنسی و یا متوسل شدن به جراحی‌های واژن که عمدتاً غیرضروری‌ست، پیامدهای منفی‌ای از جمله کاهش میل و و فقدان پاسخ‌دهی مناسب را به‌دنبال دارد.
برای مثال، برخی مردان بر این باورند که از دست‌دادن مایع منی به مقدار زیاد در دوران نوجوانی منجر به اختلالهای جنسی و غیرجنسی (جسمانی) می‌شود.
دومین و مهم‌ترین عامل که خاستگاه بسیاری از اختلالات جنسی به‌شمار می‌رود، مشکلات رابطه‌ای (کیفیت رابطهٔ زوجین) است. طبق پژوهش‌های انجام‌شده، مشکلات رابطه‌ای فراوان‌ترین علت ناکنش‌وری جنسی می‌باشد. این مشکلات با سلطه‌گری، جنگ قدرت یا کنترل‌گری، حسادت، تنبیه و ترس از بی‌وفایی و خیانت، جزو عوامل مخرب رابطه‌ای به‌هنجارند. رابطهٔ جنسی به منزلهٔ مینیاتوری از رابطهٔ کلی بین زوجین است؛ وجود خشم و عصانیت بین آن‌ها فرصت‌های شیرین و رمانتیک را از بین می‌برد و مجالی برای تحریک میل جنسی و برقراری رابطه نمی‌گذارد. علاوه بر خشم آشکار، خشم خاموش و نفرت ناگفته نیز که منجر به قهر یا سکوت‌های طولانی با ظاهری آرام اما باطنی پرتنش و بی‌اعتماد می‌شود، از عوامل تأثیرگذار روی رابطهٔ جنسی است. از سوی دیگر، فزون‌حمایتگری و وابستگی بین زوجین نیز از ویژگی‌های رابطهٔ ناسالم جنسی است که در این وضعیت رابطهٔ زوجین بیشتر به رابطهٔ پدر/مادر یا پرستار/بیمار شباهت پیدا می‌کند. چنین الگوهای رفتاری‌ای در بیماران روانی و همسرانشان مشاهده می‌شود. به‌عنوان مثال، کاهش میل جنسی در بیمار افسرده، با اصرار همسرش (در روابط فزون‌حمایتگر) به اجتناب و دوری‌کردن از سکس منجر می‌شود. درحالی‌که ممکن است در حقیقت هر دو نیاز به زندگی جنسی به‌هنجارتری را حس کنند، اما هیچ‌کدام قادر به بحث و مطرح‌کردن این موضوع نباشند.
ادامه دارد…
در راستای تحقق هدف نویسنده (آموزش اصولی = پیشگیری از درمان)، عزیزان می‌توانند بنا به نیاز افزایش دانش جنسی، یکی از اختلالهای دستهٔ مردان یا زنان را انتخاب کرده و آن‌را در قالب کامنت در زیر پست مربوطه در وب‌سایت «رسانهٔ همیاری» مطرح نمایند.
