علیرضا فدایی – ونکوور
جام ملت‌های اروپای سال ۲۰۲۴ هم گذشت. مسابقاتی که یکی از پربیننده‌ترین رویدادهای ورزشی جهان است. سطح فنی و رقابت و محبوبیت این ورزش در این قاره آن‌قدر بالاست که تقریباً نیمی از کل کشورهای اروپا در این مسابقات حاضرند. از قدرت‌های سنتی همه در این جام حاضر بودند و کشور آلمان که سابقهٔ خوب و طولانی در برگزاری مسابقات بزرگ ورزشی ازجمله جام جهانی و المپیک را داشته، باز هم به‌خوبی از پس میزبانی برآمد.
آلمانی‌ها که در اولین بازی جام، اسکاتلند را به توپ بستند، در نهایت در یک‌چهارم نهایی بازی را به اسپانیا واگذار کردند و نتوانستند میزبان قهرمان باشند. آخرین باری که آلمان قهرمان اروپا شد سال ۱۹۹۶ بود که برتی فوگتس سرمربی تیم و یورگن کلینزمن کاپیتان تیم بود.
مثل هر دوره از این مسابقات، شگفتی‌هایی وجود داشت و برخی تیم‌ها بهتر و برخی کمتر از انتظار ظاهر شدند و این مسئله در مورد بازیکنان هم صدق می‌کرد.
رونالدو، بلا یا برکت؟
وقتی بیست سال پیش یک جوان خوش‌چهره به تیمش کمک کرد تا به‌عنوان میزبان به فینال برسد، شاید کمتر کسی فکر می‌کرد همین جوان به یکی از بهترین‌های تاریخ فوتبال تبدیل شود. رونالدو که بسیاری از رکوردها را در دوران بازیگری خود شکست و پرتغال را در جام ملت‌های ۲۰۱۶ به تنها عنوان بین‌المللی رساند، در این جام فقط یک نام بزرگ را یدک می‌کشید.
او که در پنج بازی حتی موفق به زدن یک گل نشد، متأسفانه نتوانست در قالب یک رهبر عمل کند. عکس‌العمل‌های احساسی و پرخاشگری‌های متعدد و رفتار طلبکارانهٔ او حتی دل طرفدارانش را هم به درد آورد. انتقادات فراوانی از سرمربی تیم ملی پرتغال شد که اقتدار لازم را نشان نمی‌دهد و به‌نحوی بازیچهٔ امیال رونالدو برای بهبود رکوردهایش شده است. در نهایت پرتغال در یک‌چهارم نهایی حذف شد و بعید است رونالدو ۳۹ ساله پس از این نمایش خودخواهانه در جام جهانی ۲۰۲۶ به تیم ملی دعوت شود.
شگفتی‌آفرین‌ها
چند تیم بودند که بالاتر از حد انتظار ظاهر شدند، ولی در نهایت به نیمه‌نهایی جام نرسیدند. برای تیم‌های با نام کوچک‌تر حتی بالارفتن از مرحلهٔ گروهی هم به‌نوعی موفقیت محسوب می‌شود.
شاید اول باید به تیم گرجستان اشاره کنیم که در اولین حضور خود در یک تورنمنت اصلی توانست به مرحلهٔ حذفی راه یابد. با اینکه پرتغال صعود خود را مسجل کرده بود و با ترکیب اصلی وارد بازی نشده بود، ولی همچنان پیروزی گرجستان مقابل این تیم قابل‌تقدیر است. گرجستان در مقابل اسپانیا شکست خورد و از دور رقابت‌ها حذف شد ولی خاطرهٔ خوبی برای هواداران خود به جا گذاشت.
تیم سوئیس که بدون شکست در بازی‌های گروهی و تساوی در مقابل آلمان میزبان قدرتمند به دور بعد راه یافت، در بازی‌های حذفی تیم ایتالیا را شکست داد تا به مصاف انگلستان برود. سوئیس در ضربات پنالتی مغلوب انگلستان شد و در دور یک‌چهارم نهایی با سرِ بالا از جام خداحافظی کرد.
وقتی در گروهی با فرانسه و هلند هم گروه باشید، صعود به دور بعدی آن هم به‌عنوان سرگروه ارزش بیشتری پیدا می‌کند. تیم اتریش توانست با شکست تیم هلند به دور بعد راه پیدا کند ولی در نهایت در دور یک‌چهارم نهایی و در یک بازی نفس‌گیر بازی را به ترکیه واگذار کرد.
و در نهایت باید از ترکیه یاد کنیم که تیم شگفتی‌آور دیگر یعنی اتریش را شکست داد، ولی در بازی یک‌چهارم نهایی در یک بازی پایاپای در مقابل هلند مغلوب شد. تعداد پرشمار ترک‌تبار‌ها در کشور آلمان بر کسی پوشیده نیست. انگار که ترک‌ها در کشور خودشان بودند و یک لشکر بزرگ هواداران را به‌دنبال خود داشتند. تیم ترکیه که در دههٔ هشتاد میلادی ابزار هت‌تریک‌های گری لینه‌کر بود، سری در بین تیم‌های مطرح پیدا کرده است.
ستاره‌هایی که ندرخشیدند!
بعد از رونالدو شاید بازیکن دیگری که بسیار کم‌رنگ و کمتر از انتظار ظاهر شد، کیلیان امباپه بود. با این تفاوت که رونالدو در پایان عمر بازیگری خود است و امباپه در اوج آن. تیم فرانسه با اینکه به دور نیمه‌نهایی رسید، بازی‌های بسیار ضعیف و کم‌گلی انجام داد و در دور حذفی به‌لطف گل خودیِ تیم بلژیک به مرحلهٔ بعد رفت. این تیم در نهایت به اسپانیا باخت و از دور رقابت‌ها حذف شد.
تیم ایتالیا خوش‌شانس بود که تیم ضعیف آلبانی در گروهش بود، اگر نه شاید همان یک برد را هم کسب نمی‌کرد. این در حالی بود که آلبانی، که پس از سال‌ها به یک تورنمنت اصلی راه یافته بود، یک گل بسیار سریع در ابتدای بازی به ایتالیا زد. ایتالیا در دور بعدی مقابل سوئیس بازی را واگذار کرد. ایتالیا که در مسابقات قبلی قهرمان اروپا شده بود، اصلاً در حد و اندازه‌های نام خود ظاهر نشد. باز هم از بخت خوب ایتالیا، کرواسی هم که در دو جام جهانی گذشته به فینال و نیمه‌نهایی رسیده بود، بسیار ضعیف ظاهر شد. گویا نسل طلایی کرواسی در حال پا‌به‌سن‌گذاشتن‌اند و حتی از پس آلبانی هم برنیامدند و در همان مرحلهٔ اول از دور رقابت‌ها حذف شدند.
اما در نهایت تیم‌های انگلستان و اسپانیا به بازی نهایی رسیدند. مسیر این دو تیم ولی بسیار متفاوت و تا حدی نقطهٔ مقابل هم بود.
انگلستان با قرعهٔ آسان چه در بازی‌های گروهی و چه در مرحلهٔ حذفی و با بازی‌های ضعیف و غیرجذاب بالا آمد. در مرحلهٔ حذفی در وقت اضافه با دو گل بازیِ باخته را در مقابل اسلواکی، تیم درجهٔ دو اروپا، برد. در مرحلهٔ یک‌چهارم نهایی توانست با ضربات پنالتی سوئیس را ببرد و در نهایت تیم هلند را با گل دقیقهٔ نود برد. بازی‌های ضعیف این تیم با وجود ستارگان شاغل در لیگ‌های برتر اروپا صدای همه را درآورد. گرت ساوت‌گیت با اینکه از نظر نتیجه‌گیری برای تیم انگلستان عالی کار کرده، ولی با انتقادات بسیاری مواجه شده است.
اما چیزی که جالب و قابل‌تأمل است اینکه هیچ‌یک از کارشناسان انگلیسی به‌دلیل انتقاد از عملکرد تیمشان، سرزنش نشدند در حالی‌که همه بدون تعارف از رهبری تیم و سبک بازی آن انتقاد کردند، برخلاف تیم ایران که همیشه هر انتقادی در طول مسابقات به‌بهانهٔ حفظ همبستگی تیم خاموش می‌شود.
اما از آن‌سو تیم اسپانیا با اقتدار کامل تمام هفت بازی خود را پیروز شد و کرواسی، ایتالیا، فرانسه، آلمان و انگلستان را از سر راه خود برداشت. بازی تهاجمی و جذاب اسپانیا طرفداران بسیاری پیدا کرد و حتی مفسران انگلیسی را هم به تحسین واداشت. حالا باید دید آیا دورهٔ اقتدار مطلق بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ که با دو جام اروپایی و یک جام جهانی پایان یافت، تکرار می‌شود یا خیر.
ببینیم ستاره‌های جوان و نوجوان حاضر در جام مثل لامین یامال تداوم طولانی بازیکنانی مثل رونالدو و مسی را پیدا می‌کنند یا مثل خیلی از چهره‌های دیگر مثل شهاب زودگذر یادشان به فراموشی می‌رود.
