مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
ابراهیم گلستان، داستان‌نویس، مترجم، فیلم‌نامه‌نویس، فیلمساز نامی ایرانی، سه‌شنبه ۲۲ اوت ۲۰۲۳ برابر با ۳۱ مرداد ۱۴۰۲ و تنها چند ماه مانده به یکصد و یکمین زادروزش در خانهٔ شخصی‌اش در بریتانیا درگذشت.
سید ابراهیم تقوی شیرازی مشهور به ابراهیم گلستان، ۲۶ مهر ماه ۱۳۰۱ در شیراز زاده شد. او نوهٔ آیت‌الله سیدمحمد شریف تقوی شیرازی و نخستین فرزند سید محمدتقی گلستان، روزنامه‌نگارِ شیرازیِ صاحبِ روزنامهٔ گلستان، است که نمایندگی فارس را در مجلس مؤسسان ۱۳۰۴ که سلطنت را از قاجار به پهلوی منتقل کرد، بر عهده داشت. پدربزرگ و عموی گلستان مجتهد بودند. او تحصیلات متوسطه را در دبیرستان شاهپور شیراز به پایان رساند.
او در سال ۱۳۲۰ برای تحصیل حقوق به تهران رفت. آنجا در ۲۰ سالگی با دختر عمویش فخری گلستان (تقوی شیرازی) ازدواج کرد. سپس وارد دانشکدهٔ حقوق دانشگاه تهران شد. در دورهٔ دانشجویی به عضویت حزب توده درآمد و تحصیل را نیمه‌کاره رها کرد. او از سال ۱۳۲۳ به‌عنوان عکاس روزنامه‌های «رهبر» و «مردم» وابسته به حزب به کار مشغول شد. او یک سال به‌عنوان مسئول حزب توده در مازندران شرقی در شاهیِ مازندران زندگی کرد و بین کارگران به فعالیت حزبی پرداخت. گلستان در سال ۱۳۲۶ از این حزب جدا شد. جدایی او نه به‌خاطر اختلاف نظری و فکری بلکه به‌دلیل باور او به‌روابط ناسالم و باندبازی‌ها و جاه‌طلبی‌های افراد حزب بود.
گلستان پس از جدایی از حزب توده برای کار در ادارهٔ انتشارات شرکت نفت ایران و انگلستان به آبادان نقل مکان کرد. وقتی دیلن تامس، شاعر ولزی، در سال ۱۹۵۱ برای نوشتن مطالب تبلیغاتی برای شرکت نفت به آبادان رفت، گلستان به‌عنوان مترجم او کار کرد. گلستان در این اداره مدتی رمان‌های معروف جهان را برای نشریهٔ روزانهٔ اخبار هفته ترجمه می‌کرد. او مدتی نیز دبیر این نشریه با تیراژ ۲۵ هزار نسخه بود. او همچنین در مجلهٔ انگلیسی دیلی نیوز نیز کار می‌کرد. گلستان تا سال ۱۳۳۳ در این اداره کار کرد تا اینکه با ایجاد دفتر کنسرسیوم بین‌المللی نفت ایران، او بخشی از امور تبلیغاتی این دفتر و روابط عمومی آن را عهده‌دار شد که منجر به تولید فیلم عکس و کتابچه‌های تبلیغاتی شد.
وی پس از سال ۱۳۳۶، استودیوی سینمایی خود را با نام «استودیو گلستان» تأسیس کرد و تعدادی فیلم مستند برای یکی از سازمان‌های شرکت نفت ساخت. «یک آتش» و «موج و مرجان و خارا» از این جمله‌اند. به‌دلیل این همکاری‌ها، عده‌ای از روشنفکران آن دوره ازجمله جلال آل احمد او را مورد تقبیح و شماتت قرار دادند.
او در سال ۱۳۴۰ برای فیلم «یک آتش» موفق به دریافت جایزهٔ جشنوارهٔ فیلم کوتاه ونیز شد. این اولین بار بود که یک کارگردان ایرانی جایزهٔ بین‌المللی دریافت می‌کرد.
«خشت و آینه» و «اسرار گنج درهٔ جنی» ازجمله فیلم‌های داستانی مشهور او بود.
به‌جز فعالیت‌های هنری و ادبی، زندگی شخصی او هم در کانون توجه رسانه‌ها و مردم بود. دلیل اصلی آن ارتباط عاشقانهٔ او با فروغ فرخزاد، شاعر فقید شعر نو فارسی، بود. ارتباطی که با وجود درگذشت زودهنگام فروغ فرخزاد در ۳۲ سالگی، تا پایان عمر گلستان او را رها نکرد و هرگاه خبرنگار رسانه‌ای فرصتی برای گفت‌وگو با او می‌یافت، از او دربارهٔ این ارتباط می‌پرسید.
ابراهیم گلستان در بین روشنفکران هم طرفدارانی پرشور و هم منتقدانی سرسخت داشت. آثار مکتوب وی دارای سبکی خاص است و بسیاری سبک نویسندگی او را تأثیرپذیرفته از داستان‌های کوتاه ارنست همینگوی می‌دانند، گرچه او تأثیرپذیری از هیچ نویسنده‌ای را نپذیرفت. همچنین وی از زمرهٔ نخستین نویسندگان معاصر ایرانی است که برای زبان داستانی و استفاده از نثر آهنگین در قالب‌های داستانی نوین، اهمیت قائل شد و به آن پرداخت. از این جهت نقش او در سیر پیشرفت داستان معاصر فارسی قابل‌توجه است. از دیگر ویژگی‌های داستان‌نویسی گلستان، خلق مجموعه‌داستان‌های به‌هم‌مرتبط است. در حالی‌که چنین سبکی در غرب سابقهٔ طولانی‌تری دارد، این نوع داستان‌نویسی در ایران با گلستان آغاز می‌شود، اما نکتهٔ مهم در این نوع آثار گلستان، خلق نوعی جدید از داستان‌نویسی است که در ادبیات کلاسیک ایران، مانند منطق‌الطیر، ریشه دارد. این نوع داستان‌ها نه براساس درون‌مایه یا شخصیت‌های داستانی، بلکه براساس ساختارهای مشابه به یکدیگر مرتبط می‌شوند.
احمدرضا احمدی در مقالهٔ «حقیقت تلخ است» برای ویژه‌نامهٔ کتابِ «نوشتن با دوربین»، گلستان را نخستین عکاس پرترهٔ ایران معرفی می‌کند. همچنین به عکس‌هایی که گلستان از نمایش شش شخصیت در جست‌وجوی یک نویسنده به کارگردانیِ پری صابری و با بازیگریِ فروغ فرخزاد گرفته، و عکس‌های وی از مناظر ایران اشاره می‌کند.
در عین حال منتقدانش هم به بسیاری از جنبه‌های زندگی خصوصی‌اش و نیز ساخت فیلم‌های تبلیغاتی برای شرکت نفت در عین انتقاد به حکومت پیشین، نقد دارند.
خود او هم البته با صراحت لهجه‌ای که از خصوصیات او شناخته می‌شد، بسیاری از صاحبان نام‌های شناخته‌شده در ادبیات و هنر ایران را مورد انتقاد قرار داد؛ افرادی چون احمد شاملو، جلال آل‌احمد، ناصر تقوایی، پرویز ناتل خانلری، احسان طبری، رضا براهنی، شجاع‌الدین شفا و دیگران.
درگذشت ابراهیم گلستان شاید بهانه‌ای باشد برای مروری دوباره بر آثار وی برای داشتن برداشتی دسته‌اول از او و آثارش و نه از دیدگاه موافقان و مخالفان پرشور او.
خوشبختانه در شهرمان ونکوور دسترسی به تعدادی از آثار ابراهیم گلستان از طریق کتابخانه‌ها امکان‌پذیر است. آثار دردسترس او در ونکوور به شرح زیر است:
کتابخانهٔ وست ونکوور:
کتاب «برخوردها در زمانهٔ برخورد»
کتاب «مختار در روزگار»
کتاب «نامه به سیمین»
کتاب «از روزگار رفته»
کتاب «خروس»
کتابخانهٔ شهر نورث ونکوور:
کتاب «گفته‌ها»
کتاب «از روزگار رفته: چهره‌به‌چهره با ابراهیم گلستان»
کتاب «اسرار گنج درهٔ جنّی: یک داستان از یک چشم‌انداز»
کتاب «مد و مه: سی داستان»
کتابخانهٔ شهر ونکوور:
کتاب «گفته‌ها»
کتاب «اسرار گنج درهٔ جنّی»
فیلم مستند «خانه سیاه است» به‌کارگردانی فروغ فرخزاد و تهیه‌کنندگی ابراهیم گلستان
