ویرایش و بازنویسی: مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
ماه تاریخ سیاه‌پوستان، نوعی گرامیداشت سالانه است که از ایالات متحدهٔ آمریکا سرچشمه گرفته است، و در آمریکا تحت عنوان «ماه تاریخ آفریقایی-آمریکایی» نیز نامیده می‌شود. این رویداد توسط دولت‌های کانادا و آمریکا به رسمیت شناخته شده است و مدتی است در کشورهایی چون ایرلند، هلند و بریتانیا نیز به‌طور غیر‌رسمی برگزار می‌شود. این مراسم به‌عنوان راهی برای گرامیداشت افراد و رویدادهای مهم در تاریخ مهاجرت مردم آفریقا آغاز شد و در کانادا و آمریکا در ماه فوریه و در دیگر کشورهای ذکرشده در ماه اکتبر برگزار می‌شود.
بزرگداشت ماه تاریخ سیاه‌پوستان به سال ۱۹۲۶ بازمی‌گردد. در این سال، دکتر کارتر جی. وودسون، مورخ آفریقایی-آمریکایی و دانش‌آموختهٔ دانشگاه هاروارد، و نیز «انجمن مطالعهٔ تاریخ و زندگی سیاه‌پوستان» پیشنهاد کردند هفتهٔ دوم ماه فوریه به‌عنوان «هفتهٔ تاریخ سیاه‌پوستان» برای ارج‌نهادن بر دستاوردهای آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار و افزایش آگاهی از تاریخ سیاه‌پوستان در ایالات متحدهٔ آمریکا، اختصاص پیدا کند. ماه فوریه به‌دلیل مصادف‌بودن با تولد آبراهام لینکلن، شانزدهمین رئیس‌جمهور آمریکا، در ۱۲ فوریه و همچنین تولد فردریک داگلاس (بردهٔ آزادشده‌ای که در سال‌های ۱۸۰۰ برای آزادی سیاه‌پوستان سخنرانی کرده بود) در ۱۴ فوریه، انتخاب شد که البته هر دو روز از اواخر قرن ۱۹ در جوامع سیاه‌پوست جشن گرفته میشد. وودسون شدیداً احساس می‌کرد که حداقل یک هفته در سال باید برای بزرگداشت تاریخ سیاه‌پوستان در نظر گرفته شود و همچنین وی بعد از ده سالِ طاقت‌فرسا، سرانجام کتاب خود تحت عنوان «وقایع‌نامهٔ تاریخ سیاه‌پوستان» را به‌اتمام رسانده بود و احساس می‌کرد موضوع کتابش باید با مخاطبان زیادی مطرح شود.
در فاز اولیهٔ این رویداد، تأکید بر تشویق آموزش هماهنگ تاریخ سیاه‌پوستان آمریکایی در مدارس عمومی این کشور بود. نخستین هفتهٔ تاریخ سیاه‌پوستان با استقبالی گرم روبرو شد و آموزش‌وپرورش ایالات کارولینای شمالی، دلاوِر و ویرجینیای غربی و همچنین ادارهٔ مدارس شهری بالتیمور و واشنگتن دی‌سی نیز در برگزاری آن همکاری کردند. با اینکه این رویداد با استقبال جهانی فاصلهٔ زیادی داشت، اما از دیدگاه وودسون یکی از بهترین اقدامات انجمن به‌شمار می‌رفت و فوراً برنامه‌هایی برای تکرار سالانهٔ آن تدوین شد. در زمان برگزاری هفتهٔ تاریخ سیاه‌پوستان، وودسون تأکید داشت که آموزش‌دادن تاریخ سیاه‌پوستان در اطمینان از بقای فیزیکی و فکری این نژاد در جامعهٔ بزرگ‌تر امری ضروری تلقی می‌شود:
«اگر یک نژاد تاریخی نداشته باشد، هیچ سنّت ارزشمندی ندارد و در سراسر دنیا به فراموشی سپرده می‌شود و در معرض انقراض قرار می‌گیرد. سرخ‌پوستان آمریکایی هیچ سابقه‌ای از خود به جای نگذاشتند. ارزش سنّت خود را ارج ننهادند و امروز کجا هستند؟ عبری‌ها مشتاقانه از سنّت خود تقدیر کردند و گواه آن نیز کتاب مقدس است. با وجود اینکه در سطح جهانی مورد شکنجه واقع شدند، اما امروز بخش مهمی از تمدن ما محسوب می‌شوند».
در سال ۱۹۲۹، در کتاب وودسون ذکر شد که به‌جز دو مورد، سایر مقامات دپارتمان‌های آموزش‌وپرورش در ایالات دارای جمعیت سیاه‌پوست قابل‌ملاحظه، این رویداد را به معلمان ایالات معرفی کردند و همچنین کلیساها نیز نقش مهمی در اطلاع‌رسانی دربارهٔ هفتهٔ تاریخ سیاه‌پوستان ایفا کردند. پس از آن نیز روزنامه‌ها و رسانه‌های سیاه‌پوستان در اطلاع‌رسانی اخبار مربوط به آن کمک کردند.
برگزاری هفتهٔ تاریخ سیاه‌پوستان واکنش‌های هیجان‌انگیزی را به همراه داشت، این رویداد به تشکیل کلوپ‌های سیاه‌پوستان منتج شد و افزایش علاقه به تاریخ سیاه‌پوستان را بین معلمان و سفیدپوستان پیشرو ترویج داد. طی دهه‌های بعد، این رویداد محبوبیت زیادی کسب کرد و شهرداری‌های مختلف در سراسر ایالات متحده آن روز را تعطیل رسمی اعلام کردند.
پس از استقبال از «هفتهٔ تاریخ سیاه‌پوستان»، «ماه تاریخ سیاه‌پوستان» برای نخستین‌بار در فوریهٔ سال ۱۹۶۹ توسط فرهیختگان سیاه‌پوست و انجمن دانشجویان سیاه‌پوست در دانشگاه ایالتی کنت مطرح شد. اولین مراسم مربوط به ماه تاریخ سیاه‌پوستان نیز سال بعد در این دانشگاه بین ۲ ژانویه‌‌ٔ ۱۹۷۰ تا ۲۸ فوریهٔ ۱۹۷۰ برگزار شد. شش سال بعد، این مراسم در تمام مؤسسات آموزشی، مراکز فرهنگی سیاه‌پوستان و مراکز اجتماعی بزرگ و کوچک آمریکا برگزار میشد. ماه تاریخ سیاه‌پوستان در سال ۱۹۸۷ برای نخستین‌بار در لندن بریتانیا برگزار شد.
تاریخ مراسم این ماه در کانادا به سال ۱۹۹۵ برمی‌گردد. در این سال، جنبشی توسط جین آگوستین، نمایندهٔ سیاه‌پوست اتوبیکاک-لیک‌شور در استان انتاریو، آغاز شد. آگوستین که نخستین نمایندهٔ سیاه‌پوست مجلس عوام کانادا بود، لایحه‌ای را به مجلس ارائه کرد و پس از آن، مجلس ماه فوریه را به‌عنوان ماه تاریخ سیاه‌پوستان به رسمیت شناخت و سیاه‌پوستان کانادا را مورد تکریم قرار داد. در فوریهٔ سال ۲۰۰۸، نخستین سناتور سیاه‌پوست مجلس سنا به‌نام دونالد اولیور سعی کرد سنای کانادا را متقاعد کند این رویداد را به رسمیت بشناسد. او لایحهٔ «جنبش شناخت مشارکت‌های سیاه‌پوستان کانادا و انتخاب فوریه به‌عنوان ماه تاریخ سیاه‌پوستان» را ارائه کرد که در ۴ مارس به اتفاق آرا تصویب شد. پذیرش این لایحه، موضع پارلمان کانادا دربارهٔ ماه تاریخ سیاه‌پوستان را تکمیل کرد.
در ماه تاریخ سیاه‌پوستان، کانادایی‌ها مشارکت‌ها و دستاوردهای کانادایی‌های سیاه‌پوست را پاس می‌دارند که در طول تاریخ کانادا، مردم این کشور را به ملتی مملو از تنوع فرهنگی، مهربانی و موفقیت تبدیل کرده‌اند. افراد آفریقایی‌تبار از زمان ورود ماتیو داکوستا (دریانورد و مترجم) بخشی از میراث و هویت کانادا بوده‌اند. حضور داکوستا در کانادا به اوایل قرن ۱۶۰۰ بازمی‌گردد. پیش از این، نقش افراد سیاه‌پوست در چشم‌انداز تاریخی کانادا به‌عنوان یک خصیصهٔ کلیدی در نظر گرفته نشده بود. برخی از وفاداران به پادشاهی بریتانیا که پس از انقلاب آمریکا به کانادا مهاجرت کردند و در منطقهٔ کرانه‌ای کانادا یا ماری‌تایمز مستقر شدند، از نژاد سیاه‌پوست بودند و سربازان سیاه‌پوست کانادایی در جنگ‌های گذشته مانند جنگ سال ۱۸۱۲ جان‌فشانی‌های بسیاری کردند، اما در طول تاریخ دربارهٔ این موضوع چندان صحبت نشده است. تعداد اندکی از کانادایی‌ها می‌دانند که افراد آفریقایی‌تبار زمانی در قلمرو کانادا برده محسوب می‌شدند و اطلاعی ندارند که چگونه مبارزان ضدِبرده‌داری به تشکیل بستر متنوع و منحصر‌به‌فرد جامعهٔ کانادایی کنونی کمک کرده‌اند. ماه تاریخ سیاه‌پوستان فرصتی است تا بتوان در مورد داستان‌های این قشر از کانادایی‌ها و مشارکت‌های مهم آنان در استقرار، رشد و توسعهٔ کانادا و تنوع اجتماعات سیاه‌پوستان و اهمیت آن‌ها در تاریخ کانادا اطلاعاتی پیدا کرد.
اما این رویداد با انتقاداتی نیز روبرو است. در سراسر جهان، هر سیستم آموزشی موثق به‌عنوان یکی از ارکان مهم جامعه به شمار می‌رود. وجود «ماه تاریخ سیاه‌پوستان» موضوع بحث‌های زیادی در زمینهٔ آموزشی بوده است. تقریباً هر سال بحث‌هایی دربارهٔ فایده و عادلانه‌بودن تعیین یک ماه و تقدیم آن به تاریخ یک نژاد صورت می‌گیرد. یکی از نگرانی‌های موجود این است که افزودن تاریخ سیاه‌پوستان به مفاد آموزشی، صحت وقایع تاریخی را بی‌اعتبار سازد، منجر به حذف بخش‌های مهم‌تر در مفاد آموزشی شود و توجه دانش‌آموزان را از آنچه که در حرفه‌های آیندهٔ آن‌ها حائز اهمیت است، منحرف سازد. همچنین انتقادهای دیگری این پرسش را مطرح می‌سازند که آیا بزرگداشت تاریخ سیاه‌پوستان در یک ماه از سال امر صحیحی است یا اینکه تاریخ سیاه‌پوستان باید در سراسر آموزش‌ها در مابقی سال نیز ادغام شود. نقد دیگر به این امر اشاره دارد که الهام اولیه برای به‌وجودآمدن ماه تاریخ سیاه‌پوستان این بود که مدارس آمریکایی اشخاص مهم تاریخ سیاه‌پوستان را بردگان و زیردستانی بیش جلوه نمی‌دادند، اما اکنون ماه تاریخ سیاه‌پوستان، شخصیت‌های تاریخی مهم را به مهره‌هایی برای ستایش قهرمان‌گونه تبدیل کرده است. ستارگان مشهور سینما، مورگان فریمن و استیسی داش، نیز این رویداد را مورد انتقاد قرار داده‌اند. فریمن چنین می‌گوید: «من نمی‌خواهم فقط یک ماه مختص تاریخ سیاه‌پوستان داشته باشیم. تاریخ سیاه‌پوستان، تاریخ آمریکاست». حامیان این رویداد چنین استدلال می‌کنند که ماه تاریخ سیاه‌پوستان به ادغام فرهنگ و ایجاد محیطی مثبت و پذیرا منتج می‌شود که در آن دانش‌آموزان دربارهٔ مردمی اطلاع به دست می‌آورند که تاریخشان پیش‌تر توسط سفیدپوستان نوشته شده است.
منابع:
