سیما غفارزاده – ونکوور
حالا دیگر کسی نیست که از ماجرای جورج فلوید، بیخبر باشد؛ همان مرد آمریکایی آفریقاییتباری که توسط پلیس در شهر مینیاپولیس از ایالت مینهسوتای آمریکا، کشته شد. جورج فلوید، ۴۶ ساله و دارای پنج فرزند، که دوستان و نزدیکانش از او با صفت «غولی مهربان» یاد میکنند، بهعنوان رانندهٔ کامیون و همچنین نگهبان مشغول کار بود، اما پس از شیوع ویروس کووید-۱۹ شغل نگهبانیاش را از دست میدهد. او در روز ۲۵ ماه مه به جرم استفاده از پول تقلبی برای خرید سیگار توسط پلیس دستگیر میشود و طی بازداشت، افسر پلیس سفیدپوستی به نام دِرِک چاوین زانوی خود را نزدیک به ۹ دقیقه روی گردن او که روی زمین خوابانده شده، نگه میدارد و موجب مرگش میشود. «نمیتوانم نفس بکشم» جملهای بود که او در این دقایق چندین بار بهزبان آورد؛ جملهای که از سال ۲۰۱۴ یعنی زمانی که بر زبان اریک گارنر در شرایطی مشابه جاری شد، تبدیل به شعاری سیاسی شده است.
در واکنش به مرگ جورج فلوید و بهطور کلی، خشونت پلیس علیه سیاهپوستان، بلافاصله تظاهرات وسیعی در سرتاسر آمریکا و دیگر کشورهای دنیا شکل گرفت. تظاهراتی با همان تم «جان سیاهپوستان مهم است» و هشتگ BlackLivesMatter# که در واقع جنبش اجتماعی بینالمللیای است که در سال ۲۰۱۳ در پی تبرئهٔ یک افسر پلیس از قتل نوجوان سیاهپوستی به نام تریوان مارتین، فعالیت خود را در شبکههای اجتماعی آغاز کرد و در سال ۲۰۱۴ با برگزاری تظاهرات گستردهٔ خیابانی پس از کشته شدن دو سیاهپوست دیگر در آمریکا، معروف شد. این جنبش برای مقابله با خشونت و نژادپرستی علیه سیاهپوستان فعالیت میکند و بهصورت منظم به سازماندهی و برگزاری اعتراضات مردمی به کشته شدن سیاهپوستان بهدست نیروهای پلیس و نژادپرستی سازمانیافته در سیستم قضایی و پلیس میپردازد. شعار «نمیتوانم نفس بکشم» نیز که اغلب در اعتراضات علیه خشونت پلیس در آمریکا و همچنین علیه عدم پاسخگویی و مسئولیتپذیری پلیس بهدلیل مصونیت قانونیاش، به گوش میرسد، با جاری شدن بر زبان جورج فلوید، جانی تازه یافت.
بهرغم محدودیتهای اعمالشده برای تجمعات، بهدلیل شیوع ویروس کووید-۱۹، مانند بسیاری از کشورهای دنیا، کانادا نیز شاهد تظاهرات و گردهماییهای اعتراضی در واکنش به قتل جورج فلوید بود، از جمله تجمع یکشنبه ۳۱ مه در مقابل آرت گالری و هزاران نفری که جمعهٔ گذشته در جک پول پلازا در داونتاون ونکوور گرد هم آمدند تا به قتل فلوید و نژادپرستی سیستماتیک، که بهنظر میرسد کانادا نیز از آن رنج میبرد، اعتراض کنند. کِنی استوارت، شهردار ونکوور، بعدازظهر جمعه در بخشی از بیانیهای که بهمناسبت برگزاری این تجمعات منتشر کرد، گفت: «میخواهم یک چیز را روشن کنم: نژادپرستی معضلی نیست که «جاهای دیگر» با آن سروکار دارند، نژادپرستی یکی از مشکلات کاناداست. مشکلی است در همینجا، ونکوور. نژادپرستی زنده و سیستماتیک است. نظام قضایی ما با بیعدالتیهای سیستماتیک درهمآمیخته است، بیعدالتیهایی که ما باید سخت کار کنیم تا آنها را مشخص و ریشهکن کنیم. این کار آسان نیست، بهسرعت هم اتفاق نمیافتد، ولی میتواند و باید اتفاق بیافتد.»
جمعهٔ گذشته، همچنین جاستین ترودو، نخستوزیر کانادا، در تجمعی که مقابل مجلس در اتاوا برگزار شد، شرکت کرد و بههمراه بقیه برای جورج فلوید زانو زد. این موضوع بلافاصله مورد انتقاد برخی از جمله اندرو شییِر، رهبر حزب محافظهکار و اپوزیسیون رسمی کانادا، قرار گرفت. وی گفت: «بعد از همهٔ سختیهایی که مردم کشیدند، اینکه ببینی نخستوزیر دستورالعملها و توصیههای بهداشتی را زیر پا میگذارد، میتوانم بفهمم چرا مردم سردرگم شدهاند که به کدام توصیه گوش کنند.» ترودو در پاسخ به این انتقادها، از این حرکت خود دفاع کرد و گفت که وی تمام تلاشش را کرد تا به پروتکلهای بهداشتی از جمله پوشیدن ماسک و رعایت فاصلهٔ فیزیکی تا جای ممکن، عمل کند. او گفت: «متوجهام که در وضعیت دشواری قرار داریم، در جایی که سعی میکنیم میان منافع مهم خود تعادل برقرار کنیم. اما برای من مهم بود که آنجا باشم و صدای مردم را بشنوم.»
و اما وقتی در کنفرانس خبری سهشنبهٔ هفتهٔ گذشته، خبرنگاری ترودو را در مقابل این پرسش سخت قرار داد که نظر او دربارهٔ تهدید پرزیدنت ترامپ در فراخواندن ارتش برای سرکوب اعتراضات ضدِنژادپرستی چیست، نخستوزیر کانادا پس از مکثی که ۲۰ ثانیه طول کشید، و بیشتر بهنظر میآمد که شاید مشکلی فنی در پخش تصویر باشد، در پاسخ محتاطانهٔ خود سعی کرد نامی از رئیسجمهور آمریکا نبرد و با اشاره به اینکه کاناداییها آنچه را که در آمریکا میگذرد، با ترس و حیرت دنبال میکنند، روی بیعدالتی نژادی در کانادا تمرکز کرد. وی گفت: «حال وقت آن است که ما کاناداییها تصدیق کنیم که ما نیز چالشهای خود را داریم، اینکه کاناداییهای سیاهپوست و کاناداییهایی از دیگر نژادهای غیرسفید در زندگی روزمرهٔ خود با تبعیض مواجهاند. در این کشور تبعیض نژادی سیستماتیک وجود دارد چون با مردم رنگینپوست متفاوت از دیگر کاناداییها رفتار میشود.»
مکث بیسابقهٔ ترودو و پاسخ محتاطانه و دیپلماتیک او واکنشهای متفاوتی در پی داشت. عدهای این واکنش را بیشازحد احتیاطآمیز و بزدلانه دانستهاند، اما اغلب کاناداییها واکنش و پاسخ او را ستایش کردهاند و اعتقاد دارند که داشتن رهبری که پیش از حرف زدن سکوت میکند و میاندیشد، بسیار بهتر از داشتن رهبری است که بدون فکر دهان باز میکند و کلمات را بیرون میریزد.