بر اساس «میهمانی درندگان» نوشتهٔ واهه کاچا به کارگردانی طوفان مهردادیان در ونکوور
بنفشه اعرابی – ایران
واهه کارنیک خاچادوریان نویسندهٔ ارمنی‌تبار فرانسوی، سال ١٩٢٨ در سوریه به دنیا آمد و در سال ٢٠٠٣ در پاریس چشم از جهان فرو بست. از او بیست و پنج رمان، دو نمایشنامه و چندین فیلمنامه و اقتباس سینمایی به یادگار مانده است.
خانوادهٔ واهه از آدانا به دمشق و سپس به بیروت مهاجرت کردند. او در هفده سالگی عازم فرانسه شد و تحصیلات دانشگاهی خود را در IDEC آغاز کرد.
واهه پس از فارغ‌التحصیل شدن از بهترین دانشگاه سینمایی پاریس، مدتی روزنامه‌نگاری کرد و در بیست‌سالگی اولین اثرش به نام «ته‌سیگارهای روز یکشنبه» را با اسم مستعار واهه کاچا برای چاپ به گالیمار سپرد.
سال ١٩۵۵ دومین رمان کاچا با عنوان «چشم در برابر چشم» (در ایران به اسم قصاص ترجمه شده است) را به چاپ سپرد. این رمان با استقبال خوبی مواجه شد و خود کاچا در نوشتن فیلمنامه‌ای بر اساس آن مشارکت کرد.
واهه کاچا در نوشتن و ساخت پانزده اثر سینمایی مشارکت داشته است، از آن جمله می‌توان به دو اقتباس سینمایی دیگر از آثار خودش اشاره کرد. فیلم «قلاب» با بازی کرک داگلاس با اقتباس از اثری به همین نام (قلاب ماهیگیری، ١٩۵٧) توسط MGM به روی پرده رفت و «میهمانی درندگان» هم بر اساس رمانی به همین نام ساخته شد.
همچنین به‌همراه هانری ورنوی (فیلمساز ارمنی فرانسوی) فیلمنامهٔ «شکست» را نوشت که با بازی ژان پل بلموندو، عمر شریف و روبر حسین در ١٩٧١ به روی پرده رفت.
واهه در ١٩٩٠ در نوشتن فیلمنامهٔ فیلم «مادر»، اثر دیگری از هانری ورنوی، با او همکاری کرد. این فیلم با بازی کلودیا کاردیناله و عمر شریف به روی پرده رفت. فیلم داستان غم‌انگیز کوچ اجباری ارمنیان را هنگام کشتار بزرگ و نیز زندگی یک خانوادهٔ ارمنی را که از مرگ نجات یافته و به کشور فرانسه مهاجرت کرده بودند، به تصویر می‌کشد.
از دیگر نوشته‌های کاچا می‌توان به رمان‌های زیر اشاره کرد:
کی پیان برنگرد (١٩۵٨)
مشت‌های گره‌کرده، هشتمین روز باری‌تعالی و ضیافت درندگان (١٩۶٠)
مردی که جشن را به هم زد (١٩۶٢)
چوب دست (١٩۶٣)
چون دیو برخاستن (١٩۶۴)
کشتی میمون‌ها، با کمال میل و ملخ درشت (١٩۶۶)
گالیا (١٩۶٧)
یا بُرد یا باخت، ده دختری که ظهر برمی‌خیزند و مرگ یک یهودی (١٩۶٨)
کاکا سیاهی بر روی مجسمه لینکلن (١٩٧٠)
مردی در کوچه رهاشده (١٩٧۵)
انتقام ارباب‌ها (١٩٧٧)
و شایعه‌ای که انتشار می‌یابد (١٩٧٩)
خنجری در این باغ (١٩٨١)، کاچا را به شهرتی دوباره رساند. این رمان تکان‌دهنده حاصل چندین سال مطالعه، پژوهش و بررسی منابع گوناگون و خاطرات شاهدان عینی و جان‌به‌دربردگان نسل‌کشی ارمنیان است. کاچا در این اثر، استادی خود را در تصویر کردن دشوارترین روزهای زندگی یک ملت به اوج می‌رساند و اثری ماندگار در تاریخ ادبیات ارامنه بر جای می‌گذارد.
سرنوشت ارمنیان همواره بخش عظیمی از دغدغهٔ ذهنی کاچا بود و او هیچ‌گاه هویت و ریشه‌های ارمنی خویش را فراموش نکرد. او بارها به‌عنوان یک فعال اجتماعی در تظاهرات علیه سیاست‌های دروغ و ریا، که تلاش در تحریف تاریخ ارامنه و نفی نژادکشی داشت، شرکت کرد و همواره ارتباط خویش را با اقلیت ارمنی، که دور از وطن تاریخی خویش می‌زیستند، عمیقاً حفظ کرد و با انجمن‌ها و نشریات آن‌ها در ارتباط بود.
میهمانی درندگان
یکی از مشهورترین و زیباترین کارهای کاچا، که تاکنون با اقبال همگان روبه‌رو بوده و در میان ده نمایشنامهٔ برتر فرانسوی پیوسته به روی صحنه رفته، «ضیافت درندگان» است. اثر در اصل، رمانی است که در ایران با نام «قرعه برای مرگ» با ترجمهٔ قدسی کریم قوانلو، توسط احمد شاملو در کتاب هفته معرفی و چاپ شده است. کاچا، پس از چاپ این رمان، نمایشنامه‌ای نیز بر همین اساس و با همان عنوان «ضیافت درندگان» نوشت.
در ایران نیز بر اساس این داستان بارها اقتباس‌هایی نمایشی صورت گرفته است. شاید اولین اقتباس از «قرعه برای مرگ» توسط احمد دامود در تبریز به سال ١٣۴۴ روی صحنه رفته باشد و البته آخرینش هم سال گذشته در همان شهر. فیلم «میهمانی خصوصی» ساختهٔ حسن هدایت نیز با نگاهی به این داستان در سال ١٣۶۵ ساخته شده است.
نمایشنامهٔ «ضیافت درندگان» توسط دکتر قوام‌الدین رضوی‌زاده به فارسی ترجمه شده که در نوبت چاپ قرار دارد. دکتر رضوی‌زاده ترجمه‌ای هم از رمان «خنجری در این باغ» به بازار کتاب ایران روانه کرده‌اند که صمیمانه نگارندهٔ این سطور را در جهت آشنایی بیشتر از واهه کاچا یاری کرده است. ضمن تشکر از ایشان، این نوشته را با قسمتی از یادداشتشان دربارهٔ واهه کاچا به پایان می برم:
«کاچا استاد نگارگری موقعیت‌های دشوار است، موقعیت‌هایی که گویی در چشم‌به‌هم‌زدنی پیش می‌آیند. پیش از آن، همه‌چیز آرام است. زندگی سیر طبیعی خود را دارد. همه‌چیز سر جای خودش است. یک آرامش دوست‌داشتنی حاکم است که در سایهٔ آن می‌توان اندیشه را پرواز داد. می‌توان شاد بود و از هر دری سخن گفت. می‌توان به دیگران اندیشید و جایی را در ذهن خود به آن‌ها داد، اما ناگهان یک تلنگر این زندگی آرام را در هم می‌ریزد، تلنگری که اغلب رویارویی با مقولهٔ مرگ را در بر دارد. در این روند پیچیده، حوادثی نابهنگام رخ می‌دهد و بازیگران داستان چهره‌هایی دیگر از خود نشان می‌دهند که تا آن هنگام ندیده یا با آن آشنایی نداشته‌ایم. هنر کاچا در پرده برداشتن از چهره‌های پنهان انسان‌ها در موقعیت‌های دشوار است، چهره‌هایی که در زندگی روزمره و لحظه‌های آرام و دوست‌داشتنی از خود بروز نمی‌دهند و در پس پرده‌ای آن‌ها را پنهان می‌سازند.»
نمایش «قرعه برای مرگ» بر اساس «میهمانی درندگان» نوشتهٔ واهه کاچا، به کارگردانی طوفان مهردادیان، روز شنبه ۲۹ فوریه در دو اجرا در سالن اورگرین کوکئیتلام به روی صحنه خواهد رفت. برای خرید بلیت اینجا کلیک کنید.
