میعادگاه خانواده‌های مهاجر محروم از دیدارِ یکدیگر
ترجمه و تلخیص: زهرا آهن‌بر – ایران
کتابخانه و سالن اپرای هاسکل، عمارتی به سبک نئوکلاسیک است که بین مرز بین‌المللی راک‌آیلند در کبک کانادا و دربیلاین در ورمانت آمریکا قرار گرفته است. سالن اپرا در ۷ ژوئن ۱۹۰۴ آغاز به‌کار کرد و عمداً در مرز بین دو کشور ساخته شد. در دههٔ ۱۹۷۰، این عمارت به‌عنوان میراث ملی هر دو کشور اعلام شد.
کتابخانه دو آدرس مجزا دارد: آدرس اول خیابان کاسول در دربیلاین از ایالت ورمانت آمریکاست و آدرس دوم خیابان چرچ در شهرک استنستید در استان کبک کانادا. مجموعهٔ کتابخانه و سالن اپرا در شهرک استنستید واقع شده‌اند، اما ورودی اصلی مجموعه و اکثر صندلی‌های سالن اپرا در دربیلاین قرار گرفته‌اند. به‌همین دلیل است که گاهی به کتابخانهٔ هاسکل لقب «تنها کتابخانهٔ فاقد کتاب در ایالات متحده» و به سالن اپرا نیز لقب «تنها سالن اپرا فاقد صحنهٔ نمایش در ایالات متحده» داده می‌شود. هیچ ورودی‌ای از سمت مرز کانادا وجود ندارد، البته در خروج اضطراری در این قسمت تعبیه شده است. تمام کارکنان و بازدیدکنندگان باید از ورودی واقع در خاک آمریکا برای دسترسی به ساختمان استفاده کنند. کارکنان مجموعه اجازه دارند که بدون ارائهٔ گزارش به ادارهٔ گمرک به کتابخانه وارد شوند به‌شرطی که به‌محض ترک ساختمان به خاک کانادا برگردند.
خط سیاه‌رنگ قطوری از زیر صندلی‌های سالن اپرا رد می‌شود و به‌صورت اریب از مرکز سالن مطالعهٔ کودکانِ این کتابخانه عبور می‌کند که نشان‌دهندهٔ مرز بین دو کشور است. صحنهٔ نمایش و نیمی از صندلی‌ها در مرز کانادا قرار می‌گیرند و بقیهٔ سالن اپرا در خاک آمریکا واقع می‌شود. این ساختمان دو کدپستی و دو کد ناحیهٔ مخابراتی مختلف متعلق به دو کشور کانادا و آمریکا دارد. کتابخانه مجموعه‌ای از ۲۰ هزار جلد کتاب به زبان‌های انگلیسی و فرانسه را در خود جای داده است و هر هفته ۳۸ ساعت در دسترس عموم قرار می‌گیرد. این عمارت در هر دو کشور به‌عنوان مکانی تاریخی شناخته و ثبت شده است.
کتابخانه و سالن اپرای هاسکل هدیه‌ای از سوی خانم مارتا استورات هاسکل و پسرش کلنل هوراس استورات هاسکل و برای گرامی‌داشت والدین و همسر خانم هاسکل است. خانوادهٔ هاسکل تمایل داشتند که هم کانادایی‌ها و هم آمریکایی‌ها به این مجموعه دسترسی داشته باشند و به‌همین دلیل تصمیم گرفتند مجموعه را در مرز دو کشور بنا کنند. ساخت بنا در سال ۱۹۰۱ آغاز شد و سالن اپرا در سال ۱۹۰۴ و کتابخانه در سال ۱۹۰۵ آغاز به‌کار کردند.
سالن اپرا در طبقهٔ دوم واقع شده است و بر روی پردهٔ نمایش آن تصویری از شهر ونیز و چهار تصویر دیگر توسط اروین لاموس نقاشی شده است. تزئینات گچی با فرشته‌های بالدار ساخته‌شده در بوستون، در سالن اپرا و بالکن دیده می‌شوند. خانوادهٔ هاسکل چند سال بعد این عمارت را به یاد خانم هاسکل، به دو شهر دربیلاین و راک‌آیلند هدیه کردند. مجموعه توسط یک هیئت امنا متشکل از ۴ آمریکایی و ۳ کانادایی اداره می‌شود.
موقعیت ویژهٔ این کتابخانه، آن را به مکانی برای دیدار خانواده‌هایی که با سخت‌تر شدن قوانین ورود به آمریکا امکان دیدن عزیزانشان را ندارند، بدل کرده است.
خبرگزاری رویترز در گزارشی در نوامبر ۲۰۱۸ چنین روایت می‌کند: شیرین استهباناتی دانشجوی ایرانی ساکن نیویورک است. او ۶ ساعت به سمت شمال ورمانت رانندگی کرد تا خود را به کتابخانهٔ هاسکل برساند و پس از ۳ سال با پدرش دیدار کند، شیرین درطول مسیر نگران بود که مبادا از خط مرزی عبور کند. پدرش طی این سال‌ها دچار سکتهٔ قلبی شده بود و شیرین برای دیدار با خانوادهٔ خود جرئت خارج شدن از آمریکا را نداشت. شیرین همانند بسیاری از دانشجویان ایرانی دیگر، ویزای یک‌بار ورود دارد و نمی‌تواند با خروج از ایالات متحده ریسک کند، زیرا ممکن است دیگر به او اجازهٔ ورود داده نشود. والدین شیرین نیز به‌عنوان شهروندان ایرانی به‌دلیل فرمان مهاجرتی منع ورود ایرانیان، اجازهٔ ورود به خاک ایالات متحده برای دیدار با فرزند خود را ندارند.
شیرین و خانواده‌اش برنامه‌ریزی کرده بودند که رأس ساعت ۹ صبح در مجموعهٔ کتابخانه هاسکل با هم دیدار کنند. پس از دو ساعت انتظار، سرانجام شیرین با خانواده‌اش ملاقات کرد.
امسال خانواده‌های آمریکای لاتین در مرز جنوبی آمریکا از یکدیگر جدا می‌شوند، اما در مرز شمالی این کشور با کانادا، واقعیت منحصر به‌فردی در حال رخ دادن است. در این کتابخانه، ده‌ها خانوادهٔ ایرانی با هم تجدید دیدار می‌کنند. آن‌ها از طریق پست‌های رسانه‌های اجتماعی و خبرهایی که دهان‌به‌دهان گشته‌اند، از وجود چنین نقطهٔ خاکستری جغرافیایی در بافت روستایی مرز دو کشور که هم‌زمان در خاک هر دو کشور واقع شده است، باخبر شده‌اند. خانواده‌های ایرانی سفرهای پرهزینه‌ای را برای شانس دیدار چندساعته با عزیزان خود در محل کتابخانه متحمل می‌شوند. با وجود اینکه بسیاری از ایرانیان گفته‌اند که برای ورود به کتابخانه از سوی مقامات مهاجرتی با مشکل مواجه نشده‌اند، اما عده‌ای نیز ادعا کرده‌اند که گاهی چندین ساعت بازداشت شده‌اند و از ورود آن‌ها به کتابخانه جلوگیری شده است. به آن‌ها گفته شده است که نباید در این مکان دیدار کنند و یا اینکه دیدارهای خود را در چند دقیقهٔ کوتاه خلاصه کنند.
یکی از کارکنان کتابخانه می‌گوید مقامات دو کشور تهدید کرده‌اند در صورت تداوم این دیدارها، کتابخانه را تعطیل خواهند کرد. سینا دادستان، یک ایرانی مقیم کاناداست. او در همان روز ملاقات شیرین با خانواده‌اش، برای دیدار با خواهرش که در آمریکا دانشجوست، به کتابخانه رفته بود. او در این‌باره می‌گوید: «این مکان یک منطقهٔ بی‌طرف محسوب می‌شود، اما دولت آمریکا این موضوع را قبول ندارد و فشار زیادی به ما وارد می‌کند». مقامات گمرک و مرزبانی ایالات متحده که بر عبور و مرور مرزی نظارت دارند، مصاحبه در مورد کتابخانه را نپذیرفتند اما اریک گاس، سخنگوی پلیس سواره‌نظام کانادا، تهدید به تعطیل کردن کتابخانه را تکذیب کرد و اعلام کرد که درمورد کتابخانه با مشکلی برخورد نکرده‌اند و فقط زمانی به کتابخانه مراجعه می‌کنند که با آن‌ها تماس گرفته شود.
مهسا ایزدمهر دانشجوی دکترای مهندسی در دانشگاه ایلینوی شیکاگو قصد داشت پس از ۷ سال در این مکان با خواهرش دیدار کند. خواهر وی از سوئیس برای ملاقات وی آمده بود. مهسا می‌گوید گشت مرزی آمریکا در نزدیکی ردیف گلدان‌های کتابخانه او را متوقف کرده و به او گفته است که این مکان یک ماه است که تعطیل شده است. مهسا از وی خواهش می‌کند که اجازه بدهد حداقل خواهر خود را در آغوش بگیرد. مأمور گشت مرزی به آن‌ها اجازه رد‌وبدل کردن هدایایی مانند لباس و شکلایت سوئیسی نداد و از نزدیک دیدار آن دو را نظارت کرد. سرانجام یکی از اعضای کتابخانه به مهسا و خواهرش پیشنهاد بازدید از کتابخانه را می‌دهد که بعداً از سوی گشت مرزی مورد توبیخ قرار می‌گیرد.
ریچارد سیزر، عضو هیئت مدیرهٔ دهکدهٔ دربیلاین می‌گوید درک می‌کند که چرا ملاقات خانواده‌ها برای مقامات گشت مرزی آمریکا تنش ایجاد می‌کند، زیرا خانواده‌ها باید از خاک آمریکا عبور کنند. بعضی از ایرانیان گفته‌اند که در پارک طاق صلح خانواده‌های خود را دیدارکرده‌اند که در مرز واشنگتن و بریتیش کلمبیا در ساحل غربی آمریکای شمالی واقع شده است. اما برای افرادی که در شهرهای شرقی سکونت دارند، رفتن به پارک طاق صلح امر دشواری است و تنها راه‌چاره آن‌ها کتابخانهٔ هاسکل است. سینا دادستان و خواهرش برای این دیدار دوروزه در کتابخانه بیش از ۱۶۰۰ دلار هزینه کردند. کتابخانهٔ هاسکل در معرض فشار از سوی مقامات قرار گرفته است، زیرا با وجود آنکه کتابخانه در مرز هر دو کشور است، اما در ورودی آن در سمت خاک آمریکا قرار دارد.
جوئل کِر یکی از کتابداران مجموعه به خبرگزاری رویترز گفت که مرتباً ازسوی مقامات امنیت مرزی آمریکا تهدید می‌شوند که کتابخانه تعطیل خواهد شد، اما از ارائهٔ اطلاعات بیشتر خودداری کرد. وی همچنین بیان کرد سعی دارد دیداری بین مسئولان کتابخانه و مقامات هر دو کشور ترتیب دهد تا درمورد این مسئله به راه‌حلی دست پیدا کنند: «ما لزوماً قصد نداریم مانع این دیدارها شویم، اما مجبوریم ملاقات‌ها را کنترل کنیم تا بتوانیم پذیرای همه باشیم. هر دو طرف در این رابطه مدارا می‌کنند، در حالی‌که اساساً نباید اجازه داده شود چنین ملاقات‌هایی در محیط کتابخانه صورت بگیرد». اعضای هیئت امنا اخیراً سیاست منع ملاقات را مورد بررسی قرار داده‌اند. ساکنان این منطقه می‌گویند که کانادایی‌ها و آمریکایی‌ها به‌راحتی و بدون نیاز به ارائهٔ گذرنامه می‌توانند وارد کتابخانه شوند و حتی برای مأموران مرزی دست تکان می‌دهند. اما پس از حوادث ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱، در مرزهای شمالی نیز نظارت شدید‌تری صورت می‌گیرد. در ماه سپتامبر، مردی کانادایی برای قاچاق ۱۰۰ تفنگ از طریق کتابخانه هاسکل به خاک کانادا، مورد محاکمه قرار گرفت و ۵۱ ماه حبس برای او صادر شد. تخمین اینکه تاکنون چه تعدادی از خانواده‌ها در کتابخانهٔ تجدید دیدار کرده‌اند کمی دشوار است، اما یک کتاب امضاشده در نزدیکی ورودی کتابخانه حاوی نام ۱۲ ایرانی در فواصل بین ماه مارس و نوامبر است. افرادی که ارتباط نزدیکی با کتابخانه دارند، تمایلی به سخن گفتن دربارهٔ این دیدارها ندارند، زیرا نگران‌اند که تبلیغات این جریان، خانواده‌های بیشتری را به‌سمت کتابخانه بکشاند و یا از سوی مقامات در معرض فشار بیشتری قرار بگیرند. یکی از اعضای هیئت امنای کتابخانه به‌نام پاتریشیا هانت می‌گوید: «ما سعی می‌کنیم در این مورد بی‌طرف باشیم».
در شنبه روزی، اوایل ماه نوامبر، دو خانوادهٔ ایرانی در کتابخانهٔ هاسکل با هم دیدار کردند و در سالن‌های مطالعه به آرامی با هم مشغول گفت‌وگو شدند. کتابخانه به فعالیت‌های عادی خود ادامه می‌داد و درعین‌حال در گوشه و کنار کتابخانه تجدید دیدارهای پر از اشک و وداع خانواده‌ها به چشم می‌خورد. خانواده‌های ایرانی به تابلوهایی که به زبان انگلیسی و فرانسوی اعلام می‌کردند که «طبق دستور هیئت امنای کتابخانه، دیدارهای خانوادگی در این مکان ممنوع است»، کاملاً بی‌توجه بودند. کر می‌گوید این تابلوها هفتهٔ پیش از آن در کتابخانه نصب شده بودند.
منابع:
