به‌مناسبت ۲۲۴امین سالگرد تصویب قانون مقابله با برده‌داری در کانادای علیا (انتاریوی کنونی)
ترجمه و تلخیص: زهرا آهن‌بر – ایران
۲۲۴ سال پیش در ۹ ژوئیهٔ ۱۷۹۳ قانونی علیه برده‌داری در مجلس نمایندگان کانادای علیا (انتاریوی کنونی) به‌تصویب رسید که زمینه‌ساز الغای برده‌داری در کانادا و نهایتاً امپراتوری بریتانیا شد. به‌همین مناسبت در این شماره نگاهی خواهیم داشت به تاریخچهٔ برده‌داری در کانادا.
برده‌داری در کانادا به دو بخش تقسیم می‌شد: یکی برده‌داری در اقوام اولیهٔ کانادا (پیش از استعمار اروپایی) در سرزمین کانادای امروزی و دیگری برده‌داری تحت استعمار اروپا (که تا دههٔ ۱۸۳۰ به‌طور قانونی ادامه داشت).
بعضی از برده‌ها نژاد آفریقایی داشتند اما بیشتر آن‌ها بومی‌هایی به نام پاونی بودند. برده‌داری در مرزهای امروزی کانادا در اصل توسط گروه‌هایی از بومیان انجام می‌شد. در حالی‌که در زمینهٔ تجارتِ برده‌های آفریقایی در کانادا فعالیت قابل‌توجهی انجام نمی‌گرفت، اما مردم بومی اغلب رقبای خودشان را به بردگی می‌گرفتند و تعداد بسیار اندکی توسط فرماندارهای مستعمره‌ها (و به‌ندرت توسط افراد مقیم) خریداری می‌شدند و این کار ادامه داشت تا سال ۱۸۳۳ که پارلمان بریتانیا برده‌داری را در سرتاسر امپراتوری بریتانیا منسوخ کرد. دربارهٔ تاریخ دقیق این اقدام ابهاماتی وجود دارد. گفته می‌شود بریتانیا تجارت برده را در سال ۱۸۰۷ منسوخ کرد، درحالیکه خود برده‌داری تا سال ۱۸۳۳ ادامه داشت (تحت قانون پارلمان که در ۱ اوت ۱۸۳۴ تصویب شد). اما قبل از آن دادگاه‌ها مجبور شدند برده‌داری را تا درجات مختلفی غیرقابل اجرا اعلام کنند، برای مثال در کانادای سفلی طی تصمیمی در اواخر دههٔ ۱۷۹۰ اعلام شد: «برده مجبور نیست بیشتر از میلش خدمت کند و… اگر بخواهد می‌تواند اربابش را ترک کند».
در طول قرن هفدهم تعداد کمی از برده‌های آفریقایی به‌اجبار به‌عنوان بخشی از دارایی اروپاییان همراه آن‌ها به فرانسهٔ نو، آکادیا، آمریکای شمالی بریتانیایی سابق آورده شدند. برده‌هایی که در کانادا بودند، از مستعمره‌های آمریکا آورده شده بودند زیرا هیچ محمولهٔ کشتی حامل برده‌ای مستقیماً از آفریقا راهی کانادا نشد. صدها برده در فرانسهٔ نو به‌عنوان خدمتکار یا کارگر مزرعه مشغول به کار بودند. اما چون کشت‌وزرع در کانادا از رونق بالایی برخوردار نبود، تعداد برده‌هایی هم که به‌عنوان نیروی کار در مزارع مشغول به کار بودند (مثل برده‌های اکثر مستعمره‌های اروپایی) زیاد نبود. از آنجایی که نقش ابتدایی کانادا در تجارت برده در آن طرف اقیانوس اطلس بسیار کوچک بود، تاریخچهٔ برده‌داری در کانادا اغلب تحت‌الشعاع برده‌داری پرآشوب مناطق دیگر آمریکا قرار می‌گیرد، به‌خصوص آمریکای جنوبی و جزایر کارائیب مستعمرهٔ آمریکا.
تاریخنگار، اَفوا کوپر، در جایی می‌گوید: برده‌داری «بزرگ‌ترین راز ناگفتهٔ کاناداست که در صندوقچهٔ ملی نگه‌داری می‌شود.»
برده‌داری در جایی که کانادای امروزی است، توسط بومیان انجام می‌شد. برده‌داری ارثی بود، بدین معنی که نسل‌های بعدی برده‌های اسیر جنگی نیز برده می‌شدند. برخی از قبیله‌های بریتیش کلمبیا تا اواخر دههٔ ۱۹۷۰ درمورد نوادگان برده‌ها تبعیض قائل می‌شدند و آن‌ها را از حقوق اجتماعی محروم می‌کردند. درمیان قبیله‌های شمال غربی اقیانوس آرام، تقریباً یک چهارم جمعیت برده بودند.
در سال ۱۶۲۸ اولین بردهٔ سیاه‌پوست توسط کاروانی بریتانیایی به فرانسهٔ نو آورده شد. نام این پسر را الیویر لو ژون گذاشتند که اصالتاً اهل ماداگاسکار بود. با وجود اینکه قانون سیاه (Code Noir) تا سال ۱۶۵۸ ثبت نشد، اما نام این پسر همیشه یادآور این قانون است. به‌موجب این قانون، تمامی برده‌ها مجبور به انجام غسل تعمید و گرایش به مذهب کاتولیک بودند.
در سال ۱۶۸۸، جمعیت فرانسهٔ نو ۱۱٬۵۶۲ نفر متشکل از تاجران پَر، مبلغان مذهبی و مزرعه‌داران بود. پادشاه لوئی چهاردهم برای کمک به کمبود خدمتکار و نیروی کاری، وارد کردن برده‌ها را از آفریقا آغاز کرد. اگرچه برده‌داری در فرانسه ممنوع بود، اما در مستعمره‌های آن به‌خاطر نیاز به نیروی کار مجاز شده بود. تاریخنگار مارسل ترودل تا پایان سال ۱۷۵۹ تقریباً ۴۰۰۰ برده را به ثبت رساند که از میان آن‌ها ۲۴۷۲ نفر بومی و ۱۱۳۲ نفر سیاه‌پوست بودند. بعد از نبرد فرانسهٔ نو با بریتانیا، مالکیت برده‌ها در اختیار فرانسه باقی ماند و این تاریخنگار ۱۵۰۹ برده‌دار را شناسایی کرد که ۱۸۱ نفر از آن‌ها انگلیسی بودند. او همچنین انجام ۳۱ ازدواج بین مستعمره‌نشین‌ها و برده‌های بومی را ثبت کرده است.
طبق سرشماری ۱۷۶۷ نوا اسکوشیا، تعداد برده‌های سیاهی که در قرن‌های ۱۷ و ۱۸ در کانادا زندگی می‌کردند تا زمان نفوذ وفاداران امپراتوری متحده حدود ۱۰۴ نفر ثبت شده است. آن‌ها حدود ۲۰۰۰ برده را با خود به‌همراه آوردند. موضوع برده‌داری در قانون کانادا صریحاً مطرح نشده بود (نه مجاز و نه ممنوع). سیستم خشونت در برده‌داری در کانادا مطرح نبود زیرا برعکس آمریکا، برده‌ها تهدید و خطری برای اربابشان نداشتند. در کانادا برده‌ها اجازهٔ خواندن و نوشتن داشتند، تغییر مذهب از مسیحیت مجاز بود و ازدواج‌های آن‌ها به‌طور قانونی ثبت می‌شد.
این زن بار دیگر دستگیر شد و در سال ۱۷۷۶ به مبلغ ۲۵ پوند ارزش‌گذاری شد و نهایتاً به قیمت ۲۰ پوند به جان بیشاپ فروخته شد.
در اواخر ۱۷۹۰ در کانادای سفلی، سر جیمز مونک تصمیماتی اتخاذ کرد که به موجب آن برده‌ها در صورت تمایل خود می‌توانستند از خدمت به اربابان امتناع کنند اما این قانون رسماً برده‌داری را منسوخ نمی‌کرد. در نتیجهٔ آن نه‌تنها در این استان بلکه در استان‌های دیگر و حتی ایالات متحده، برده‌ها شروع به فرار کردند. این امر چند سال قبل از اقدام مجلس در کانادای علیا برای محدود کردن برده‌داری اتفاق افتاد. حتی کار به جایی کشید که دولت ایالات متحده برای برگرداندن برده‌ای درخواست داد و سر جیمز کمپت یکی از فرمانداران کانادای سفلی از این درخواست امتناع کرد و پاسخ داد که تنها در صورتی او را تسلیم می‌کند که خطایش در آنجا نیز جرم باشد، «وضعیت برده‌داری در کانادای سفلی شناخته‌شده نیست. …بنابراین برده‌هایی که وارد استان می‌شوند، به‌محض ورود آزادند، حال چه به‌اجبار آورده شده باشند و چه به میل خودشان.»
در حالی‌که که بیشتر سیاه‌پوستانی که در طول انقلاب آمریکا وارد نوا اسکوشیا شده بودند، آزاد بودند، برخی هم هنوز در بند بردگی مانده بودند. برده‌های سیاه‌پوست به‌عنوان دارایی آمریکایی‌های سفیدپوست به خاک نوا اسکوشیا آمدند. در سال ۱۷۷۲، قبل از انقلاب آمریکایی، بریتانیا تجارت برده را در جزیره‌های خود ممنوع کرد که منتهی به پروندهٔ «نایت و ودربرن» شد و تصمیم این دادگاه (که به‌نفع بردهٔ فراری «ژوزف رایت» بود) بر نوا اسکوشیای مستعمره نیز تأثیر گذاشت. در سال‌های بعد نوشته‌های ضدبرده‌داری چاپ شدند، افرادی شروع به حمایت از برده‌ها و آزاد کردن آن‌ها کردند به‌طوری‌که برخی برده‌های دیگران را می‌خریدند و آزاد می‌کردند و برخی برده‌های خود را آزاد می‌کردند. در پایان جنگ ۱۸۱۲ و ورود پناهنده‌های سیاه‌پوست، دیگر برده‌های خیلی کمی در نوا اسکوشیا مانده بودند.
در سال ۱۷۹۰ و ۱۷۹۳ حوادث خشونت‌آمیزی علیه برده‌ها از طرف ارباب‌های آن‌ها مشاهده شد. در سال ۱۷۹۲ تعداد برده‌ها در کانادای علیا آن‌چنان زیاد نبود اما در مقایسه با ساکنان آزاد، غیرقابل توجه هم نبود. خبر حادثهٔ سوءاستفادهٔ برده‌ای با نام کلوئه کولی توسط صاحبش در سال ۱۷۹۳ توسط شاهدان، به گوش نایب فرماندار جان گریوز سیمکو رسید و با حمایت او در دادگاه قانون ضدبرده‌داری در ۹ ژوئیه ۱۷۹۳ وضع گردید.
قانون ضدبرده‌داری که توسط سیمکو مطرح شده بود، مورد موافقت کامل مجلس قانونگذاری قرار نگرفت زیرا بیشتر اعضای آن خودْ صاحبان برده بودند و منافعشان به خطر می‌افتاد. این قانون برده‌داری را منسوخ می‌کرد. اما آن‌ها اصلاحیهٔ این قانون را تصویب کردند که به‌موجب آن در بخش آمریکای شمالی بریتانیایی که امروزه انتاریو نام دارد، وارد کردن برده‌های بیشتر ممنوع اعلام شد اما برده‌های فعلی تا زمان مرگشان برده می‌ماندند و فرزندان برده‌های زن وقتی به سن ۲۵ سالگی می‌رسیدند، حق آزادشدن داشتند. این قانون تا سال ۱۸۳۳ زمانی‌که پارلمان بریتانیا طبق قانون براندازی برده‌داری، برده‌داری را در بیشتر بخش‌های امپراتوری بریتانیا منسوخ کرد، اجرا می‌شد.
در جنگ ۱۸۱۲ هزاران سیاه‌پوست برای جنگ داوطلب شدند. در سال ۱۸۱۹، دادستان جان رابینسون بیان کرد که ساکنین سیاه‌پوست کانادا آزادند و دادگاه‌های کانادا از آزادی‌شان حمایت خواهند کرد.
در قرن ۱۹، تقریباً در زمان آزادسازی برده‌ها، یک شبکهٔ راه‌آهن زیرزمینی در ایالات متحده (به‌طور دقیق اوهایو) ساخته شد که برده‌ها توسط آن از ایالت‌های شمالی در آن‌طرف رودخانهٔ اوهایو به شهرها و زیست‌گاه‌های مختلف کانادای بالا می‌رفتند، یعنی در واقع به آنجا پناه می‌بردند. این تنها ارتباط مستقیم مرتبط با موضوع برده‌داری بود که توسط عموم شناخته و توسط دولت کانادا تصدیق شده است.
در نوا اسکوشیا، ریچارد پرستون که خودش قبلاً برده بود، «انجمن الغای بردگی» را راه‌اندازی کرد تا برای پایان دادن به برده‌داری در آمریکا بجنگد. او در انگلستان آموزش دید و با بسیاری از رهبران این جنبش ملاقات کرد. وقتی به نوا اسکوشیا بازگشت، رئیس جنبش اصول بردگی در هلیفاکس شد.
اگرچه برده‌داری به شیوهٔ سنتی‌اش سال‌هاست که در کانادا برچیده شده، برده‌داری مدرن و قاچاق انسان به این کشور یکی از معضلات بزرگی است که کانادا با آن مواجه است. دولت کانادا برای جلوگیری از قاچاق انسان به کانادا دست به اقدامات گوناگونی زده است که از آن جمله می‌توان به اجرای برنامهٔ ملی مبارزه با قاچاق انسان در ژوئن ۲۰۱۲ اشاره کرد.
منبع ویکی‌پدیا
https://en.wikipedia.org/wiki/Slavery_in_Canada
https://en.wikipedia.org/wiki/Act_Against_Slavery
