سایمون فریزر

سازندهٔ نخستین اقامتگاه اروپاییان در بریتیش کلمبیا و کسی که اغلب نقاط این استان را نقشه‌برداری کرد

ویرایش و بازنویسی: مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور

سایمون فریزر، تاجر پوست و کاوشگر، در ۲۰ مهٔ سال ۱۷۷۶ در میپل‌تاون در هوسیکِ نیویورک متولد شد. او هشتمین و آخرین فرزند کاپیتان اسکاتلندی، سایمون فریزر از هنگ هشتاد و چهارم هایلند، و ایزابلا گرانت، دختر ملاک بزرگ اسکاتلند، بود. پدر سایمون در سال ۱۷۷۳ همراه با هنگ هشتاد و چهارم به آمریکای شمالی آمد تا در نبرد بنینگتون شرکت کند. پس از اقامتی حدوداً یک‌ساله در شهر آلبانی در ایالت نیویورک، خانوادهٔ فریزر به میپل‌تاون مهاجرت کردند و در مزرعه‌ای که سایمون در آن متولد شد، سکنی گزیدند. اما خیلی زود و به‌دلیل اقامت در ناحیه‌ای که محل مناقشه بین نیویورک و نیوهمپشایر بود، حدود ۶۰ هکتار از مزرعهٔ ۱۶۰ هکتاری‌شان را از دست دادند. پس از آن، انقلاب آمریکا برای استقلال از بریتانیا آغاز شد، در حالی‌که مردم منطقه به‌شدت به‌سمت شورشیان گرایش داشتند، خانوادهٔ فریزر به تاج‌وتخت بریتانیا وفادار بود. سایمون فریزرِ پدر که در خانواده‌ای نظامی رشد کرده بود (دو تن از برادران او از افسران ارشد هنگ ۷۸ «‏Fraser’s Highlanders» بودند که در جنگ با جیمز وُلف در کبک شرکت کرده بودند)، علی‌رغم نامهربانی‌هایی که دید و سختی‌های زیادی که کشید، وفاداری خود را حفظ کرد و تصمیم گرفت در اولین فرصت به نیروهای بریتانیا ملحق شود. این اتفاق در سال ۱۷۷۷ رخ داد، او در ۱۷ اوت در نبرد بنینگتون شرکت کرد که نیروهای بریتانیایی در آن شکست سنگینی را متحمل شدند. پس از آن شکست، سایمون فریزرِ پدر به زندانی در شهر آلبانی منتقل شد و به‌دلیل شرایط بسیار بد زندان، ظرف مدت کمتر از یک سال و زمانی که سایمون تنها سه سال داشت، در سال ۱۷۷۹ جان خود را از دست داد.

پس از پایان جنگ، خانوادهٔ فریزر دیگر میلی به اقامت در ایالات‌ متحده نداشتند و به کانادا مهاجرت کردند. خانوادهٔ فریزر به‌سرپرستی ایزابلا، مادر سایمون، و کمک جان، پسر بزرگ خانواده، به مونترآل نقل مکان کرده و در کوتو-دو-لاک در غرب مونترآل ساکن شدند.

سایمون را در سال ۱۷۹۰، زمانی که فقط ۱۴ سال داشت به مونترآل نزد برادر بزرگش قاضی فریزر فرستادند. او مدت کوتاهی را به تحصیل پرداخت و تنها پس از دو سال، در سال ۱۷۹۲، به‌عنوان کارآموز به استخدام کمپانی شمال غربی درآمد. همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، تجارت پوست را به‌عنوان حرفهٔ اصلی برگزید که قسمت بزرگی از تجارت مونترآل در آن دوران را تشکیل می‌داد. دو دایی سایمون با مک‌تاویش، عالی‌رتبه‌ترین مقام کمپانی شمال غربی، نسبت خانوادگی داشتند. اطلاعات دقیقی از فعالیت‌های سایمون فریزر در طول یک دههٔ بعد وجود ندارد، به‌جز اینکه در سال ۱۷۹۹ به‌عنوان منشی در ادارهٔ آتاباسکا خدمت کرده و به‌احتمال فراوان بیشتر این دوران را در این ناحیه گذرانده است. بر اساس موافقت‌نامه‌های تجاری‌ای که از آن دوران به جا مانده، پر واضح است که فریزر در سال ۱۸۰۱ تاجری بسیار موفق بوده و در سن ۲۵ سالگی به‌عنوان یکی از پنج چهرهٔ اصلی و تأثیرگذار در کمپانی شمال غربی شناخته می‌شده است.

در سال ۱۷۸۹، الکساندر مکِنزی از طرف کمپانی شمال غربی مأمور شده بوده قسمت‌های قابل‌کشتی‌رانی در رودخانه‌های منتهی به اقیانوس آرام را پیدا کند. مسیری که او ظرف چهار سال بعد پیدا کرد، از رودخانهٔ وست‌رود شروع و به رودخانهٔ بلاکولا منتهی می‌شد. این مسیر دروازه‌های جدیدی به روی تجارت کمپانی باز کرد، اما حرکت در آن با دشواری‌های زیادی روبه‌رو بود. به‌همین دلیل پس از گذشت بیش از یک دهه در سال ۱۸۰۵، فریزر مأمور انجام این مهم برای توسعهٔ تجاری کمپانی در غرب کوه‌های راکی شد. اما تفاوت زیادی بین کارهای انجام‌گرفته از سوی مکنزی و وظیفهٔ محول‌شده به فریزر وجود داشت. با وجود اینکه سفرهای مکنزی بیشتر جنبهٔ شناسایی داشت، فریزر مأمور شده بود با حرکت در طول رودخانه‌ها علاوه بر انجام فعالیت‌های شناسایی، باراندازها و اسکله‌هایی را نیز برای انجام امور اداری و توسعهٔ مالکیت کمپانی تأسیس کند.

فریزر سفر خود را در پاییز ۱۸۰۵ با حرکت از رودخانهٔ پیس آغاز کرد. درست در قسمت شرقی درهٔ رودخانهٔ پیس در کوه‌های راکی اولین اسکله را با نام بارانداز کوهستان راکی (که امروزه به‌نام هادسون هوپ شناخته می‌شود) بنا کرد. در آن زمستان فریز به‌همراه خدمه‌اش از میان کو‌ه‌ها عبور کرده و در طول رودخانه‌های پارسنیپ و پَک به حرکت خود ادامه دادند تا در دریاچهٔ مک‌لئود اسکلهٔ تروت لیک (اسکلهٔ مک‌لئود فعلی) را تأسیس کردند. این اولین بار بود که اروپایی‌ها به‌شکل دائم در غرب کوه‌های راکی در کانادا سکونت پیدا می‌کردند. فریزر به‌یاد سرزمین اجدادش در اسکاتلند، این ناحیه را کلدونیای جدید نامگذاری کرد. اکتشافات بعدی که به‌دست جیمز مک‌دوگال انجام گرفت، منجر به کشف دریاچهٔ کریر شد، که امروزه با نام دریاچهٔ استوارت شناخته می‌شود. تجارت پوست با بومیان این منطقه بسیار سودآور بود، به‌همین دلیل در سال ۱۸۰۶ اسکلهٔ سن جیمز در ساحل آن بنا شد. فریزر از این نقطه دستیارش جان استوارت را به غرب دریاچهٔ فریزر فرستاد، نقطه‌ای که در آن اسکله‌ای به‌نام اسکلهٔ فریزر بنا شد.

تندیس سایمون فریزر در کرانهٔ رود فریزر در نیووست‌مینستر، بریتیش کلمبیا 

پس از صحبت با بومیان منطقه، فریزر متوجه شد مسیری را که مکنزی از آن به‌سمت رودخانهٔ وست‌رود حرکت کرده بود می‌توان در طول رودخانهٔ استوارت، که به دریاچهٔ استوارت منتهی می‌شود و پس از ورود به رودخانهٔ نِچاکو تا محل تلاقی رودخانهٔ فریزر طی کرد. نقشهٔ ابتدایی فریزر این بود که در طول این رودخانه، که بعدها به یاد او نامیده شد، حرکت کند. فریزر و دوستانش در ابتدا فکر می‌کردند قرار است روی رودخانهٔ کلمبیا، که دهانه‌اش را رابرت گری در سال ۱۷۹۲ کشف کرده بود، حرکت کنند. متأسفانه به‌دلیل کمبود امکانات و خدمه به‌علت قحطی، نتوانستند سفر خود را در سال ۱۸۰۶ آغاز کنند، و پس از یک سال تأخیر در پاییز ۱۸۰۷ بالاخره امکان آماده‌سازی تجهیزات و مقدمات سفر فراهم شد. سفر اکتشافی در بهار ۱۸۰۸ آغاز شد و در میانهٔ سفر، در محل تلاقی رودخانه‌های نچاکو و فریزر اسکلهٔ پرنس جورج احداث شد، که در واقع محل آغاز سفر به‌سمت پایین جریان رودخانه بود.

در ابتدای سفر، بومیان منطقه به فریزر هشدار دادند که حرکت به‌سمت پایین رودخانه تقریباً غیرممکن است. در ۲۸ مهٔ سال ۱۸۰۸ یک گروه متشکل از بیست و چهار نفر اسکلهٔ پرنس جورج را سوار بر چهار قایق ترک کردند. آن‌ها از رودخانهٔ وست‌رود عبور کردند و در میان آب‌های خروشان کاتِن‌وود کَنیون سرگردان شدند. در نهایت مجبور شدند با طنابی از دره خارج شوند. آن‌ها چند اسب از بومیان محلی خریدند تا به‌وسیلهٔ آن‌ها قایق‌ها را حمل کنند. با این وجود راه بسیار صعب‌العبور بود و تقریباً به‌اندازهٔ همان جریان‌های آب خروشان جانشان را به خطر می‌انداخت. به‌هر شکل از دهانهٔ رودخانهٔ چیلکوتین عبور کرده و وارد قسمتی از رودخانه شدند که کاملاً در میان دره احاطه شده بود. پس از یک روز حرکت در رودخانه، دوباره به قسمت‌هایی رسیدند که حرکت در آن‌ها غیرممکن بود. قایق‌ها و وسایل اضافه را در محلی انبار کردند و در روز یازدهم، گروه به‌صورت پیاده در حالی‌که هر نفر حدود ۳۶ کیلوگرم بار حمل می‌کرد، به حرکت خود ادامه دادند. در روز چهاردهم به روستایی رسیدند و در آنجا توانستند دو قایق خریداری کنند. در روز نوزدهم به روستایی در دهانهٔ رودخانه تامسون رسیدند و در آنجا برای سایر اعضای گروه هم قایق خریدند. پس از سختی‌های بسیار و ازدست‌دادن یک قایق دیگر موفق شدند بدون ازدست‌دادن حتی یک نفر از اعضای گروه به نورث بِند برسند. در روز بیست و هشتم درهٔ فریزر در نزدیکی یِیل را ترک کردند. در روز دوم ژوئیه به‌کمک دوستان بومی‌شان و در حالی‌که ماهی سالمون تنها خوراکشان بود، بالاخره به دریا رسیدند. فریزر طول جغرافیای ۴۶ درجه را به‌ دست آورد و چون می‌دانست طول جغرافیایی رودخانهٔ کلمبیا ۴۹ درجه است، برایش واضح شده بود که مسیری که طی کرده بود بر روی رودخانهٔ کلمبیا نبوده است.

فریزر در آن زمان تنها ۳۲ سال سن داشت. او یازده سال دیگر را به‌صورت فعال در تجارت پوست کمپانی شمال غربی فعالیت کرد و دوباره در ادارهٔ آتاباسکا مشغول به فعالیت شد. وی تا سال ۱۸۱۴ در آنجا اقامت داشت. بیشتر این مدت مسئولیت ادارهٔ ناحیه رودخانهٔ مکِنزی را به عهده داشت. او همچنین مدتی را در درهٔ رودخانهٔ سرخ خدمت کرد و در بحبوحهٔ نبرد کمپانی شمال غربی و توماس داگلاس، سهامدار اصلی کمپانی هادسون بِی و مؤسس مستعمرات رودخانهٔ سرخ شد. این ماجرا در نبرد هفت بلوط در ژوئن ۱۸۱۶ به اوج خود رسید و در نهایت منجر به مرگ رابرت سمپل، فرماندار مستعمرات، و نوزده نفر دیگر شد. اگرچه فریزر در این نبرد نقشی نداشت، اما در انتها دستگیر و برای محاکمه به مونترآل منتقل شد. در مونترآل به‌قید وثیقه آزاد شد و به بندر ویلیام بازگشت. این آخرین حضور فعال او در تجارت پوست بود. یک سال بعد، فریزر و تمام همراهانش از اتهاماتی که عقوبت مرگ در مستعمرات داشت، مبرا شدند.

فریزر در ژوئن ۱۸۲۰ به محلی در نزدیکی کورنوال در اُنتاریو عزیمت کرد و با کاترین مک دانِل ازدواج کرد. حاصل این ازدواج ۹ فرزند بود که یکی از آن‌ها در کودکی فوت کرد. فریزر یکی از آخرین بازماندگان کمپانی شمال غربی بود که در ۱۸ اوت ۱۸۶۲ فوت کرد. همسرش یک روز پس از مرگ او از دنیا رفت و در کنار او در قبرستان کاتولیک رومی در سن اندروز غربی به خاک سپرده شد.

دانشگاه سایمون فریزر در برنابی، بریتیش کلمبیا

برخی مکان‌هایی که به افتخار سایمون فریزر نام‌گذاری شده‌اند، عبارت‌اند از:

• رودخانهٔ فریزر که از سوی دیوید تامپسون به‌افتخار او نام‌گذاری شد.

• دریاچهٔ فریزر، در شمال بریتیش کلمبیا
• شهرک فورت فریزر در شرق دریاچهٔ فریزر
• دانشگاه سایمون فریزر در شهرهای برنابی و سوری، از شهرهای ونکوور بزرگ در بریتیش کلمبیا
• پل سایمون فریزر در شهر پرنس جورج در بریتیش کلمبیا که بر روی رود فریزر ساخته شده است.
• تعداد زیادی مدرسه، محله و جاده

منبع: ویکی‌پدیا