سیما غفارزاده – ونکوور
پانزدهم ماه مارس گذشته، دولت کانادا دیوید جانستون (David Johnston) را به‌عنوان گزارشگر ویژهٔ تحقیقات روی موضوع مداخلهٔ دولت‌های خارجی در انتخابات اخیر کانادا، منصوب کرد. دیوید جانستون، وکیل، نویسنده و سیاستمدار کانادایی است. او در سال ۲۰۱۰ با توصیهٔ استفان هارپر، نخست‌وزیر وقت، و تصویب ملکه الیزابت دوم، ملکهٔ وقت کانادا، به‌عنوان فرماندار کل کانادا منصوب شد و تا سال ۲۰۱۷ این سمت را بر عهده داشت.
طی سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، گزارش‌های رسانه‌های کانادایی این ادعا را طرح کردند که جمهوری خلق چین تلاش کرده است در انتخابات فدرال سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ مداخله کند. بنا به گزارشی از گلوبال نیوز که اواخر سال گذشته منتشر شد، تلاش‌های مشکوکی از سوی دولت چین برای نفوذ در مجلس عوام کانادا با کمک مالی به شبکه‌ای از کانادایی‌ها به‌منظور نامزدی در انتخابات فدرال سال ۲۰۱۹، صورت گرفته بود. همچنین اوایل امسال، روزنامهٔ گلوب اند مِیل با انتشار سری مقالاتی گزارش داد که سازمان اطلاعات امنیت کانادا با چند سند محرمانه، دولت کانادا را مطلع کرد که وزارت امنیت جمهوری خلق چین و جبههٔ متحد دپارتمان کارِ کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست این کشور کمپین‌هایی برای ارائهٔ اطلاعات نادرست ایجاد و کمک‌های مالی فاش‌نشده‌ای فراهم کردند تا نامزدهای انتخاباتی موردنظر خود را با هدف بُردِ «دولت اقلیت لیبرال» در انتخابات فدرال سال ۲۰۲۱، حمایت کنند.
پیرو این اخبار، احزاب سیاسی مخالف دولت لیبرال خواستار تحقیق عمومی شدند تا مشخص شود چرا دولت جاستین ترودو به نمایندگان مجلس دربارهٔ فعالیت‌های چین هشدار نداده و روند دموکراتیک کانادا را مورد محافظت قرار نداده است.
ماه گذشته، دیوید جانستون اولین گزارش خود را دربارهٔ مداخلهٔ خارجی منتشر کرد که شامل تحلیل گزارش‌های اخیر رسانه‌ها در مورد ادعاهای منابع ناشناس امنیت ملی مبنی بر دخالت چین در انتخابات فدرال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ بود. جانستون درخواست تحقیق عمومی را به‌دلیل وجود اطلاعات فوق‌محرمانه در این زمینه، رد کرد، اما قول داد در عوض جلساتی برای گزارش به عموم برگزار کند.
برخی از نکات مهمی که در اولین گزارش جانستون به چشم می‌خورند، این مواردند:
– جانستون گفت شواهدی پیدا نکرده که ثابت کند وزرای کابینه یا ترودو آگاهانه اطلاعات را نادیده گرفته‌اند، اما به این نتیجه رسیده که باید جریان اطلاعات بهتری بین آن‌ها وجود داشته باشد.
– جانستون که به اسناد و اطلاعات محرمانه دسترسی داشته، چندین گزارش گلوبال نیوز و گلوب اند مِیل را مورد تردید قرار داد، هرچند گفت که این موارد به‌صورت عمومی امکان انتشار ندارد.
– بر اساس این گزارش «اطلاعات محدودی» نشان می‌دهد که دولت چین قصد داشته در انتخابات ۲۰۱۹ به هفت نامزد لیبرال و چهار نامزد محافظه‌کار کمک مالی کند، اما هیچ اطلاعاتی وجود ندارد که نشان دهد هیچ‌یک از این افراد پولی دریافت کرده باشند.
– جانستون گفت بر اساس تحقیقات او، پذیرش ادعای اِرین اُتول، رهبر سابق محافظه‌کاران، پس از پایان انتخابات فدرال سال ۲۰۲۱، مبنی بر آنکه چین در روند انتخابات دخالت کرده و موجب شده حزب او هشت یا نه کرسی از دست بدهد، دشوار است. او گفت این احتمال وجود دارد که برخی از کانادایی‌های چینی‌تبار با برنامهٔ حزب محافظه‌کار مخالف باشند، اما این «مداخله نیست، بلکه روند دموکراتیک است.»
– جانستون گفت که گزارش گلوبال نیوز در ماه مارس مبنی بر آنکه هان دانگ (Han Dong)، نمایندهٔ لیبرال، در فوریه ۲۰۲۱ به یک دیپلمات چینی گفته بوده که آزادی مایکل کُوْریگ (Michael Kovrig) و مایکل اسپَوُر (Michael Spavor) را که به‌نفع محافظه‌کاران است به تأخیر اندازند، صحت ندارد. شایان ذکر است که پس از اتهامات یادشده، دانگ از حزب لیبرال کنار کشید و هم‌اکنون نماینده‌ای مستقل در مجلس عوام است، هرچند پس از انتشار اولین گزارش جانستون و ردِ اتهامات مذکور از سوی او، دانگ بار دیگر به‌دنبال آن است که به حزب لیبرال ملحق شود.
و بالاخره سه‌شنبهٔ این هفته، ۶ ژوئن ۲۰۲۳، در جلسهٔ کمیتهٔ آئین دادرسی و امور مجلس، دیوید جانستون به انتقادات نمایندگان احزاب مخالف دربارهٔ عملکردش و توانایی ادامه‌دادن به این مسئولیت، پاسخ داد. جانستون در ارتباط با نادرست‌خواندن اتهامات علیه هان دانگ تأکید کرد که مستقیماً با وی صحبتی نکرده است و تیم او با دسترسی‌داشتن به اطلاعات مهمی، که بخش عمده‌ای از آن‌ها محرمانه بوده، به این نتیجه رسیده است که ادعاهای مطرح‌شده در مورد او بی‌اساس است. به‌زعم جانستون، در واقع دانگ با کنسولگری چین در تورنتو ارتباط داشته، اما آگاهانه آلت دست آنان نبوده است.
جانستون همچنین به‌دلیل روابطش با خانوادهٔ نخست‌وزیر و بنیاد پیِر الیوت ترودو (Pierre Elliott Trudeau) متهم است که عملکردش در این تحقیقات جانب‌دارانه است. او در این جلسه به کمیته گفت که فکر نمی‌کند تضاد منافعی داشته باشد که اگر چنین بود، این مسئولیت را بر عهده نمی‌گرفت. او از ریاست جلسه خواست که توجهات را بر موضوع دخالت خارجی متمرکز کند؛ چیزی که این گزارش قرار است تحقیق و بررسی کند. جانستون در رابطه با اتهام تضاد منافع گفت که او با پیِر ترودو دوست بود و با خانوادهٔ او اسکی می‌کرد؛ یعنی زمانی‌که جاستین ترودو و برادرش کودک بودند، و پس از آن در ۴۰ سال گذشته او هیچ ارتباط شخصی‌ای با ترودو نداشته است.
شایان ذکر است که هفتهٔ گذشته، در مجلس عوام به طرحی از طرف حزب ان‌دی‌پی با حمایت احزاب محافظه‌کار و بلاک کبکوآ رأی داده شد که بر اساس آن خواسته شده بود جانستون از این سِمت برکنار شود. پیِر پوئلیور، رهبر حزب محافظه‌کار کانادا، جانستون را متهم کرد که به ترودو کمک می‌کند تا تأثیر پکن را بر دموکراسی کانادا لاپوشانی کند. جاگمیت سینگ، رهبر حزب دموکرات نوین کانادا، نیز گفت وجوه تضاد منافع به‌قدری قوی است که جانستون نمی‌تواند این مسئولیت را ادامه دهد.
به‌رغم رأی احزاب مخالف برای برکناری جانستون، او به کمیته گفته بود که قصد دارد بماند و کارش را تمام کند. او همچنین گفته بود که به حقِ مجلس برای بیان نظراتش احترام می‌گذارد، اما او حکمش را از دولت گرفته است و کارش را ادامه خواهد داد. هرچند روز جمعه، ۹ ژوئن، اعلام شد که جانستون از این سِمت استعفا داد. وی در استعفانامهٔ خود خطاب به ترودو نوشته است که نقش او در مجادلات سیاسی بیش‌ازحد مخدوش شده به‌طوری‌که دیگر نمی‌تواند کار خود را ادامه دهد. او افزود زمانی‌که این سِمت را پذیرفته بود هدفش کمک به ایجاد اعتماد در نهادهای دموکراتیک کشور بود، ولی حالا دیگر با توجه به فضای به‌شدت حزبی‌ای که حول انتصاب و کار او شکل گرفته است، موجب شده رهبری‌اش در این موضوع تأثیرات معکوس داشته باشد.
