آشنایی با هیئت مهاجرت و پناهندگی کانادا

دکتر امیرحسین توفیق – ونکوور

هیئت مهاجرت و پناهندگی کانادا Immigration and Refugee Board (IRB)‎ بزرگ‌ترین دادگاه اداری مستقل کانادا و شاخه‌ای از سازمان‌های مرتبط با مهاجرت دولت کاناداست. این سازمان مسئول اتخاذ تصمیمات مستدل، کارآمد، عادلانه و مطابق با قانون در مورد مسائل مهاجرت و پناهندگی است. هیئت مهاجرت و پناهندگی کانادا، در میان سایر مسئولیت‌هایی که دارد، تصمیم می‌گیرد که چه کسی در میان هزاران مدعی پناهندگی‌‌ای که سالانه به کانادا می‌آیند، به حمایت نیاز دارد.

هیئت مهاجرت و پناهندگی کانادا، شامل چهار حوزه است که هر حوزه وظیفهٔ خاص خود را دارد:

۱- حوزهٔ مهاجرت یا Immigration Division (ID)‎. در این حوزه، پروندهٔ جلسهٔ دادرسی مقیمان دائم کانادا یا اتباع خارجی کشورهای دیگر که استمرار اقامتشان در کانادا بنا به‌دلایل مختلف تحت سؤال قرار گرفته است، بررسی می‌شود. همچنین در این حوزه، مقیمان دائم کانادا یا اتباع خارجی‌ای که بر اساس قانون و تصمیم نمایندهٔ وزیر، ملزم به خروج از کانادا هستند، در صورت درخواست تجدیدنظرخواهی، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۲– حوزهٔ تجدیدنظر مهاجرت یا Immigration Appeal Division (IAD)‎. در این حوزه، درخواست تجدیدنظر متقاضیانی که پروندهٔ اسپانسرشیپی آن‌ها رد شده یا مقیمان دائم کانادا که درخواست تمدید اقامت دائمشان رد شده یا متقاضیان قبول‌شدهٔ پناهندگی که طبق دستور دولت ملزم به خروج از کانادا شده‌اند، بررسی می‌شود.

۳- حوزهٔ حمایت از پناهندگان یا Refugee Protection Division (RPD)‎. در این حوزه، پروندهٔ متقاضیان پناهندگی‌ای که درخواست حمایت خود را به دولت کانادا ارائه کرده‌اند، بررسی و جلسهٔ استماع دادرسی برایشان برگزار می‌شود که در این جلسه، متقاضی پناهندگی ملزم به اثبات ادعای خود است.

۴- حوزهٔ تجدیدنظر متقاضیان پناهندگی یا Refugee Appeal Division (RAD)‎. در این حوزه، متقاضیان پناهندگی‌ای که درخواست حمایت آن‌ها از دولت کانادا بنا به‌نظر عضو هیئت، مردود شده است، امکان درخواست تجدیدنظر را دارند و در این حوزه، عضو دیگری از هیئت، درخواست تجدیدنظر را بررسی و رأی را صادر می‌کند.

لازم به ذکر است که قانون و حقوق کانادا، قانون مدنی یا Civil Law نیست و قانون عرفی یا Common Law است. بر همین اساس، در حوزه‌های قیدشدهٔ بالا بعضاً جلسات استماع دادرسی تشکیل می‌شود. تشریح اینکه در چه شرایطی، جلسهٔ دادرسی تشکیل می‌شود یا خیر، بسیار مشکل و مستلزم مطالبی جداگانه است. اما در حالت کلی، در حوزهٔ تجدیدنظر متقاضیان پناهندگی یا RAD، به‌ندرت جلسات استماع تشکیل می‌شود که البته تحت شرایطی و بنا به‌نظر و درخواست وکیل طرفین، تشکیل خواهد شد. در حوزهٔ حمایت از پناهندگان یا RPD، اغلب جلسات دادرسی تشکیل می‌شود و مجدداً، بعضاً و بنا به اطلاعات اساس پناهندگی، بدون جلسات دادرسی، عضو هیئت بر اساس مستندات تصمیم‌گیری می‌کند.

در حوزهٔ مهاجرت یا ID و همچنین حوزهٔ تجدیدنظر مهاجرت یا IAD، شرایط بسیار متفاوت است. در اغلب موارد و برای جلوگیری از ایجاد هزینه‌های بی‌دلیل و صرف وقت اعضای هیئت، جلسات دیگری برای ساماندهی و تصمیم‌گیری تحت عنوان حل اختلاف جایگزین یا Alternative Dispute Resolution (ADR)‎، تشکیل می‌شود و درصورت حل اختلاف و رضایت طرفین دعوا، در همین مقطع تصمیم نهایی گرفته می‌شود و نیازی به تشکیل جلسهٔ دادرسی و صرف وقت و هزینهٔ مضاعف وجود ندارد.

قانون کانادا و آنچه در حال حاضر در آن و خصوصاً حوزهٔ مهاجرت می‌گذرد، پیچیدگی‌های خود را دارد و از طرفی، نیازمند داشتن دانش لازم و کافی است.

علاوه بر وکلای مهاجرت، مشاوران مهاجرت هم می‌توانند به نمایندگی از موکلان خود، هر پرونده‌ای را در این چهار حوزه پیش ببرند. اما، کانون وکلای کانادا که سال‌هاست با حضور مشاوران مهاجرت کانادا در این چهار حوزه و هیئت Immigration Refugee Board (IRB)‎ مشکل دارد و اعتقاد دارد که دارابودن دانش و سابقهٔ کار حقوقی برای پیشبرد پرونده‌ها در این چهار حوزه الزامی است و بارها و بارها به شخص وزیر مهاجرت و کمیتهٔ مهاجرت مجلس کانادا شکایت برده است، نهایتاً با تلاش بسیار موفقیت‌هایی را کسب کرده‌ است. بدین ترتیب که، بر اساس قانون و دستور جدید هیئت مهاجرت و پناهندگی کانادا یا Immigration and Refugee Board، کلیهٔ افرادی که قصد دارند در این هیئت و یکی از چهار حوزهٔ ID،‏ IAD،‏ RPD‏ و RAD، به نمایندگی از موکلان خود تشکیل پرونده دهند، می‌بایستی مجوز لازم را داشته باشند. به‌همین دلیل، کالج مشاوران مهاجرت و شهروندی کانادا، در چند ماه گذشته، به تمامی اعضای خود اعلام کرده است که:

بر اساس قانون هیئت مهاجرت و پناهندگی کانادا یا Immigration and Refugee Board، همهٔ مشاوران مهاجرتی که قصد تشکیل پرونده برای موکلان خود در این هیئت را دارند، موظف به اخذ مجوز لازم و جداگانه می‌باشند که مراحل اخذ آن هم عنوان شده است.

لذا، از تاریخ اول ماه ژوئیهٔ سال ۲۰۲۲، مشاوران مهاجرت بدون داشتن مجوز جداگانه و خاص، امکان تشکیل پرونده در هیئت مهاجرت و پناهندگی کانادا را به نمایندگی از موکلان خود، ندارند.

پایان