خشونت خانگی - اثرات منفی روی کودکان و نوجوانان و برنامه‌های حمایتی

گردآوری و ترجمه: سیما غفارزاده – ونکوور

در دو شمارهٔ قبل، با اشاره به اهمیت موضوع خشونت‌ خانگی و آگاهی‌رسانی در این زمینه، به بررسی عمومی معضل خشونت خانگی و اهمیت ایمنی و سلامتی جسمی و روحی در رابطه‌ای ناسالم و با حضور فردی آزارگر، پرداخته شد. در ادامه، به اثرات منفیِ قرارگیری کودکان و نوجوانان در معرضِ خشونت روی آن‌ها، و برنامه‌های حمایتی برای این‌ دسته از کودکان و نوجوانان و همچنین منابع دریافت اطلاعات و خدمات قانونی برای قربانیان خشونت خانگی، می‌پردازیم.

اثرات منفی مشاهدهٔ آزارواذیت روی کودکان و نوجوانان

پیش از هر چیزی، توجه به این نکته مهم است که الزاماً تمام کودکان و نوجوانان تجربهٔ قرارگیری در معرض خشونت و آزارواذیت را یکسان تجربه نمی‌کنند.

زنانی که در رابطه‌ای با فرد آزارگر قرار دارند، معمولاً خیلی تلاش می‌کنند تا فرزندان خود را از مشاهدهٔ آزارواذیت و خشونت محافظت کنند و ایمنی و سلامتی آن‌ها را تأمین کنند.

اثرات منفی مشاهده و قرارگیری در معرض خشونت و آزارواذیت، در کودکان و نوجوانان بر اساس سن، جنسیت و مرحلهٔ رشد آن‌ها، تفاوت خواهد داشت.

برخی مثال‌های اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدتِ مشاهده و قرارگیری در معرض خشونت در خانه بر روی کودکان از این قرار است:

کودکانِ بسیاری علائم اختلال استرسی پس از آسیب روانی (PTSD)، از جمله ترس، اضطراب، تحریک‌پذیری، مشکل تمرکز، و خاطرات مزاحم آزارواذیت [مشاهده‌شده]، طغیان‌های خشم، و برانگیختگیِ بیش‌ازحدِ بدن (hyper-arousal) را تجربه می‌کنند.
کودکانی که در معرض مشاهدهٔ آزار یک زن قرار می‌گیرند، پرخاشگری بیشتری نسبت به مادر خود، معلم و دوستانشان نشان می‌دهند. این موضوع بالاخص در رابطه با پسران واقعیت دارد، اما همچنین در رابطه با دختران نیز درست است.
مشاهدهٔ مشکلات عاطفی و احساسی، از جمله افسردگی، نگرانی، نرفتن به مدرسه، کنار کشیدن از ارتباطات اجتماعی، و سختیِ جدا شدن از مادر، رایج است.
کودکانِ بسیاری از مشکلات جسمانی‌ای مانند انواع دردها، و بیماری‌هایی بدونِ هیچ دلیل پزشکی مشخص، رنج می‌برند.
موفقیت‌ها و دستاوردهای مدرسه و پیشرفت‌های اجتماعی به‌طور مداوم افت می‌کنند، درست مثل پیشرفت شایستگی اجتماعی‌شان.
غالباً علائم نامحسوس بیشتری در این‌گونه کودکان دیده می‌شود، مانند رفتار نامناسب در مورد استفاده از خشونت در حل دعواها و کشمکش‌ها، رفتار نامناسب در مورد خشونت علیه زنان، یا نادیده گرفتن و اغماض خشونت در روابط با جنس مخالف، حساسیت شدید در مورد مشکلات در خانه، و این حس که آن‌ها به‌عنوان مسبب خشونت مورد سرزنش‌اند.

برنامه‌هایی برای کودکانی که شاهد آزارواذیت بوده‌اند

اغلب وقتی که آزارواذیت در رابطه‌ای وجود دارد، کودکان حس می‌کنند در میان والدین خود گرفتار شده‌اند، و برایشان دشوار است که با هر یک از آن‌ها در این‌باره صحبت کنند.

برخی از برنامه‌هایی که در ذیل آمده‌اند، میانجیگری‌های فردی یا گروهی فراهم می‌کنند که هدف آن‌ها کمک به کودکان و نوجوانان (بین ۳ تا ۱۸ سال) است تا خشونت علیه مادر خود و اثرات این خشونت بر خودشان را بفهمند و آن را مدیریت کنند.

برنامه‌های PEACE

PEACE (Prevention, Education, Advocacy, Counselling and Empowerment) Programs

برنامه‌های PEACE (پیشگیری، آموزش، دفاع، مشاوره، و توانمندسازی) که پیش از این عنوانش «کودکانِ شاهدِ آزارواذیت» بود، برای کودکان ۳ تا ۱۸ سالی که شاهد آزارواذیت، تهدید و خشونت در خانه بوده‌اند، مشاوره‌های گروهی و فردی فراهم می‌کند. اطلاعات بیشتر و نحوهٔ ثبت‌نام در وب‌سایت BC Society of Transition Houses از طریق لینک زیر در دسترس است:

https://bcsth.ca/members/

برنامه‌های سلامت روان کودکان و نوجوانان

Children and Youth Mental Health (CYMH) Programs

دفاتر خدمات کودک و خانواده در سرتاسر بی‌سی، خدمات سلامت روان را مستقیم یا از طریق مراکز کامیونیتی، به‌طور داوطلبانه برای کودکان و نوجوانان زیر ۱۹ سال و خانواده‌های آنان فراهم می‌کند. کارکنان این برنامه‌‌ها معمولاً از این قرارند:

روان‌شناسان
مددکاران اجتماعی
مشاوران ارشد
و پرستاران

این کارکنان خدماتی را به ارباب رجوع ارائه می‌کنند که از جملهٔ آن‌ها می‌توان به ارزیابی و برنامه‌‌ریزی، درمان، مدیریت مشکلات جامعه، و مشاوره با اشخاصی که با آن ارباب رجوع مرتبط‌ند، اشاره کرد. برای یافتن نزدیک‌ترین دفتر خدمات کودک و خانواده، می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:

http://bit.ly/Child-FamilyServices

برنامهٔ میانجیگری در آزارواذیت جنسی

Sexual Abuse Intervention Program (SAIP)

این سرویس تحت نظارت وزارت توسعه و رشد کودکان و خانوادهٔ بی‌سی (BC Ministry for Children and Family Development) ارائه می‌شود. هدف کلیِ این برنامه از این قرار است: فراهم نمودنِ مجموعه خدماتی از جمله ارزیابی مناسب، به‌موقع و در دسترس، خدمات حمایتی و/یا درمانی برای کودکان و نوجوانانی که آزارواذیت جنسی دیده‌اند، و کودکان زیر ۱۲ سال که مشکلات رفتاری جنسی از خود نشان می‌دهند. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه با نزدیک‌ترین دفتر خدمات کودک و خانواده (لینک بند «برنامه‌های سلامت روان کودکان و نوجوانان» را ببینید)، تماس حاصل نمایید.

برنامهٔ سلامت روان کودک و نوجوانِ بیمارستان کودکان بی‌سی

BC Children’s Hospital Child and Youth Mental Health Program

این برنامه، منبعی در سطح استان است که خدماتی نظیر ارزیابی روان‌پزشکی، درمان‌ کوتاه‌مدت (شامل خدمات فردی، خانوادگی و گروهی)، و بررسی دارو برای کودکان، نوجوانان و خانواده‌ها در بی‌سی و یوکان، را فراهم می‌نماید. از طریق این برنامه کمک‌های زیر موجود است:

اختلالات در خوردن
سلامت روان و مصرف مواد
اختلال کم‌توجّهی – بیش‌فعالی (ADHD)
اختلالات خلق‌وخوی و اضطراب
و بسیاری کمک‌های دیگر

ارجاع از طرف پزشک عمومی برای کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال پذیرفته می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به لینک زیر مراجعه نمایید:

http://www.bcchildrens.ca/our-services/mental-health-services

حمایت حقوقی و اطلاعات در رابطه با خشونت خانگی

Legal Support & Information Concerning Domestic Violence

بسیاری از قربانیانی که در رابطه با شریک جنسی خود آزارواذیت را تجربه می‌کنند، چندان به حقوق قانونی خود در رابطه با قانون خانواده (طلاق، سرپرستی کودک و… ) یا وضعیت مهاجرت و اسپانسرشیپ آگاه نیستند. این عدم آگاهی می‌تواند قربانیانِ خشونت خانگی را در آن رابطه زندانی کند و آن‌ها بترسند از منابع بیرون از آن رابطه طلبِ یاری کنند.

آگاهی به حقوق قانونی، موجب بهبودی توانایی شما برای اتخاذ تصمیماتی می‌شود که می‌تواند شما و فرزندانتان را ایمن و سلامت نگه دارد. منابع ذیل در این زمینه موجود است: