جیمز بروس، ارل هشتم الگین

آغازگر حرکت ایجاد حکومت پاسخگو در کانادا و فاتح جنگ تریاک بین بریتانیا و چین

ترجمه و تلخیص: زهرا آهن‌بر – ایران

جیمز بروس، ارل (Earl) هشتم الگین و ارل دوازدهم کینکاردین، در ۲۰ ژوئیهٔ ۱۸۱۱ پا به عرصهٔ وجود گذاشت. بروس یک دیپلمات و سرپرست بخشی از مستعمرات بریتانیا بود که بین سال‌های ۱۸۴۲ تا ۱۸۶۳ تحت عناوین فرماندار جامائیکا، فرماندار کل کانادا (که آن زمان استان کانادا محسوب می‌شد) و نایب‌السلطنهٔ هند به پادشاهی بریتانیا خدمت کرد.

جیمز بروس (لرد الگین) فرزند ارل هفتم الگین و ارل یازدهم کینکاردین و همسر دومش، الیزابت اسوالد بود. او مانند پدرش در بیستم ژوئیه به دنیا آمده بود و هفت برادر و خواهر تنی و پنج خواهر و برادر ناتنی از ازدواج اول پدرش داشت. گفته می‌شد که پدر وی به‌دلیل خرید سنگ مرمر الگین ثروت خود را از دست داده بود. پدرش سنگ‌های مرمر را به بهای گزافی خریداری کرده بود اما آن‌ها را به بهای بسیار کمتری به دولت بریتانیا فروخت. جیمز بروس در کالج «اتون» و «کلیسای مسیح» واقع در آکسفورد تحصیل کرد و در همین مکان بود که با نخست‌وزیر ویلیام اِوارت گلدستون رابطهٔ دوستی پیدا کرد. بروس در سال ۱۸۳۲ در رشتهٔ مطالعات کلاسیک با رتبهٔ ممتار فارغ‌التحصیل شد.

جیمز بروس بار اول در تاریخ ۲۲ آوریل ۱۸۴۱ با الیزابت مری کومینگ-بروس ازدواج کرد. همسرش پس از تولد دختر دومشان در ژوئن سال ۱۸۴۳ در جامائیکا درگذشت و ازدواج کوتاه آن‌ها به پایان رسید. دومین همسرش، لیدی مری لوئیزا لمبتون، دختر اول ارل دورام بود که پدرش علاوه بر اینکه نویسندهٔ مشهور «گزارشی از امور آمریکای شمالی بریتانیایی» (۱۸۳۹) بود، نایب فرماندار کانادای سفلی و فرماندار کل استان کانادا بود. لیدی مری خواهرزادهٔ وزیر امور خارجهٔ بریتانیا ارل سوم گری و مادر پسر ارشد جیمز بروس یعنی ویکتور بروس لرد نهم الگین بود.

بروس در انتخابات سراسری سال ۱۸۴۱ به‌عنوان عضو پارلمان ساوت‌همپتون انتخاب شد، اما این انتخابات باطل اعلام شد و در انتخابات میان‌دوره‌ای نیز نتیجه‌ای نگرفت. در سال ۱۸۴۲ بروس به‌عنوان فرماندار جامائیکا انتخاب شد و تا سال ۱۸۴۶ در این سمت باقی ماند. سپس در سال ۱۸۴۷ به‌عنوان فرماندار کل کانادا منصوب شد.

در دروان فرمانداری لرد الگین، نخستین تلاش‌های واقعی برای برقراری «حکومت پاسخگو» در کانادا آغاز شد. لرد الگین نخستین فرماندار کل در کانادا بود که از امور مرتبط با مجلس قانون‌گذاران فاصله می‌گرفت. پیش از آن ، فرماندارِ کل نقش نمادین بزرگی در رابطه با مسائل سیاسی کشور ایفا می‌کرد. بروس به‌عنوان فرماندار کل با هزینه‌های ناشی از جمعیت زیاد مهاجران به خاک کانادا دست و پنجه نرم می‌کرد که در مباحث همیشگی در مورد مهاجرت‌ طی قرن نوزدهم مسئلهٔ مهمی تلقی می‌شد.

در ۱۸۴۹، دولت بالدوین لافونتین لایحهٔ خسارات شورش را در مجلس مطرح کرد که به مسئلهٔ جبران خسارت کانادایی‌های فرانسوی‌تبار طی شورش ۱۸۳۷ می‌پرداخت. با وجود مخالفت‌ اعضای حزب محافظه‌کار و تردید خود لرد الگین از نحوهٔ بازتاب این اقدام در بریتانیا، لرد الگین این لایحه را با قدرت اختیار سلطنتی برای تأیید رسمی قوانین یعنی توشیح ملوکانه تأیید کرد.

این تصمیم باعث هجوم انبوهی از انگلیسی‌زبانان به ساختمان‌های پارلمان در شهر مونترال و به آتش کشیدن این ساختمان‌ها شد. الگین نیز مورد حمله قرار گرفت اما به‌جای فراخواندن ارتش، او خانواده‌اش را به محل اقامتشان در ییلاقی بیرون از شهر بازگرداند و برقراری نظم شهر را به مقامات شهر سپرد. اقلیت فرانسوی‌زبان در مجلس قانون‌گذاری کانادا نیز تلاش‌های ناموفقی برای برکناری او از مقامش انجام دادند.

در روز دوشنبه ۱۷ سپتامبر ۱۸۴۹ شورشی معروف به «شورش دوشنبهٔ سنگی» در شهر بایتون (اتاوای امروزی) رخ داد. اعضای حزب محافظه‌کار توری و اصلاح‌طلبان در مورد دیدار برنامه‌ریزی‌شدهٔ لرد الگین درگیر شدند، یک نفر کشته شد و بسیاری نیز مجروح شدند. دو روز بعد، دو جناح سیاسی که به توپ، تفنگ و هفت‌تیر مسلح بودند در پل ساپرز با هم رو در رو شدند. هرچند، این درگیری با دخالت ارتش به موقع خنثی شد. لرد الگین دیدار خود را تا ژوئیهٔ ۱۸۵۳ به تأخیر انداخت و با استقبال گرمی از سوی حامیان دربار بریتانیا مواجه شد و در سال ۱۸۵۴ نام بایتون توسط ملکهٔ ویکتوریا به اتاوا تغییر یافت. در همین سال، لرد الگین برای رونق بخشیدن به اقتصاد کانادا رایزنی‌هایی با ایالات متحدهٔ آمریکا صورت داد و یک پیمان‌ همبستگی منعقد کرد. در اواخر سال، او لایحهٔ لغو سیستم اربابی را در کبک با توشیح ملوکانه تأیید کرد و سپس از مقام فرمانداری کل استعفا داد.

در سال ۱۸۵۷، لرد الگین به‌عنوان کمیسیونر عالی و نمایندهٔ تام‌‌الاختیار دولت بریتانیا در چین و خاور دور منصوب شد تا به روند موافقت چین و ژاپن به تجارت با دولت‌های غربی کمک کند. در جنگی معروف به جنگ دوم تریاک، لرد الگین بمباران کانتون (گوانگژو) را فرماندهی کرد و با امضای عهدنامهٔ تیانتسین (تیانجین) در تاریخ ۲۶ ژوئن ۱۸۵۸، بر پایان یافتن جنگ نظارت داشت. هرچند بعدها در نامه‌ای به همسرش به بمباران کانتون اشاره کرد و نوشت: «هیچ‌گاه در زندگی تا این حد از خودم شرمگین نبوده‌ام».

در ماه ژوئن سال ۱۸۶۰، لرد الگین برای کمک به حملات بیشتر به چین که در ابتدا توسط برادرش رهبری می‌شد، بار دیگر به این کشور بازگشت. در ماه اکتبر، چینی‌ها هنوز تسلیم نشده بودند و لرد الگین مایل بود از پایتخت امپراتوری چین یعنی پکن چشم‌پوشی کند. لرد الگین دستور داد «کاخ تابستانی قدیمی» (یوانمینگ یوان) واقع در خارج از شهر را به تلافی شکنجه و اعدام تقریباً ۲۰ زندانی اروپایی و هندی (از جمله دو فرستادهٔ انگلیسی و توماس بوولبی، روزنامه‌نگار تایمز) به‌طور کامل تخریب شود. کاخ تابستانی قدیمی مجموعه‌ای از قصرها و باغ‌ها در هشت کیلومتری شمال غربی دیوارهای پکن بود. این کاخ در قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ ساخته شده بود و محل سکونت امپراتوران سلسلهٔ چینگ محسوب می‌شد و در این کاخ به ادارهٔ امور دولتی می‌پرداختند. طبق گزارشی دیگر، لرد الگین در ابتدا در نظر داشته است «شهر ممنوعه» را تخریب کند. اما وی از این موضوع هراس داشت که ممکن است چنین اقدامی در امضای پیمان‌نامه پکن تأثیرگذار باشد (که در آن زمان مورد مذاکره بود)، بنابراین لرد تصمیم گرفت به‌جای آن، کاخ قدیمی تابستانی تخریب شود. تخریب این اعجاز معماری با مجموعه‌های بی‌همتایی از آثار هنری و عتیقه‌های تاریخی، باعث از دست رفتن آثار بسیار ارزشمند میراث فرهنگی چین شد.

کاخ قدیمی تابستانی توسط ۳۵۰۰ سرباز بریتانیایی به آتش کشیده شد و به‌مدت سه روز در آتش سوخت. لرد الگین و سربازانش گنجینه‌های بسیاری را از کاخ غارت کردند و آن‌ها را به بریتانیا منتقل کردند. حملاتی به کاخ تابستانی دیگری در همان نزدیکی به‌نام چینگی یوان نیز صورت گرفت، اما میزان خسارت به اندازهٔ کاخ تابستانی قدیمی نبود. در اکتبر ۱۸۶۰، لرد الگین عهدنامهٔ پکن را امضا کرد، که تصریح می‌کرد چین باید بخشی از شبه جزیرهٔ کوولون و هنگ کنگ را برای همیشه به بریتانیا واگذار کند.

مابین دو سفر لرد الگین به چین، او از ژاپن نیز دیدن کرد و یک «پیمان‌نامهٔ دوستی و تجارت» با ژاپن امضا کرد که بیشتر به‌دلیل معاهدهٔ اخیر ژاپن و ایالات متحده به‌نام «عهدنامهٔ هریس» منعقد شد.

او در سال۱۸۶۲ نایب‌السلطنهٔ هندوستان شد و اولین کسی بود که از عمارت پترهوف واقع در شیملا به‌عنوان اقامتگاه رسمی نایب‌السلطنه استفاده کرد. لرد الگین در ۲۰ نوامبر ۱۸۶۳ در حالی که سعی داشت از یک پل چوبی معلق بر روی رودخانهٔ چادلی در مرز لاهول و کولو عبور کند، دچار حملهٔ قلبی شد و جان باخت. لرد الگین در صحن کلیسای «سنت جان والیدرنس» واقع در تارامشالای هندوستان دفن شد.

در کانادا، شهرهای کینکاردین، پورت الگین و معادن بروس، بروس‌کانتی، الگین‌کانتی، شبه‌جزیرهٔ طویل بروس در دریاچهٔ هورون واقع در انتاریو و جوامع الگین در نیوبرانزویک و نوا اسکوشیا نیز همگی به‌یاد لرد جیمز بروس، ارل هشتم الگین نام‌گذاری شده‌اند. جاده‌ها و خیابان‌های زیادی در کانادا و هندوستان نیز به احترام وی، الگین نام‌گذاری شده‌اند. پل الگین در سنگاپور و خیابان الگین در کارلتون واقع در ایالت ویکتوریا، خیابان الگین در هنگ کنگ و همچنین هتل لرد الگین در اتاوا همگی به‌یاد وی ساخته شده‌اند. در سال ۱۹۵۹ فیلم مستند کوتاهی در هیئت ملی فیلم کانادا به‌نام «لرد الگین: صدای مردم» به کارگردانی جولیان بیگز ساخته شد که موضوع آن میراث به‌جا مانده از لرد الگین بود.

_________________________________

منبع: ویکی‌پدیا