هومن کبیری پرویزی – ونکوور
در شمارهٔ ۱۶۲ رسانهٔ همیاری، مورخ ۲۴ ژوئن ۲۰۲۲، مروری داشتیم بر آخرین تحولات بخش ایران‌شناسی و زبان فارسی دانشگاه بریتیش کلمبیا در گفت‌وگو با دکتر مصطفی عابدینی‌فرد، استادیار ادبیات و فرهنگ مدرن ایران، و دکتر حسام دهقانی، استادیار آموزش زبان و فرهنگ فارسی در دانشگاه بریتیش کلمبیا. آن گفت‌وگو در آستانهٔ سومین سالگرد درگذشت دوست و همکارم عزیزمان، زنده‌یاد علیرضا احمدیان، انجام شد که در شکل‌گیری بخش فارسی دانشگاه بریتیش کلمبیا نقش بسزایی داشت.
در آن گفت‌وگو دکتر حسام دهقانی توضیحاتی دربارهٔ دوره‌های آموزش زبان فارسی دانشگاه بریتیش کلمبیا و همچنین «کلوپ ادبیات فارسی‌خوانی» یا همان «باشگاه ادبیات فارسی‌خوانی دانشگاه بریتیش کلمبیا»، ارائه کردند که برای یادآوری بار دیگر آن را در اینجا می‌آوریم:
در کنار دوره‌های رسمی دانشگاه برای دانشجویان، گروه زبان فارسی از ابتدای شکل‌گیری، برنامهٔ آموزش عمومی علوم انسانی به‌زبان فارسی را در «کلوپ ادبیات فارسی‌خوانی» دنبال می‌کند. قصد ما این بوده است که بتوانیم امکانات و تخصص دانشگاه را در خدمت جامعهٔ فارسی‌زبان قرار دهیم و در عین حال فضای امن و مستقلی را برای اظهارِنظر و بیان تجربهٔ مخاطبان به وجود آوریم. در این راستا تاکنون به برخی از مهم‌ترین مسائل روز اجتماعی و فرهنگی ازجمله مهاجرت و هویت، از طریق خوانش و آموزش انتقادی ادبیات پرداخته‌ایم.
همچنین برای بهبود کیفیت زبانی و اعتلای فرهنگی جامعهٔ ایرانی خارج از مرزهای ایران، در قالب جلسات برخطِ «کلوپ ادبیات فارسی‌خوانیِ» دانشگاه تاکنون موفق شده‌ایم نسل جدید خوانندگان ادب فارسی در خارج از ایران را با برخی از برترین نویسندگان، ادیبان و صاحب‌نظران عرصهٔ ادب معاصر آشنا کنیم و امکان ارتباط مستقیم بین آنان را برقرار کنیم.
«باشگاه ادبیات فارسی‌خوانی» به‌طور مرتب برنامه‌هایی را برای بررسی آثار ادبی برگزار می‌کند. این برنامه‌ها مدتی‌ست که به‌میزبانی دکتر حسام دهقانی و دکتر فرزان سجودی، زبان‌شناس و نشانه‌شناس و استاد پیشین نشانه‌شناسی و زبان‌شناسی گروه نمایش دانشکدهٔ سینما و تئاترِ دانشگاه هنر تهران، برگزار می‌شود و نویسندگان و شاعران مطرح از سراسر جهان میهمان آن بوده‌اند و آثارشان در این جلسات مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. جلسات، هم به‌صورت حضوری در محل اتاق سمینار گروه آسیاپژوهی دانشگاه بریتیش کلمبیا و هم به‌صورت برخط روی بستر زوم برگزار می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند در هر جای دنیا در آن شرکت کنند. برخی از محورهای جلسات اخیر این باشگاه بدین شرح بوده است: «صدای دیگری و حقوق اقلیت‌های دینی و قومی»، «شعر افغانستان»، « ادبیات ضد جنگ: واقعیت‌گرایی در برابر آرمان‌گرایی»، «مقاومت سیاسی در شعر پس از انقلاب: بازخوانی و تحلیل آثار محمد مختاری و بکتاش آبتین»، «بررسی اولین داستان‌های کوتاه فارسی»، «تاریخ و بازنمایی آن در ادبیات»
برخی از میهمانان جلسات اخیر این باشگاه عبارت بوده‌اند از مجیب مهرداد، روزنامه‌نگار و شاعر افغان، قاضی ربیحاوی، نویسندهٔ ایرانی ساکن بریتانیا، علیرضا آبیز، شاعر، مترجم و پژوهشگر ادبی، علیرضا بهنام، شاعر، نویسنده و مترجم، حسن میرعابدینی، نویسنده، استاد دانشگاه، پژوهشگر و منتقد ادبی، حسین آتش‌پرور، داستان‌نویس و منتقد ادبیات داستانی، محمدرضا قانون‌پرور، مترجم و استاد بازنشستهٔ ادبیات و زبان فارسی در دانشگاه تگزاس، و دیگر نویسندگان، شاعران و صاحب‌نظران در حوزهٔ ادبیات فارسی از نقاط مختلف جهان.
فرصتی یافتیم تا در تازه‌ترین جلسهٔ این باشگاه که روز شنبه ۵ آوریل برگزار شد، شرکت کنیم. این جلسه در یک صبح آفتابی و دلپذیر بهاری، در محیط زیبا، آرام و بکر دانشگاه بریتیش کلمبیا که رویش شکوفه‌های گیلاس جلوه‌ای دوچندان به زیبایی محیط آن داده بود، در محل اتاق سمینار بخش آسیاپژوهی دانشگاه بریتیش کلمبیا برگزار می‌شد. موضوع جلسه «صدای دیگری و حقوق اقلیت‌های دینی و قومی» بود و به بررسی رمان «غروب پروانه» نوشتهٔ بختیار علی، نویسنده، شاعر و مقاله‌نویس فعال معاصر کُرد عراق، و برگردانِ مریوان حلبچه‌ای اختصاص یافته بود.
رمان دربارهٔ دختری است بهنام پروانه. پروانه دختری است آزاداندیش در فضایی خفقان‌آور و مردسالار. او می‌کوشد با جامعهٔ سنتی خود مبارزه کرده و حق و آزادی‌اش برای زندگی را به دست بیاورد. رمان از زبان خندان‌کوچولو روایت می‌شود. خندان‌کوچولو خواهر پروانه است و داستان رمان نیز عمدتاً حول پروانه و ماجراهای او و اتفاقاتی است که برایش می‌افتد. پروانه عاشق می‌شود و چون جامعهٔ سنتیِ او این عشق را بر نمی‌تابد، پروانه تصمیم می‌گیرد با معشوق خود از آن شهر فرار کند، اما قرار نیست فرار راه‌حلی برای تمام مشکلات آن‌ها باشد.
بختیار علی در تمامی رمان‌هایش می‌کوشد فضای خفقان‌آور کشورش را به‌خوبی ترسیم کرده و آن را مورد نقد و نهی قرار دهد. نام کتاب یعنی «غروب پروانه» به غروبی برفی و غمگین اشاره می‌کند که در انتهای رمان به تصویر کشیده می‌شود. غروب پروانه رمانی تلخ اما واقعی و زیباست که خواننده را با خود همراه کرده و بر او اثر می‌گذارد.
جلسهٔ بررسی رمان «غروب پروانه» به‌میزبانی دکتر حسام دهقانی و دکتر فرزان سجودی و با حضور مریوان حلبچه‌ای، مترجم کتاب، و مهدی رفیع، نویسنده و مدرس حوزهٔ فلسفه، به‌صورت برخط در حضور چند تن از علاقه‌مندان به ادبیات در اتاق سمینار و همچنین مخاطبان علاقه‌مند در محیط زوم برگزار شد. با توجه به اینکه گزارش ویدیویی کامل این نشست روی کانال یوتیوب بخش آسیاپژوهی دانشگاه بریتیش کلمبیا قرار خواهد گرفت، از گزارش مکتوب آن در این گزارش کوتاه صرف‌نظر می‌کنیم و از علاقه‌مندان دعوت می‌کنیم برای دیدن ویدئوهای برنامه‌های گذشته و اطلاع از آخرین برنامه‌ها و شرکت در این جلسات که هم به‌صورت برخط و هم حضوری و کاملاً رایگان برگزار می‌شوند، به صفحهٔ رخدادهای گروه آسیاپژوهی در آدرس: asia.ubc.ca/events/event یا صفحات این باشگاه در فیسبوک (facebook.com/UPLRC)، اینستاگرام (instagram.com/ubc_plrc) و تلگرام (t.me/UBC_PLRC) مراجعه کنند.