آرام روانشاد – ایران
کارگردان: فلوریان زلر (Florian Zeller)
سال تولید: ۲۰۲۰
بازیگران: آنتونی هاپکینز، الیویا کلمن، ایموجن پوتس، روفس سوئل اولیویا ویلیامز و مارک گیتیس
جوایز: اسکار بهترین بازیگر مرد برای آنتونی هاپکینز، جایزهٔ BAFTA برای بهترین بازیگر مرد، اسکار بهترین فیلمنامهٔ اقتباسی، جایزهٔ مستقل British برای بهترین بازیگر مرد، جایزهٔ BAFTA برای بهترین فیلمنامهٔ اقتباسی، جایزهٔ Satelite برای بهترین فیلمنامهٔ اقتباسی، جایزهٔ بین‌المللی AACTA برای بهترین بازیگر زن، جایزهٔ گویا برای بهترین فیلم اروپایی، و جایزهٔ اتحادیه منتقدان لس آنجلس برای بهترین تدوین
خلاصهٔ داستان
آنتونی هشتادساله است، پیرمردی که با رفتاری‌های مرموز به‌تنهایی زندگی می‌کند. داستان از آن جایی شروع می‌شود که دختر او به خانه‌اش می‌رود تا دلیل بدرفتاری‌هایش نسبت به پرستاری را که تازه استخدام کرده بود، بپرسد و همچنین او را در جریان بگذارد که برای زندگی به پاریس می‌رود.
آنتونی دچار زوال عقل است و همین موضوع دخترش را برای رفتن‌اش نگران کرده، چرا که او با هیچ‌یک از پرستاران به‌خوبی رفتار نمی‌کند و از سرِ فراموشی، گم‌کردن وسایل خود را به گردن آنان می‌اندازد.
شدت بیماری او به‌حدی است که مرز واقعیت و خیال برداشته می‌شود و در تمام مدت نه‌تنها خود او که درگیر این مشکل است بلکه مخاطب را هم به شک می‌اندارد که واقعیت چیست.
دربارهٔ فیلم
مدتی پیش کتابی خواندم که فکر مرا به‌شدت درگیر کرد. کتابی با عنوان «عبور از دیوارها» که به زندگی مارینا آبرامویچ، یکی از بزرگ‌ترین پرفورمنس‌کارهای معاصر، می‌پردازد. این کتاب به‌نوعی خودنگاری است، یعنی از زبان خود مارینا بیان می‌شود. در صفحات آخر کتاب، مارینا پس از آن‌همه سال زندگیِ متفاوت، هیجان‌انگیز، روابط عشقی، دوستانِ خوب و طرفداران بسیارش به یک جمله می‌رسد: «که ما در نهایت موجودی تنها هستیم، خودمان و خودمان.»
این نکته‌ای بود که دوست داشتم قبل از نوشتن دربارهٔ فیلم «پدر» به آن اشاره کنم. زمانی که فیلم به پایان رسید، دقیقاً مرا به‌یاد همان جمله انداخت: «تنهایی انسان».
نوع پرداخت به تنهاییِ انسان در این فیلم بسیار متفاوت است. تنهایی، نه به‌معنای آنکه کسی نباشد که به حرف‌هایت گوش کند یا برایت وقت بگذارد، بلکه اینجا منظور از تنهایی، تنهاماندن انسان با خود است با اشاره به ذهن که از نزدیک‌ترین‌هاست به هر انسانی است و در سخت‌ترین شرایط به کمکش می‌آید؛ اما در یک لحظه می‌تواند به دشمنش تبدیل شود. یک فراموشی ساده، شاید چیزی باشد که برای هر یک از ما به دفعات پیش بیاید، اما اگر تا جایی پیش رود که مرز واقعیت و خیال را در لحظات زندگی ازمان بگیرد، چه می‌شود؟!
«پدر» یکی از قوی‌ترین فیلم‌های سال ۲۰۲۰ بود که به آنچه در سطرهای بالا اشاره شد، می‌پردازد. آنتونی، مرد هشتادساله‌ای است که به زوال عقل مبتلا شده، بیماری‌ای که روزبه‌روز افراد بیشتری در جهان به آن مبتلا می‌شوند و در مرز بین خیال و واقعیت سرگردان می‌مانند.
پیچیدگی‌ای که در ابتدای فیلم وجود دارد، ممکن است مخاطب را کمی گیج کند. اما صبور باشید. صبرتان نتیجه‌ای فوق‌العاده برایتان خواهد داشت. تک‌تک گره‌های فیلم به‌مرور باز می‌شود. به‌نظر می‌رسد دلیل این پیچیدگی می‌تواند این باشد که کارگردان در نظر داشته است تا ما را به‌عنوان مخاطب واردِ ذهن شخصیت که از آن پیچیدگی‌ها و گره‌های فکری رنج می‌برد، بکند تا عمیق‌تر به رنج آنتونی آگاه شویم.
این روزها که صنعت سینما روزبه‌روز بیشتر به‌سوی زرق‌وبرق و جلوه‌های ویژهٔ آن‌چنانی می‌رود و اغلب آثار سینمایی تهی از معنا هستند، فیلمی مثل «پدر» بدون هیچ زرق‌وبرق اضافه، در نهایت سادگی، با یک لوکشین و چند بازیگر توانمند چنان تاثیری روی ما می‌گذارد که تا مدت‌ها در ذهنمان خواهند ماند و چه بسا به یکی از بهترین فیلم‌های عمرمان تبدیل شود. دلیلش جز آن معنای عمیقی که در فیلم جریان دارد، چه می‌تواند باشد؟
از توانمندی بازیگریِ آنتونی هاپکینز ۸۳ ساله در این فیلم هر چه بگویم، حق مطلب ادا نمی‌شود. هاپکینز چنان قدرتی در بازیگری در این فیلم به نمایش می‌گذارد که هرگز فراموشش نخواهیم کرد. پیرمرد، استادانه می‌رقصد، می‌خندد، اشک می‌ریزد و از تمام این لحظات شاهکاری فراموش‌ناشدنی می‌سازد.
الیویا کلمن هم در مقابل آنتونی هاپکینز چنان بازی‌ای از خودش به نمایش گذاشته است که ترکیب بازی این دو نفر تا همیشه در خاطرمان خواهد ماند. بازیگری که در سال‌های اخیر در حرفه‌اش به‌شدت سیر صعودی داشته است و جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر زن را برای سوگلی (The Favourite) گرفت و در سریال تاج (The Crown) خوش درخشید.
و در آخر، این حلقه با توانایی کارگردانی خلاق و جسور به‌هم متصل شده است. فلوریان زلر به همان سختیِ بازیگر نقشِ اصلی‌اش کار می‌کند تا موفقیت فیلم را تضمین کند و نتیجهٔ آن، فیلمی است فراتر از یک فیلم سینمایی معمولی! از موسیقی و بازیگری گرفته تا بقیهٔ عوامل دست به دست هم دادند تا چنین اثر ماندگاری خلق شود. «پدر» تنها فیلمی سرگرم‌کننده نیست که شما آن را تماشا کنید، بلکه اثری است که شما آن را از منظر ذهن، جسم و روح نیز تجربه می‌کنید. اگر فردی در زندگیِ شما با زوال عقل، آلزایمر یا ورود به دوران پیری دست‌وپنجه نرم می‌کند، تماشای فیلم «پدر» بهترین گزینه برای ایجاد حس همدردی با اوست.
این فیلم هنوز در کتابخانه‌های مترو ونکوور در دسترس نیست ولی می‌توانید آن را در سرویس‌های پخش آنلاین فیلم مانند Prime Video یا Apple TV بخرید و تماشا کنید.
آرام روانشاد نویسندهٔ این مطلب، روزنامه‌نگار و مدیر کانال سینمایی اوتوپیاست. کانال سینمایی اوتوپیا به معرفی و نقد آثار برتر سینمای جهان می‌پردازد. همچنین در کنار سینما مطالبی در حوزهٔ فلسفه و ادبیات هم با مخاطب به اشتراک می‌گذارد. با پیوستن (Join) به این کانال به یک نشریهٔ سینمایی، هنری آنلاین در سطح بالا دسترسی پیدا خواهید کرد.