سیما غفارزاده – ونکوور
بامداد چهارشنبه، ۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۴ به‌وقت تهران، اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه، رهبر سیاسی گروه حماس، و یکی از محافظانش در محل اقامتشان در تهران کشته شدند. بهگفتهٔ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اسماعیل هنیه به‌همراه یکی از محافظان خود در یکی از اقامتگاه‌های ویژه در شمال تهران مستقر بود که با اصابت پرتابه‌ای از هوا کشته شد. این حمله پس از شرکت وی در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید جمهوری اسلامی ایران، صورت گرفت.
گروه حماس مسئول حملهٔ روز ۷ اکتبر به اسرائیل بود که طی آن حدود ۱۲۰۰ نفر اسرائیلی کشته و حدود ۲۵۰ نفر نیز گروگان گرفته شدند. و بهگفتهٔ حماس، پیرو پاسخ نظامی اسرائیل در نوار غزه که تحت کنترل حماس است، از آن زمان بیش از ۳۹٬۰۰۰ فلسطینی کشته شده‌اند.
یک مقام ارشد حماس قول داده است که این گروه به ترور اسماعیل هنیه پاسخ خواهد داد.
هنوز کسی مسئولیت ترور هنیه در تهران را به عهده نگرفته است. اسرائیل نیز تاکنون مستقیماً در مورد این حادثه اظهارنظر نکرده، و نسبت به هرگونه حملهٔ تلافی‌جویانه به این کشور هشدار جدی داده است. گفتنی‌ست که پس از حملهٔ ۷ اکتبر سال گذشته، رهبران اسرائیل قول دادند گروه حماس را نابود کنند. از آن زمان چندین چهرهٔ ارشد این گروه ظاهراً به‌دست اسرائیل کشته شده‌اند، ازجمله صالح العاروری، معاون فرماندهٔ سیاسی، و مروان عیسی، نایب‌فرماندهٔ شاخهٔ نظامی حماس. سه پسر اسماعیل هنیه و سه نوهٔ او نیز در ماه آوریل طی حملهٔ هوایی اسرائیل در غزه کشته شدند.
شایان ذکر است که یک روز پیش از ترور اسماعیل هنیه، اسرائیل در حمله به محلهٔ ضاحیهٔ بیروت، فؤاد شکر، از فرماندهان ارشد نظامی حزب‌الله لبنان، را کشت. در این حمله یک نظامی ایرانی به‌نام میلاد بیدی نیز کشته شد. ارتش اسرائیل گفته است که فؤاد شکر مسئول کشتار کودکان در مجدل شمس و بسیاری از اسرائیلی‌ها بوده است.
به‌دنبال ترور هنیه، شورای امنیت سازمان ملل جلسه‌ای اضطراری با ریاست نمایندهٔ روسیه تشکیل داد. غالب اظهارات ایرادشده از سوی سفرایی که در جلسهٔ یادشده سخن گفتند، بر سه موضوع تمرکز داشت:
– حمایت از اسرائیل، محکوم‌کردن ایران و درخواست برای خویشتن‌داری و پرهیز از افزایش درگیری‌ها با هدف حل دیپلماتیک بحران، که کشورهایی مانند آمریکا، بریتانیا، و فرانسه بر آن تأکید داشتند. البته سفیر اسرائیل از هرگونه تمایل احتمالی کشورش به پایان درگیری‌ها یا استقبال از راه‌حلی دیپلماتیک سخنی به میان نیاورد.
– محکوم‌کردن حملات به بیروت و تهران، نقض تمامیت ارضی ایران و لبنان و درخواست مواجههٔ جهانی با اسرائیل و پایان فوری جنگ در غزه، که کشورهای الجزایر، ایران، لبنان، سوریه، عراق و تشکیلات فلسطینی بر آن تأکید داشتند.
– محکوم‌کردن حملات اسرائیل (طی ۲۴ ساعت پیش از تشکیل این جلسه) در کنار محکوم‌کردن حمله به مجدل شمس، به‌همراه درخواست خویشتن‌داری و آتش‌بس فوری در غزه با هدف پایان‌دادن به بحران انسانی در این نوار ساحلی، که اکثر کشورهای آفریقایی (به‌غیر از الجزایر که مواضع تندی علیه اسرائیل گرفت) و کشورهایی چون ژاپن و سوئیس بر آن تأکید داشتند.
ترور اسماعیل هنیه در تهران، جامعهٔ جهانی را متحیر کرده است و بسیاری از کشورها هشدار داده‌اند که این مسئله می‌تواند جنگ غزه را به یک درگیری بزرگ منطقه‌ای تبدیل کند.
به‌نقل از روزنامهٔ نشنال پست، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در واکنش به این ترور صحبت از «مجازات سخت» برای اسرائیل کرده است. خامنه‌ای طی بیانیه‌ای که از طریق خبرگزاری ایرنا منتشر شد، گفت: «رژیم جنایتکار و تروریست صهیونیستی با این اقدام، زمینهٔ مجازات سختی را برای خود فراهم کرد و ما وظیفهٔ خود می‌دانیم که انتقام خون او [اسماعیل هنیه] را که در خاک جمهوری اسلامی ایران به شهادت رسید، بگیریم.» مسعود پزشکیان نیز گفت: «ایران از تمامیت ارضی، غرور، سربلندی و عزت خود دفاع خواهد کرد و متجاوزان تروریست را از اقدام بزدلانهٔ خود پشیمان خواهد کرد.»
دفتر محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، و رقیب هنیه، در بیانیه‌ای این قتل را «اقدامی بزدلانه و تشدید جدی [درگیری‌ها]» خواند. او از مردم و نیروهای فلسطینی خواست تا متحد شوند، صبور باشند و در برابر اشغالگری اسرائیل محکم بایستند.
وزارت خارجهٔ قطر، کشور محل سکونت هنیه، نیز این قتل را «جنایت فجیع» و «ترور شرم آور» خواند و اظهار کرد: «این ترور و رفتار بی‌ملاحظهٔ اسرائیل در هدف‌قراردادن مستمر غیرنظامیان در غزه منجر به فرورفتن منطقه به‌سمت هرج‌ومرج و تضعیف شانس صلح خواهد شد.»
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجهٔ آمریکا، پس از کشته‌شدن هنیه، گفت که دستیابی به آتش‌بس در جنگ غزه همچنان یک ضرورت است.
آلمان نیز بر درخواست‌های بین‌المللی برای خویشتن‌داری و جلوگیری از درگیری منطقه‌ای گسترده تأکید کرد. سخنگوی وزارت امور خارجهٔ این کشور گفت: «منطق اقدامات تلافی‌جویانه مسیر اشتباهی است.»
میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجهٔ روسیه، نیز در واکنش به این حمله گفت: «این یک ترور سیاسی کاملاً غیرقابل‌قبول است و منجر به تشدید بیشتر تنش‌ها خواهد شد.» و کنستانتین کوساچف، نایب‌رئیس شورای فدراسیون روسیه، «افزایش ناگهانی نفرت متقابل» در خاورمیانه را پیش‌بینی کرد.
لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ چین نیز در این رابطه گفت: «ما به‌شدت نگران این حادثه‌ایم و قاطعانه با این ترور مخالفت و آن را محکوم می‌کنیم.»
تا زمان نگارش این یادداشت، هنوز واکنشی جدی از سوی مقامات کانادایی به این ترور اعلام نشده است. تنها پیِر پوئلیور، رهبر حزب محافظه‌کار کانادا، با به‌اشتراک‌گذاشتن پست کریس براون، خبرنگار خارجی سی‌بی‌سی، در ایکس که در واکنش به ترور هنیه نوشته بود: «اگر دربارهٔ مذاکره برای آتش‌بس جدی هستید، کشتن کسی از طرف مقابل که مایل به مذاکره بوده، به نظر می‌رسد تلاشی عمدی برای اطمینان از عدم تحقق آن است»، گفت: «شبکهٔ سی‌بی‌سی سوگوارِ ازدست‌دادن رهبر حماس است، که بزرگ‌ترین کشتار یهودیان از زمان هولوکاست را مرتکب شده است. حماس را نابود کنید. بودجهٔ سی‌بی‌سی را قطع کنید.»