مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
«آناتومی یک سقوط» یک فیلم فرانسوی محصول ۲۰۲۳ به‌کارگردانی ژوستین تریه است. در این فیلم ساندرا هولر، بازیگر آلمانی، نقش نویسنده‌ای را بازی می‌کند که در تلاش است تا بی‌گناهی خود را در مورد مرگ همسرش ثابت کند. این فیلم بر اساس فیلمنامه‌ای به‌قلم تریه و آرتور هراری است.
نخستین نمایش جهانی «آناتومی یک سقوط» در هفتاد و ششمین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم کَن در ۲۱ مهٔ ۲۰۲۳ بود که در پایان برندهٔ نخل طلا و جایزهٔ نخل سگ شد. این فیلم در ۲۳ اوت ۲۰۲۳ در سینماهای فرانسه اکران شد و مورد تحسین منتقدان قرار گرفت. این فیلم همچنین در مراسم اسکار نامزد پنج جایزه ازجمله بهترین فیلم، بهترین کارگردانی (تریه) و بهترین بازیگر زن (هولر) شد و اسکار بهترین فیلمنامهٔ غیراقتباسی را از آنِ خود کرد. همچنین در مراسم گلدن گلوب برندهٔ جوایز بهترین فیلم‌نامه و بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان شد.
خلاصهٔ داستان فیلم
ساندرا یک نویسندهٔ سرشناس آلمانی است که در فرانسه به‌همراه شوهر و تک‌فرزندش زندگی می‌کند. محل زندگی آن‌ها کمی با شهر فاصله دارد و جایی خلوت و دورافتاده است. روزی در حین بدرقهٔ یک دانشجو توسط ساندرا، شوهرش از طبقهٔ بالایی خانه سقوط می‌کند و بعد از برخورد سرش با لبهٔ سقف انبار جان می‌دهد. حال مقامات قضایی به‌دنبال آن‌اند که ساندرا را محاکمه کنند. این در حالی است که وکیل ساندرا تلاش دارد دادگاه را مجاب کند که قتلی اتفاق نیفتاده و مرگ شوهر فقط یک خودکشی بوده…
دربارهٔ فیلم
ژوستین تریه، کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تدوینگر در سال ۱۹۷۸ در فرانسه به دنیا آمد و با این فیلم به سومین کارگردان زنی تبدیل شد که برندهٔ جایزهٔ نخل طلای کن می‌شود و همچنین اولین فیلمساز زن فرانسوی که نامزد جایزهٔ اسکار بهترین کارگردانی و دریافت جایزهٔ اسکار بهترین فیلمنامهٔ غیراقتباسی می‌شود.
فیلم با یک نما از پله‌های زیرشیروانی و البته سگ خانواده آغاز می‌شود. دو نمایی که بعداً متوجه اهمیت آن می‌شویم. در ابتدا با شخصی به‌نام ساندرا آشنا می‌شویم که شخصیت اصلی «آناتومی یک سقوط» است. ساندرا در قامت نویسنده‌ای موفق مشغول انجام مصاحبه با زن دیگری است که برای انجام کارهای پایان‌نامه‌اش اقدام به گفت‌وگو با او کرده است. گفت‌وگوی این دو اما به‌دلیل پخش موسیقی بلند در خانه از سوی همسر ساندرا یعنی ساموئل مختل شده و نیمه‌تمام می‌ماند، به‌گونه‌ای که دانشجو مجبور به ترک خانه می‌شود تا شاید در زمانی دیگر این مصاحبه را انجام دهد.
در همین لحظه دنیل فرزند خانواده که از نظر بینایی مشکل داشته و نزدیک به نابیناست، همراه با سگ خانواده به قصد پیاده‌روی خانه را ترک می‌کند. این همان جایی است که تمام ماجرا آغاز می‌شود. هنگامی که دنیل از پیاده‌روی بازمی‌گردد با جنازهٔ پدر خود روبرو می‌شود که از اتاق زیرشیروانی سقوط کرده و بر روی زمین افتاده است. حال، قصه شکل می‌گیرد، پلیس وارد عمل شده و تحقیقات پیرامون این مرگ آغاز می‌شود. همگی دنبال یک پاسخ‌اند؛ اینکه آیا ساموئل خودکشی کرده یا به‌دست شخصی که همسرش ساندرا باشد، به پایین هل داده شده و کشته شده است؟
ژوستین تریه فارغ‌التحصیل هنرهای زیبای پاریس است، او فیلمسازی را با مستندهای کوتاه با موضوع اجتماعی و هویت جنسی آغاز کرد و در سال ۲۰۱۲ به‌سمت فیلم کوتاه گرایش پیدا کرد که برای او جوایز بسیاری به همراه داشت.
«عصر وحشت» اولین فیلم بلند او در سال ۲۰۱۳ بود که در قسمت غیررقابتی جشنوارهٔ کن به نمایش درآمد. پس از این فیلم بود که منتقدان او را در میان نسلی از فیلمسازان جوان و نوظهور فرانسوی قرار دادند.
«آناتومی یک سقوط» چهارمین فیلم بلند این فیلمساز فرانسوی است. فیلمنامهٔ این فیلم را ژوستین تریه به‌همراه همسر خود آرتور هراری نوشته است. این زوج در پروژه‌های قبلیِ یکدیگر هم حضور داشته‌اند.
فیلمبرداری این فیلم در فوریهٔ ۲۰۲۲ آغاز شد و در ماه مهٔ همان سال به پایان رسید و برای اولین نمایش در بخش رقابتی هفتاد و ششمین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم کَن شرکت داده شد.
منتقد گاردین این فیلم را جهش قابل‌توجهی برای کارگردان می‌داند.
ژوستین تریه بعد از دریافت نخل طلای کن جایزهٔ خود را به کارگردانان تازه‌کار تقدیم کرد و خواستار فرصت‌های بیشتر و حمایت از استعدادهای در حال رشد شد.
ساندرا هولر بازیگر نقش اول این فیلم بازی چشمگیری را به نمایش می‌گذارد که با تحسین منتقدان همراه بود و نامزدی جوایز اسکار و گلدن گلوب را برایش به ارمغان آورد.
«آناتومی یک سقوط» به‌عنوان یک درام دادگاهی شناخته می‌شود و قسمت اعظم نیمهٔ دوم فیلم در دادگاه اتفاق می‌افتد. این فیلم فیلمنامه‌ای چندلایه و پیچیده دارد.
اولین سؤالی که در «آناتومی یک سقوط» پرسیده می‌شود، یک سؤال ساده است: «چه می‌خواهی بدانی؟» این سؤال که می‌تواند به‌عنوان شعار کل فیلم باشد، از سوی نویسنده‌ای به‌نام ساندرا وویتر (ساندرا هولر) در کلبه‌ای در کوه‌های آلپ از یک دانشجوی فارغ‌التحصیل به‌نام زوئه (کامیل رادرفورد) که با او مصاحبه می‌کند، پرسیده می‌شود.
صحنه‌های دادگاه به‌شیوه‌ای فیلمبرداری شده که نفس را در سینه حبس می‌کند، یا جغرافیای خانه که کمک بسیاری به درک مخاطب از جنایت می‌کند. در سکانس درگیری زن و شوهر، با یکی از شاهکارهای بازیگری و کارگردانیِ سال ۲۰۲۳ طرفیم. کارگردان به‌خوبی توانسته از میزانسن و تدوین درستی برای پیشبرد قصه استفاده کند و مخاطب را آهسته‌آهسته با متشنج‌ترشدن هرچه بیشتر فضا به هیجان بیندازد. دو بازیگر فیلم در این سکانس به‌غایت درخشان ظاهر می‌شوند.
ساندرا آلمانی است، اما برای زندگی به فرانسه آمده است. او در این فیلم عمدتاً به‌زبان انگلیسی صحبت می‌کند.
گزارش‌هایی که از زندگی مشترک ساندرا و همسرش (ساموئل) دریافت می‌کنیم (فقط یک فلاش بک در فیلم وجود دارد) حاکی از رابطه‌ای است که لحظه‌به‌لحظه سردتر و بدتر می‌شود. دادستان معتقد است که ضربه‌های روحی و ناراحتی‌های عمیق در ازدواج، و پیش‌زمینهٔ ویژگی‌های شخصیتی ساندرا، ممکن است او را قادر به قتل کند.
آیا او این کار را کرد؟ وقتی این سؤال را از کارگردان می‌پرسند، ژوستین تریه از جواب‌دادن خودداری و ادعا می‌کند که خودش هم جواب را نمی‌داند. در نهایت، یکی از لذت‌های کلیدی فیلم، عدم قطعیت آن است، تردیدهای مبهمی که باقی می‌مانند، و این حس که یک قطعهٔ مهم از پازل به‌طرز وسوسه‌انگیزی دور از دسترس است. ژوستین تریه جابه‌جا ثابت می‌کند که کارگردان قابلی است و نفس در سینه حبس‌کردنِ مخاطب را خوب می‌شناسد.
فیلم، در فرانسه به موفقیت تجاری بسیار بزرگی دست پیدا کرد و بیش از یک میلیون بلیت فروخت. کارگردان پیش‌ازاین هرگز چنین موفقیتی را تجربه نکرده بود. او می‌گوید: «این اندازه دیده‌شدن باورنکردنی‌ست. تعداد مخاطبی که این فیلم جذب کرده و قرار است در آینده جذب کند، فراتر از هر چیزی است که تاکنون تجربه کرده‌ام. در شرایط فعلی این یک موفقیت بسیار بزرگ برای یک فیلم دو ساعت و نیمه است که کمدی هم نیست، واقعاً باعث خوشحالی است.»
این روزها تریه روی دو پروژهٔ جدید کار می‌کند. او می‌گوید: «یکی پرهزینه است، دیگری نیست. هنوز نمی‌دانم کدام یک کار بعدی خواهد بود. ساختن یک فیلم، هر فیلمی، صرف‌نظر از بودجه، صرف‌نظر از اندازهٔ گروه، همیشه یک چشم‌انداز چالش‌برانگیز است. انتظارات بالاتر برای کار بعدی من را بیشتر از قبل می‌ترساند.»
این فیلم در اغلب کتابخانه‌های مترو ونکوور ازجمله ونکوور، وست ونکوور پورت مودی، کوکئیتلام، برنابی و کتابخانه‌های منطقهٔ فریزر ولی برای امانت‌گرفتن در دسترس است. علاوه بر این، می‌توانید آن را از طریق سرویس‌های پخش فیلم آنلاین بخرید یا اجاره کنید. مشترکان سرویس پرایم آمازون می‌توانند بدون پرداخت هزینهٔ اضافی این فیلم را تماشا کنند.