سیما غفارزاده – ونکوور
بار دیگر در آستانهٔ هشتم مارس، روز جهانی زن، قرار داریم؛ از مهم‌ترین مناسبت‌های سالانه در سراسر دنیا برای گرامیداشت دستاوردهای زنان در زمینه‌های گوناگونِ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، و نیز فرصتی برای آگاهی‌بخشی دربارهٔ حقوق زنان، و کنش‌های سرعت‌بخشیدن به روند برابری و عدالت جنسیتی.
روز جهانی زن، مناسبتی‌ست متعلق به همه و اساساً توجه به این مسئله بسیار مهم است که حقوق زنان جدای از حقوق بشر نیست. گلوریا استاینم، فمینیست و روزنامه‌نگار مشهور، در جایی گفته بود: «داستان مبارزهٔ زنان برای برابری متعلق به هیچ فمینیستی و/یا هیچ سازمان خاصی نیست، بلکه متعلق به تلاش‌های جمعی همهٔ کسانی‌ست که به حقوق بشر اهمیت می‌دهند.»
تاریخچهٔ گرامیداشت روز جهانی زن به سال ۱۹۱۱ بازمی‌گردد، و با وجود آنکه بیش از صد سال از این تاریخ می‌گذرد، ما همچنان و بی‌تردید نیاز داریم این روز را در تقویم داشته باشیم و گرامی‌اش بداریم. طبق پیش‌بینی مجمع جهانی اقتصاد، متأسفانه هیچ‌یک از ما برابری و عدالت جنسیتی را در طول عمر خود نخواهیم دید، و به‌احتمال زیاد فرزندان ما نیز چنان روزی را نخواهند دید. پیش‌بینی می‌شود که این مهم تا حدود یک سدهٔ دیگر محقق نخواهد شد، و درست به‌همین دلیل مشعل کارزار روز جهانی زن باید روشن بماند. مهم نیست که ما نتیجهٔ این کارزار را – چنانچه مجمع جهانی اقتصاد پیش‌بینی کرده است – در طول عمر خود نبینیم، چرا که آنچه زنان امروز دارند، نتیجهٔ مبارزات افرادِ بنام و گمنامی‌ست که صد سال پیش واردِ این کازار شدند.
کارزار روز جهانی زن، هر سال تم و موضوع مشخصی دارد که در واقع به‌نوعی شعار این کارزار محسوب می‌شود. امسال (۲۰۲۴)، تم کمپین روز جهانی زن #InspireInclusion نامیده شده است. این کمپین می‌کوشد بگوید وقتی الهام‌بخش دیگران می‌شویم تا به‌شمارآوردن زنان (women’s inclusion) را درک کنند و برایش ارزش قائل شوند، در واقع دنیای بهتری را می‌سازیم، و هنگامی‌که زنان الهام می‌گیرند تا خود را به حساب آورند، احساس تعلق، ارتباط و توانمندی به وجود می‌آید. در مجموع، پیام کارزار امسال این است که بیایید دنیایی فراگیرتر برای زنان بسازیم.
کارزار روز جهانی زن می‌کوشد بر اساس شعار امسال ترویج کند که:
– باید به الهام‌بخشی در زمینهٔ به‌شمارآوردن زنان متعهد بود. مثلاً وقتی زنان حضور ندارند، باید بپرسیم چرا نیستند؟ یا هنگامی‌که زنان مورد تبعیض قرار می‌گیرند، ما باید توجهات را به‌سوی عملکرد ضعیفی که موجب این تبعیض شده، معطوف کنیم. یا وقتی برخورد با زنان عادلانه نیست، نباید سکوت کنیم. و این کارها باید هر بار و در هر موردی تکرار شود.
– هر کسی در هر جایی می‌تواند الهام‌بخشِ به‌شمارآوردن زنان باشد. یعنی سازمان‌ها، گروه‌ها و افراد در سراسر جهان همگی می‌توانند نقشی داشته باشند؛ در جامعه، در محل کار، در خانه و ورای آن. لحاظ‌کردن زنان به‌معنای واقعی، یعنی صراحتاً پذیرفتن چندگونگیِ نژادی، سنی، توانایی و اعتقادات آن‌ها، و نیز هویتی که آن‌ها برای خود قائل‌اند.
– چگونه می‌توان الهام‌بخشِ به‌شمارآوردن زنان بود؟ در مقیاس فردی، بسیار مهم است که هر کس مشارکت زنان و دختران را درک و ارزش‌گذاری کند و خواهان آن باشد. به‌علاوه، به‌اشتراک‌گذاری این دانش، حمایت و تشویق دیگران نیز موضوعی کلیدی است. در مقیاس سازمانی یا گروهی، راه‌های زیادی برای اطمینان از ارزش‌گذاری و گنجاندن نیازها، علائق و آرزوهای زنان و دختران وجود دارد، مانند ایجاد توانمندی اقتصادی زنان، جذب، حفظ و توسعهٔ استعدادهای زنان، حمایت از زنان و دختران در رهبری، تصمیم‌گیری، کسب‌و‌کار، علم و فناوری، فراهم‌کردن دسترسی زنان و دختران به آموزش باکیفیت و بسیاری شیوه‌های دیگر که طرح آن‌ها در این مقال نمی‌گنجد.
کارزار امسال از کسانی‌که مایل‌اند در به‌شمارآوردن زنان الهام‌بخش باشند، می‌خواهد تا برای نشان‌دادن همبستگی‌شان، با دستانشان شکل قلب بسازند و آن را با هشتگ‌های #IWD2024 #InspireInclusion در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند تا الهام‌بخش دیگران برای مشارکت در این کارزار باشند.
طبیعتاً مبارزات ۱۱۳ سال گذشته یعنی از زمانی‌که برای اولین بار رسماً روز جهانی زن گرامی داشته شد و حتی مبارزات سال‌های قبل از آن، بی‌حاصل نبوده است و گام‌های مهمی در جهت احقاق حقوق زنان برداشته شده است. جهان شاهدِ تغییرات قابل‌توجهی در افکار زنان و جامعه دربارهٔ برابری و آزادی زنان بوده است. البته با زنانِ بیشتر در هیئت‌مدیره‌ها، برابری بیشتر در حقوق قانونی، و افزایش دیده‌شدن زنان به‌عنوان الگو در هر زمینه‌ای در زندگی، ممکن است بسیاری فکر کنند که زنان به برابری واقعی دست یافته‌اند. اما واقعیتِ مایهٔ تأسف این است که زنان همچنان در مقایسه با مردانی با همان میزان دانش و تجربه، حقوق کمتری دریافت می‌کنند، همچنان به تعداد برابر در کسب‌وکارها و سیاست حضور ندارند، و در سطح جهانی، وضعیت تحصیلات و سلامت زنان و خشونت علیه آنان بدتر از مردان است. هرچند نباید این موضوع را نادیده گرفت که بهبودهای قابل‌توجهی حاصل شده است؛ ما زنان فضانورد داریم، زنان نخست‌وزیر داریم، دختران مدرسه‌ای می‌توانند به دانشگاه بروند، زنان می‌توانند متأهل باشند و کار کنند، و…
ای‌کاش هر روز را روز جهانی زن بدانیم و سهم کوچک خود را برای اطمینان از اینکه آیندهٔ دختران روشن، عادلانه و امن باشد، فراموش نکنیم.