علیرضا فدایی – ونکوور
رشتهٔ پرورش اندام رشتهٔ جالبی است. از قدیم‌الایام داشتن اندام عضلانی و تراشیده مورد ستایش بشر بوده است و این به‌خوبی از مجسمه‌ها و نقاشی‌های دوران باستان پیداست. اما این رشته هنوز نتوانسته است جایگاهی همانند ورزش‌هایی مثل فوتبال یا سایر ورزش‌های تیمی را پیدا کند.
با اینکه مسابقات پرورش اندام از اواخر قرن نوزدهم وجود داشته است، محبوبیت این رشته به پس از دههٔ چهل میلادی برمی‌گردد. حضور استیو ریوز و رج پارک و نقش‌آفرینی آن‌ها در فیلم‌های سینمایی هرکول فصل جدیدی را در محبوبیت این رشته آغاز کرد. حالا یک چهرهٔ افسانه‌ای یونان باستان در شمایل انسانی واقعی ظاهر می‌شد.
و اما دوران پرورش اندام مدرن با یک فرد آغاز شد. آرنولد شوارتزنگر گویا نام خود را با پرورش اندام عجین کرده است. درخشش او به‌عنوان یک فوق‌ستارهٔ سینما نظرات بیشتری را به این رشته جلب کرد. آرنولد شوارتزنگر بخشی از شهرت خود را مدیون قهرمانی در مسابقات مستر المپیاست. مسابقاتی که در واقع مانند مسابقات قهرمان قهرمانان پرورش اندام است.
محبوبیت پرورش اندام در ایران شاید به دههٔ هفتاد هجری شمسی برمی‌گردد. اتمام جنگ چندساله، دسترسی بیشتر به ویدیو و بهبود اندک وضع مالی عمومی شاید همه در این محبوبیت سهیم بودند. باشگاه‌های بدنسازی در گوشه‌وکنار شهر درهای خود را به روی هزاران جوان باز کردند و بسیاری از والدین هم از پرداختن جوانان به ورزش و تفریح سالم راضی بودند. حالا دیگر تب بدنسازی و پرورش اندام در بین جوانان بالا گرفته بود.
طولی نکشید که مسابقات مختلف استانی و کشوری برگزار شد و برخی نام‌ها در بین جوانان مشهور شدند. مسابقات تلویزیونی مانند قوی‌ترین مردان جهان هم در معرفی برخی قهرمانان در بین مردم و گسترش این رشته مؤثر بودند. کم‌کم پای تعداد بیشتری از ایرانیان به مسابقات آسیایی و جهانی باز شد. قهرمانی و عنوان‌گرفتن ایرانیان در مسابقات خارجی آغاز شد و در مطبوعات بازتاب یافت؛ بازتابی که البته بدون حرف‌وحدیث هم نبود. واقعیت این است که مسابقات پرتعدادی در سراسر دنیا برگزار می‌شوند و اعتبار همهٔ این مسابقات یکسان نیست. همچنین اینکه برخی مسابقات واقعاً قهرمانی قاره‌ای یا جهانی بوده‌اند یا صرفاً یک مسابقهٔ دوستانهٔ غیررسمی، مورد بحث قرار گرفت. البته این تردیدها با گسترده‌شدن دستیابی به اینترنت و بالارفتن آگاهی مردم، کم‌رنگ‌تر شدند. دیگر نمی‌شد در یک تورنمنت دوستانهٔ کوچک در یکی از کشورهای همسایه شرکت کرد و خود را قهرمان آسیا یا جهان نامید.
فدراسیون پرورش اندام هم کار خود را آغاز کرد. فدراسیونی که شاید یکی از پرحرف‌وحدیث‌ترین و جنجالی‌ترین فدراسیون‌های ورزشی در ایران باشد.
جالب است بدانید مانند سایر فدراسیون‌های ورزشی در ایران بخش بزرگی از کار این فدراسیون به کنترل ورزشکاران در سفرهای برون‌مرزی می‌گذرد.
مانند سایر رشته‌های انفرادی باید کارنامهٔ قابل‌قبول یا قهرمانی در مسابقات آماتور داشته باشید که بتوانید کارت حرفه‌ای دریافت کنید. پس از دریافت کارت حرفه‌ای، می‌توانید در تعداد زیادی از مسابقات حرفه‌ای شرکت کنید و جالب است بدانید در کانادا دو سری از مسابقات حرفه‌ای در تورنتو و ونکوور برگزار می‌شوند.
اما مسابقات مستر المپیا رقابت قهرمان قهرمانان این رشته بوده و عنوان قهرمانی آن مانند ایستادن بر بالاترین قلهٔ این رشته است.
برای شرکت در این مسابقات باید یا جزو پنج نفر دورهٔ قبل باشید یا در مسابقات حرفه‌ای دیگر مقام بیاورید. جالب است بدانید برخی از چهره‌های مشهور این رشته نتوانسته‌اند هیچ‌وقت این عنوان را به دست بیاورند. همین امر اهمیت قهرمانی هادی چوپان بدن‌ساز ایرانی را دو چندان می‌کند.
هادی چوپان که در محافل جهانی به «گرگ ایرانی» (The Persian Wolf) مشهور است، ورزشکار به‌دنیا‌آمده در استان فارس است که اواخر سال میلادی گذشته (۲۰۲۲) بالاخره به آرزوی خود رسید تا اولین ایرانی در تاریخ باشد که مقام مستر المپیا را به دست می‌آورد، و نام خود را در کنار بزرگ‌ترین‌های تاریخ قرار داد. وی که در کارنامهٔ حرفه‌ای خود دو مقام سوم و یک مقام چهارم را هم دارد، الگوی کامل سخت‌کوشی است. وی که در سابق به کار گچ‌کاری ساختمان مشغول بوده، با هزینهٔ مالی و جسمی فراوان مراحل پیشرفت در این ورزش را پیموده است.
برخلافِ تصور بسیاری از افراد، ورزشکاران حرفه‌ای پرورش اندام در همه‌جای دنیا با هزینهٔ شخصی وارد مسابقات می‌شوند. این ورزش بسیار پرهزینه است چرا که نیازمند رژیم غذایی گران و استراحت برای حجم‌گرفتن و سپس خشک‌کردن بدن است.
اگر چه انکار وجودِ داروهای نیروزا و استروئید در این رشته توهین به شعور خوانندگان است، منکر فداکاری و مشقت این ورزشکاران نمی‌توان شد.
این تصور که هرکس این ورزش را آغاز می‌کند صاحب بدن حجیم می‌شود، تصور کاملاً اشتباهی است. در کنار داشتن دارایی‌های فیزیکی وراثتی، این ورزشکاران در روز یک یا دو بار ورزش بسیار سنگین انجام می‌دهند که از توان اغلب افراد خارج است. همچنین اندام عضلانی پوشیده از رگ نشان‌دهندهٔ درصد چربی بسیار پایین بدن است. حجم‌گرفتن و سپس تفکیک عضلانی بدن فوت‌وفن خاصی می‌خواهد که در حیطهٔ دانش هر مربی‌ای نیست.
وقتی به بدن شرکت‌کنندگان در مسابقات این رشته می‌نگرید، قبول می‌کنید که رقابت بسیار تنگاتنگ و قضاوت خیلی مشکل است. گویا همهٔ این ورزشکاران تک‌تک عضلات خود را تا حد نهایی حجیم کرده و پرورش داده‌اند. نگاهی به بدن ورزشکاران امروزی و بدن ورزشکاران دههٔ هفتاد میلادی به‌وضوح ترقی سطح رقابت را نشان می‌دهد.
در نظر داشته باشید پاداش قهرمانی مستر المپیا چهارصد هزار دلار است که با درآمدهای میلیونی در بسیاری رشته‌ها قابل‌مقایسه نیست. اگر چه قهرمانان حرفه‌ای از تبلیغات و سایر فعالیت‌ها هم کسب درآمد می‌کنند، وقتی هزینه‌های هنگفت فعالیت در این رشته را در نظر بگیرید، می‌بینید که این رشته در مقایسه چندان درآمدزا نیست.
در بین همهٔ این ورزشکاران که نه نگران ویزاگرفتن باید باشند و نه تبدیل ارز برای هزینهٔ شرکت در مسابقات، یک ایرانی بر قلهٔ قهرمانی ایستاد و قهرمانی خود را به زنان ایران تقدیم کرد. هادی چوپان با استقبال گستردهٔ مردم در ایران مواجه شد که با شعار «باشرف، باشرف» به پیشواز او آمده بودند. او بارها گفته است که به ایرانی‌بودن خود افتخار می‌کند.
در عین حال که دوست دارم این کسب مقام برای جوانان الهام‌بخش باشد، باید یادآوری کنم که این راه و این سبک زندگی برای اغلب مردم شدنی نیست. دسته‌بندی‌های دیگری هم در بدنسازی از چندین سال پیش وارد شده ازجمله دستهٔ physique که در آن تأکید بر حجم عظیم عضلات نیست و برای اغلب افراد دست‌یافتنی‌تر است.
آیندهٔ هادی چوپان در این ورزش هر چه باشد فعلاً گرگ ایرانی بر قلهٔ قهرمانی جهان زوزه می‌کشد و سایر غول‌های این رشته با چشم حسرت به وی می‌نگرند.
به امید سربلندی همهٔ ورزشکاران زحمت‌کش و مردمی در سراسر دنیا