آرام روانشاد – ایران
سازنده: پیتر مورگان
بازیگران: کلر فوی، مت اسمیت، ونسا کربی، آیلین اتکینز، جرمی نورتهام، ویکتوریا همیلتون، الیویا کلمن، الکس جنینگز، لیا ویلیامز، بن مایلز، گِرِگ وایز، جرد هریس، جان لیسگو، گیلین اندرسون
آهنگ‌ساز: هانس زیمر
تاج، مجموعه‌ای تلویزیونی است که توسط پیتر مورگان ساخته و نوشته شده است. این مجموعه، توسط دو شرکت لفت بانک پیکچرز و سونی پیکچرز برای شبکهٔ نتفلیکس تهیه شده است. این سریال، داستان سلطنت ملکه الیزابت دوم بریتانیا را به‌تصویر می‌کشد. فصل اول این مجموعه، شامل ۱۰ قسمت یک‌ساعته است که در تاریخ ۴ نوامبر ۲۰۱۶ منتشر شد. پس از استقبال زیاد تماشاگران از این سریال و همچنین مورد ستایش قرارگرفتن از سوی منتقدان، فصل دوم آن نیز سفارش داده شد و در ۸ دسامبر ۲۰۱۷ به نمایش درآمد. پس از آن، فصل سوم در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹ و فصل چهارم نیز در ۱۵ نوامبر ۲۰۲۰ انتشار یافتند. فصل پنجم این سریال برای پخش در نوامبر ۲۰۲۲ پیش‌بینی شده است و فیلم‌برداری فصل پنجم در حال انجام است. به‌دنیال مرگ ملکه الیزابت دوم در هشتم سپتامبر ۲۰۲۲ شرکت نتفلیکس اعلام کرد که به احترام ملکهٔ درگذشته فیلم‌برداری فصل ششم موقتاً متوقف شده است.
داستان
تاج، زندگی ملکه الیزابت دوم را به تصویر می‌کشد از ازدواجش با شاهزاده فیلیپ تا مرگ پدرش در سال ۱۹۵۲ و به قدرت‌رسیدن او. فصل اول سریال تاج از ازدواج ملکه الیزابت دوم با شاهزاده فیلیپ، دوک ادینبورگ، در سال ۱۹۴۷ تا روابط عاشقانهٔ شاهدخت مارگارت (خواهر الیزابت) با پیتر وولریج تاونسند، کاپیتان نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا و استعفای وینستون چرچیل در سال‌های نخستین سلطنتنش را پوشش می‌دهد. ماجراهای فصل دوم سریال از بحران کانال سوئز در سال ۱۹۵۶ تا زمان بازنشستگی هارولد مک‌میلان، نخست‌وزیر بریتانیا، در سال ۱۹۶۳ و تولد شاهزاده اندرو و شاهزاده ادوارد در سال ۱۹۶۴ را در بر می‌گیرد در این فصل همچنین به جان‌اف‌کندی و همسرش ژاکی کندی هم پرداخته می‌شود. فصل سوم مجموعهٔ تلویزیونی تاج ماجراهایی را که در بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۷ رخ داده‌اند، شامل می‌شود. این ماجراها ازجمله شامل دو دوره نخست‌وزیری هارولد ویلسون و همین‌طور اعطای لقب شاهزادهٔ ولز به شاهزاده چارلز، چگونگی شکل‌گیری مثلث عشقی بین شاهزاده چارلز، اندرو پارکر بولز و دوست‌دخترش کامیلا شاند، کسی که سال‌ها بعد و پس از ازدواج با شاهزاده چارلز به لقب دوشس کورنوال رسید، می‌شود. در فصل چهارم که رخدادهایی از سال ۱۹۷۹ تا اوایل ۱۹۹۰ را در بر می‌گیرد، شاهد دوران زمامداری مارگارت تاچر، نخست وزیر انگلستان، و ازدواج دایانا، با شاهزاده چارلز و دیدار آن‌ها از استرالیا و نیوزیلند، جنگ فالکلند، پایان نخست‌وزیری مارگارت تاچر و بروز اختلاف بین شاهزاده چارلز و همسرش دایانا هستیم.
دربارهٔ سریال
درگذشت الیزابت دوم ملکهٔ پادشاهی متحد (شامل کشورهای انگلستان، اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی) و کشورهای مشترک‌المنافع ازجمله کانادا بهانه‌ای شد تا در این شماره به معرفی سریال تاج بپردازیم. سریالی که همان‌قدر که تحسین‌کننده دارد، مخالف نیز دارد. مخالف از آن جهت که معتقدند این سریال تصویر درستی از خانوادهٔ سلطنتی ارائه نداده است.
پیش از این سریال، فیلمی نیز با این محوریت ساخته شده بود. پیتر مورگان در سال ۲۰۰۶ فیلمنامه‌ای به‌نام «ملکه» نوشت که به ماجرای عکس‌العمل خاندان سلطنتی به مرگ پرنسس دایانا می‌پرداخت. فیلم را استیون فریرز، کارگردان مشهور انگلیسی، ساخت و هلن میرن در نقش ملکه الیزابت در آن بازی بسیار درخشانی ارائه داد و این نقش جایزهٔ گلدن گلوب، و اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن را برایش به ارمغان آورد.
طبیعتاً فیلم در زمان اکران سروصدای زیادی به‌پا کرد، چون پرداختن به جزئیات زندگی خاندان سلطنتی در عین جذابیت همیشه بحث‌برانگیز و محل مناقشه بوده است. اما فیلم «ملکه» نقطهٔ آغازی برای به‌تصویرکشیدن خاندان سلطنتی بود. مورگان که نگارش فیلنامهٔ این فیلم را با موفقیت به‌اتمام رسانده و نمرهٔ خوبی از منتقدان گرفته بود، به فکر پروژهٔ کامل‌تری افتاد. او در کارنامه‌اش نگارش فیلمنامهٔ دو فیلم تاریخی مشهور دیگر نیز داشت: «آخرین پادشاه اسکاتلند» و «فراست نیکسون» که در دومی مجری طرح ساخت فیلم هم بود. مورگان که به‌دلیل تخصص و علاقه‌اش به موضوعات تاریخی دربارهٔ هنری هشتم نیز نمایشنامه‌ای نوشته بود، شروع به تحقیق دربارهٔ خاندان سلطنتی کرد. ابتدا الیزابت دوم برایش محوریت نداشت، اما هر چه جلوتر می‌رفت شخصیت ملکه برایش جذاب‌تر شد تا جایی که تصمیم گرفت شخصیت اصلی، او باشد.
مواجههٔ ملکه‌ای جوان در برابر سیاست‌های چرچیل و باقی سیاست‌مداران کهنه‌کار بریتانیا برای مورگان بسیار موضوع مهم و قابل‌تأملی بود. او شروع به نگارش فیلمنامهٔ «تاج» کرد. نتفلیکس ساخت سریال را به دو شرکت لفت بانک پیکچرز و سونی پیکچرز پیشنهاد داد. ولی هزینه‌ای که آن‌ها گفتند حیرت‌انگیز بود. برای ساخت فصل اول سریال به بودجه‌ای در حدود ۱۰۰ میلیون دلار نیاز داشتند. رقمی که در آن زمان رکوردی در عالم سریال‌سازی بود. نتفلیکس در نهایت پذیرفت و طرح مورگان را برای تولید تأیید کرد. برای کارگردانی سریال، افراد مشهوری انتخاب شدند؛ مهم‌ترینشان استیون دالدری، کارگردان فیلم‌هایی مثل «ساعت‌ها»، «کتاب‌خوان» و «بی‌نهایت بلند و به‌غایت نزدیک».
سریال تاج دربارهٔ به‌قدرت‌رسیدن الیزابت دوم، ملکهٔ بریتانیاست. کسی که از سن بیست و شش سالگی تا نود و شش سالگی، بر مسند سلطنت کشورهای پادشاهی متحد و مشترک‌المنافع نشست. او در مدت هفتاد سال سلطنتش فرازو‌نشیب‌های زیادی را از سر گذراند و می‌توان گفت چند تراژدی بزرگ تاریخی در زمان سلطنت او اتفاق افتاد.
تاج، علی‌رغم نقدهایی که به جهت وفادارنبودن به تاریخ گرفت، سریالی خوش‌ساخت و تماشایی است؛ زیرا به‌آرامی و باحوصله شخصیت‌ها را واکاوی و آن‌ها را به مخاطب معرفی می‌کند. مورگان تصمیم به ساختن سریال گرفت چون در قالب یک فیلم سینمایی فقط می‌توان به موارد محدودی از مهم‌ترین رویدادهای سلطنتِ فرد تاریخی مشهوری مثل الیزابت دوم پرداخت، اما در سریال، دست کارگردان باز بوده و با محدودیت مواجه نیست. کارگردان می‌تواند به بیشتر جوانب زندگی شخصیت اصلی و همچنین اطرافیانش بپردازد. چیزی که در سریال تاج اتفاق می‌افتد.
در این سریال دغدغه‌ها و چالش‌هایی را که ملکهٔ جوان باید با آن دست و پنجه نرم کند، نشان داده و اینکه تصمیم‌های او چه عواقبی برای دنیا، کشورش و اطرافیانش خواهد داشت نیز به تصویر کشیده می‌شود. سریال از آخرین روزهای حکومت پادشاه جورج ششم شروع می‌شود که با بیماری دست و پنجه نرم می‌کند و در حال مرگ است. بزرگ‌ترین دخترش الیزابت است که به‌تازگی زندگی مشترکش را با فیلیپ شروع کرده است. فیلیپ شاهزادهٔ یونان و دانمارک بود که برای ازدواج با الیزابت عناوینش را کنار گذاشت و به شهروند بریتانیا تبدیل شد و لقب «دوک ادینبورگ» را به‌دست آورد.
سریال از تمام امتیازاتی که ملکه‌بودن می‌تواند داشته باشد تا تمام عذاب‌ها و مشغله‌‌هایش را نشان می‌دهد. شاید تصوری که اکثر ما از ملکه‌بودن داریم این است که زنی بر تخت سلطنت و لای پرِ قو نشسته و هیچ دغدغه‌ای ندارد. اما در این سریال نشان داده می‌شود که بر مسند قدرت نشستن کفهٔ بدبختی‌هایش سنگین‌تر از خوشبختی‌هایش است. عضو خانوادهٔ سلطنتی بودن نه به‌عنوان لای پرِ قو بودن و رفاه تمام و کمال، بلکه به‌عنوان نشانی که دردسرهای فراوان خودش را دارد به تصویر کشیده می‌شود.
تاج، یک سریال زندگینامهای شخصیت‌محور است. نقطهٔ قابل‌تأمل این است که این سریال صرفاً دربارهٔ اتفاقات تاریخی نیست، بلکه دربارهٔ این است که شخصیت‌ها در برخورد با آن واقعهٔ تاریخی چگونه واکنش نشان می‌دهند. تاج، هم وجه تاریخی دارد و هم وجه سیاسی و بیش از هر چیز دربارهٔ تناقض‌هاست، دربارهٔ محدودیتی که یک شخصیت پیدا می‌کند و قدرتی که ظاهراً در دست اوست، ولی عملاً از آنِ دیگری است و زن‌بودن و البته جوان‌بودن در این میان بی‌تأثیر نیست.
سریال خیلی دقیق مسئلهٔ قدرت و از طرفی رابطهٔ آن با زندگی شخصی و آرمان‌های صاحبانش را نشان می‌دهد. اینکه صاحبِ قدرت گاهی اوقات باید تصمیم‌هایی بگیرد که شاید برخلاف آرمان‌هایش باشد. اما ناگزیر است چون جایی که پای مسئولیت در قبال کشور وسط باشد، مسائل و آرمان‌های شخصی باید کنار گذاشته شوند.
سریال تاج به‌عنوان یک درام تاریخی و زندگینامهای ستایش‌های خیل عظیمی از منتقدان سینما و تلویزیون را برانگیخته است. تلگراف از این سریال به‌عنوان «بهترین سریال ملودرام تلویزیون» یاد کرد و به آن از ۵ امتیاز ۵ داد. تاج در وبگاه نقد فیلم راتن تومیتوز به امتیاز کلی ۹۰٪ رسید. دیگر وبسایت نقد فیلم متاکریتیک هم به سریال تاج نمرهٔ ۸۴ را داد. فضاسازی و طراحی لباس این سریال بسیار زیباست و کاملاً حال و هوای خاندان سلطنتی را منتقل می‌کند و البته مثل یک کلاس درس تاریخ نیز است. چون چیزهای فراوانی دربارهٔ این هفتاد سال می‌آموزیم که شاید پیش از این نمی‌دانستیم.
فصل‌های ۱ تا ۴ این سریال روی شبکهٔ نتفلیکس و همچنین در کتابخانه‌های مترو ونکوور از جمله شهر ونکوور، وست ونکوور، شهر و بخش نورث ونکوور، برنابی، پورت مودی، کوکئیتلام و کتابخانه‌های منطقهٔ فریزر ولی در دسترس است و فصل پنجم آن هم به‌زودی و در نوامبر ۲۰۲۲ از شبکهٔ نتفلیکس پخش خواهد شد.
آرام روانشاد نویسندهٔ این مطلب، روزنامه‌نگار و مدیر کانال سینمایی اوتوپیاست. کانال سینمایی اوتوپیا به معرفی و نقد آثار برتر سینمای جهان می‌پردازد. همچنین در کنار سینما مطالبی در حوزهٔ فلسفه و ادبیات هم با مخاطب به‌اشتراک می‌گذارد. با پیوستن (Join) به این کانال، به یک نشریهٔ سینمایی، هنری آنلاین در سطح بالا دسترسی پیدا خواهید کرد.