سیما غفارزاده – ونکوور
در روزها و هفته‌های اخیر بازداشت فعالان سیاسی و اجتماعی در ایران شدت گرفته است. این در حالی است که سرکوب آزادی‌های اجتماعی و سخت‌گیری‌ها خصوصاً در رابطه با نحوهٔ پوشش زنان و «حجاب» نیز به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته و تعداد گشت‌های ارشاد و بازرسی خودرو در خیابان‌ها نیز به‌شکل چشم‌گیری بیشتر شده است.
مصطفی تاج‌زاده، از سرشناس‌ترین چهره‌های اصلاح‌طلب، محمد رسول‌اف، مصطفی آل احمد و جعفر پناهی، سینماگران معروف ایرانی، از امضاکنندگان بیانیهٔ اعتراضی «تفنگت را زمین بگذار»، ازجمله افراد سرشناسی‌اند که طی دو هفتهٔ گذشته بازداشت شده‌اند.
اتهام مصطفی تاج‌زاده «اجتماع و تبانی جهت اقدام علیه امنیت کشور» و «نشر اکاذیب جهت تشویش اذهان عمومی» عنوان شده است. هنوز مشخص نیست کدام نهاد این فعال سیاسی را بازداشت کرده، اما طبق گفتهٔ برخی فعالان رسانه‌ای داخل ایران در شبکه‌های اجتماعی، اطلاعات سپاه پاسداران اقدام به بازداشت او نموده است.
هم‌زمان با بازداشت تاج‌زاده، یعنی در روز جمعه ۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، محمد رسول‌اف و مصطفی آل احمد نیز بازداشت شدند. اتهام این دو سینماگر «ارتباط با ضدانقلاب» و «التهاب‌آفرینی و برهم‌زدن امنیت روانی جامعه» در جریان ریزش متروپل آبادان عنوان شده است. بیش از صد تن از سینماگران ایرانی در تاریخ ۲۹ مهٔ ۲۰۲۲، شش روز پس از فروریختن ساختمان متروپل، با انتشار بیانیه‌ای از نظامی‌هایی که به‌باور آن‌ها «تبدیل به عامل سرکوب مردم شده‌اند»، خواسته بودند که سلاح‌هایشان را زمین بگذارند و «به آغوش ملت بازگردند». رسول‌اف در اینستاگرام خود از فشار شدید نهادهای امنیتی بر سینماگران امضاکنندهٔ این بیانیه خبر داده و گفته بود برخی از امضاکنندگان را از دستگیری ترسانده‌اند یا به برخی گفته‌اند دیگر نمی‌توانند کار کنند. وی همچنین گفته بود تماس‌های زیادی از سوی نهادهای مختلف با سینماگران امضاکنندهٔ این بیانیه گرفته شده و از آن‌ها خواسته شده که امضای خود را پس بگیرند یا با خبرگزاری‌ها برای «بی‌اعتبارکردن» این بیانیه گفت‌وگو کنند.
در ادامهٔ این بازداشت‌ها، دوشنبهٔ هفتهٔ گذشته، ۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، جعفر پناهی، کارگردان سرشناس سینمای ایران، هم بازداشت شد. بنا به‌گفتهٔ طاهره سعیدی، همسر پناهی، او به‌همراه چند تن دیگر از هنرمندان برای پیگیری پروندهٔ محمد رسول‌اف و مصطفی آل احمد به دادسرای اوین رفته بودند، که در آنجا پناهی بازداشت و به زندان منتقل می‌شود. وی هم‌اکنون در بند عمومی زندان اوین است و ظاهراً بازداشتش به حکم شش سال زندانی مربوط می‌شود که ۱۲ سال پیش علیه او صادر شده بود.
جشنوارهٔ فیلم کن بلافاصله طی بیانیه‌ای خواستار آزادی فوری محمد رسول‌اف، مصطفی آل احمد و جعفر پناهی شد. در این بیانیه آمده است: «جشنوارهٔ کن این بازداشت‌ها و همچنین موج سرکوب‌هایی را که آشکارا علیه هنرمندان در ایران جریان دارد، محکوم می‌کند.»
در همان روز ۱۱ ژوئیه و هم‌زمان با بازداشت پناهی، تعداد زیادی از اعضای خانواده‌های جانباختگان اعتراض‌های آبان ۹۸ با یورش نیروهای امنیتی بازداشت شدند. اتهام آن‌ها: «دریافت پول برای ایجاد اغتشاش و ناامنی»!
ناهید شیرپیشه، مادر پویا بختیاری، مهرداد بختیاری، عموی پویا بختیاری، سکینه احمدی، مادر ابراهیم کتابدار، رحیمه یوسف‌زاده، مادر نوید بهبودی، محبوبه رمضانی، مادر پژمان قلی‌پور، ایران الهیاری، مادر مهرداد معین‌فر، زینب محمدی، مادر محمد طاهری، طلعت مشکی، مادر محسن جعفرپناه، سمیه جعفرپناه، خواهر محسن جعفرپناه، و سعید دامور، برادر وحید دامور از جملهٔ این بازداشت‌شدگان‌اند.
گفتنی است که منوچهر بختیاری، پدر پویا بختیاری نیز از اردیبهشت (ماه مه) امسال در زندان به‌سر می‌برد و علاوه بر آن، به دو سال و نیم تبعید و ممنوعیت خروج از کشور نیز محکوم شده است. نزدیکان منوچهر بختیاری، از وضعیت او پس از انتقال به سلول انفرادی در هفتهٔ گذشته، هیچ اطلاعی ندارند.
در این میان محبوبه رمضانی، مادر پژمان قلی‌پور، به ۱۰۰ ضربه شلاق محکوم شده است. گفته شده بود که حکم وی با کمپین اعتراض به حجاب اجباری که روز ۱۲ ژوئیه (۲۱ تیرماه) برگزار شد، مرتبط است، هرچند، پیمان قلی‌پور، برادر پژمان قلی‌پور، این موضوع را رد کرده و نوشته است: «این مادران به‌رسم هر ماه که دور هم جمع می‌شوند، قصد داشتند تا این‌بار به خانهٔ مادر نوید بهبودی بروند، ولی بازداشت شدند.» وی همچنین در استوری اینستاگرامش با تأیید خبر حکم ۱۰۰ ضربه شلاق برای مادرش، نوشته است: «جرم مادرم تنها دادخواهی است. بیشترین دلیلی که باعث می‌شود این‌ها از او بترسند، این است که حقیقت را فریاد می‌زند. از او می‌ترسند، چون عکس پژمان را یک دقیقه زمین نمی‌گذارد.»
خبرگزاری فارس، وابسته به نهادهای نظامی و امنیتی ایران، گزارش کرده است که «تعدادی از اغتشاشگران مدعیِ دادخواهی» در جلسه‌ای که برای «ایجاد اغتشاش» برگزار شده بود، بازداشت شده‌اند. این خبرگزاری مدعی شده است که افراد بازداشت‌شده «با پوشش دادخواهی به یک عنصر متصل با سرویس جاسوسی بیگانه ارتباط گرفته بودند» و «از یک رابط مالی خارجی پول دریافت می‌کردند تا اغتشاش و ناامنی در کشور ایجاد نمایند.»
خانواده‌های کشته‌شدگان اعتراض‌ها در ایران اعم از اعتراضات دی‌ماه ۹۶، آبان ۹۸ و پرواز ۷۵۲، همواره با تهدید و ارعاب نیروهای امنیتی روبرو بوده‌اند تا سکوت پیشه کنند و از پیگیری پروندهٔ عزیزان خود دست بردارند، اما آنچه شاید در محاسبات این‌گونه تهدیدها و ارعاب‌ها لحاظ نشده، این است که کشته‌شدن فرزند، همان رنگِ بالاتر از سیاهی است…