علیرضا فدایی – ونکوور
تیم ملی فوتبال ایران برای پنجمین بار در تاریخ خود و برای اولین بار در دو دورهٔ پیاپی در بزرگ‌ترین رویداد فوتبال جهان شرکت می‌کند. میزبان، کشور روسیه است که با سال‌های طلایی فوتبال خود چند دهه فاصله گرفته است، ولی مطمئناً قصد آبروداری دارد.
از بختِ بد حریفان تیم ایران، پرتقال، اسپانیا و مراکش‌اند که احتمالاً رؤیای صعود به دورهٔ بعد را باز هم به دلمان بگذارند. در زمان چاپ این مقاله احتمالاً بازی ایران و مراکش تمام شده و امیدوارم تیم ایران پیروز میدان باشد. همچنین بازی خوب در مقابل اسپانیا و پرتقال با هر نتیجه‌ای قابل قبول است. خوشبختانه در پنج دوره حضور تیم ایران هیچ‌وقت نتیجهٔ بازی، شکست با بیش از سه گل نبوده است که آن‌هم به اولین دورهٔ حضور ایران در جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین در مقابل هلند و پرو برمی‌گردد.
از جمله نتایج ایران در مقابل تیم‌های قدرتمند می‌توان به شکست دو به صفر در مقابل آلمان و البته شکست یک بر صفر در مقابل تیم آرژانتین در جام جهانی قبلی اشاره کرد. در بازی با آرژانتین، تیم ایران در دقایق آخرین بازی یک گل زیبا از یکی از بهترین بازیکنان جهان، لیونل مسی، دریافت کرد که حتی بهترین تیم‌ها هم می‌توانستند با این گل شکست بخورند. تیم ایران بسیار عالی در آن بازی دفاع کرد و واقعاً تیم آرژانتین را کلافه کرده بود.
متأسفانه هنوز تنها پیروزی تیم ایران در جام جهانی در مقابل تیم آمریکا در جام جهانی ۱۹۹۸ بوده است. بعد از آن، تساوی در مقابل تیم‌هایی مثل اسکاتلند و نیجریه بهترین نتایج ایران بوده است. ای کاش تیم ایران در دورهٔ گذشته در مقابل تیم تازه‌وارد، بوسنی هرزگوین، پیروز می‌شد و این طلسم چندین ساله را می‌شکست.
با اینکه همه بهترین آرزوها را برای تیم ملی داریم، بیاییم واقع‌بین باشیم و ببینیم جایگاه فوتبال ما در سطح جهانی واقعاً کجاست؟ نتیجهٔ مطلوب برای تیم ملی ایران در جام جهانی چیست؟ آیا فقط حضور در بین بزرگان کافی است؟
متأسفانه مشکلات زیرساختی فوتبال ایران کماکان پابرجاست. فقط نگاهی به ساختار فوتبال کانادا و مقایسهٔ آن با ایران بیانگر خیلی تفاوت‌هاست. تعداد زیاد زمین‌های چمن مناسب بازی، لیگ‌های مرتب در هر شهر و سنین مختلف، کلاس‌های فوتبال متعدد برای همهٔ سنین خصوصاً خردسالان، فقط بخشی از این تفاوت‌ها هستند. این، در حالی است که کشور کانادا علی‌رغم موفقیت‌های تیم زنان در جام جهانی، تیم مردان تا به‌حال فقط یک بار حضور داشته است.
با وجود اسم حرفه‌ای و قراردادهای کلان برای بازیکن‌ها، لیگ فوتبال ایران از نظر برنامه‌ریزی، حتی با لیگ‌های کشورهای متوسط اروپایی قابل مقایسه نیست.
در این بین، رقیبان آسیایی کماکان به کار خود ادامه می‌دهند. ژاپن که تا دههٔ نود هیچ قدرتی در آسیا محسوب نمی‌شد، الان ششمین حضور پیاپی خود در جام جهانی را جشن می‌گیرد. سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی آن‌ها برای فوتبال حرفه‌ای واقعا باید الگو قرار گیرد. از آن طرف تیم کرهٔ جنوبی از سال ۱۹۸۶ در هر جام جهانی حضور یافته است.
اما دستاورد حضور در جام جهانی چه باید باشد؟ اینکه تا به‌حال شکست‌های سنگین با ۷-۸ گل در مقابل تیم‌های قدَر نداشته‌ایم، کافی است؟ آیا باید حریفِ از قبل شکست‌خورده در مقابل تیم‌های مطرح باشیم. با اینکه تیم‌های آسیاییِ دیگر هم چندان کارنامهٔ بهتری از ما ندارند و جایگاه فوتبال آسیا با اروپا و آمریکای جنوبی قابل مقایسه نیست، اما فکر می‌کنم در نهایت بهترین دستاورد کم کردن فاصله با تیم‌های قدر دنیاست که صد البته به برنامه‌ریزی و کار طولانی‌مدت نیاز دارد. در تاریخ فوتبال جهان تیم‌های فراوانی بوده‌اند که خود را به‌عنوان قدرت در سطح بین‌المللی مطرح کرده‌اند. پس از جام جهانی ۱۹۹۸، بازیکنان ایرانی بسیاری در لیگ‌های حرفه‌ای اروپا بازی کرده‌اند که می‌توانند تجربهٔ خود را به دیگران منتقل کنند. همچنین حضور مربیان مطرح بی‌شک تاثیرگذار بوده است. امیدوارم تیم ایران بازی‌های خوب و آبرومندی انجام دهد و مثل همیشه بدون ترس از نام حریف به میدان برود.
به بهانهٔ جام جهانی فوتبال، این رویداد بزرگ و پرطرفدار که هر چهار سال اتفاق می‌افتد و با حضور تیم ایران محبوب‌تر هم می‌شود، بد ندانستم نکات کوتاهی را در مورد این رویداد خدمتتان عرض کنم.
این مسابقات به همت آقای ژول ریمهٔ فرانسوی برای اولین بار در کشور اروگوئه و در سال ۱۹۳۰ انجام گرفت و تیم این کشور هم قهرمان اولین دورهٔ این مسابقات شد.
از آن سال، فقط دو بار در سال‌های ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ به‌دلیل جنگ جهانی دوم این مسابقات انجام نشد.
پس از پایان جنگ و در سال ۱۹۵۰، تیم اروگوئه تیم برزیل میزبان را در فینال و در مقابل هزاران تماشاچی شکست داد تا اولین قهرمان پس از جنگ باشد. موفقیتی که تا کنون برای این کشور تکرار نشده است.
قرار بود هر تیمی سه بار به قهرمانی برسد، جام ژول ریمه را برای همیشه از آن خود کند، که تیم برزیل در سال ۱۹۷۰ و در حالی‌که به‌عقیدهٔ کارشناسان، یکی از بهترین تیم‌های تاریخ فوتبال را در اختیار داشت، با پیروزی ۴-۱ در مقابل ایتالیا به این مهم دست یافت.
پله، بازیکن افسانه‌ای تیم ملی برزیل، هنوز جوان‌ترین قهرمان جهان (سن ۱۷ سالگی در جام جهانی ۱۹۵۸ سوئد) و تنها بازیکنی است که سه دوره قهرمان جهان شده است.
تیم پرطرفدار برزیل با پنج بار قهرمانی رکورددار است و بعد از آن تیم‌های آلمان و ایتالیا هر کدام چهار بار به قهرمانی دست یافته‌اند.
دو غایب بزرگ این جام، تیم‌های ایتالیا و هلند، و دو تیم تازه‌وارد که برای اولین بار به جام جهانی رسیده‌اند، تیم‌های ایسلند و پاناما هستند. ببینیم ایسلندی‌ها بعد از شگفت‌آفرینی در مسابقات جام ملت‌های اروپا ۲۰۱۶، در مسابقاتی بزرگ‌تر چه می‌کنند.
در هر دوره، بهترین گلزن کفش طلایی جایزه می‌گیرد. بیشترین تعداد گل زده در جام‌های جهانی از آن میروسلاو کلوزه آلمانی با ۱۶ گل است و رکورد گلزنی در یک جام با ۱۳ گل متعلق به ژوست فونتن فرانسوی است که از جام ۱۹۵۸ هنوز پابرجاست.
تیم ایران، برای اولین بار در جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین به‌عنوان تنها نمایندهٔ آسیا شرکت کرد و با یک تساوی در مقابل اسکاتلند و دو شکست در مقابل پرو و هلند در مرحلهٔ مقدماتی حذف شد. متأسفانه تا حضور بعدی بیست سال طول کشید.
تعداد تیم‌ها اول ۱۶ و بعد به ۲۴ و ۳۲ افزایش یافت و صحبت از افزایش مجدد تعداد تیم‌ها است.
پی‌نوشت: این مطلب پیش از برگزاری مسابقهٔ ایران با مراکش در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه نوشته شده است.