زهرا جناب – ونکوور
در استان بریتیش کلمبیا، قانون خانواده در خصوص حمایت (support) و همچنین تقسیم اموال و دیون به‌هنگام جدایی زوجین، تدابیری اندیشیده است. با این وجود، زوجین چه تحت نهاد ازدواج، چه ازدواج عرفی (common law) می‌توانند از همان ابتدای رابطه‌شان با هم قراردادی تنظیم کنند و در آن ضوابط جدایی‌شان را پیش‌بینی نمایند. چنین قراردادی در نهاد ازدواج، قرارداد ازدواج و در روابط نهاد ازدواج عرفی، قرارداد زندگی مشترک نامیده می‌شود. از حیث تقسیم اموال، زوجین عرفی زوجینی‌اند که برای حداقل دو سال در رابطه‌ای شبیه به ازدواج با هم به‌سر برده‌اند.
عده ای بر این عقیده‌اند که صحبت کردن دربارهٔ امور مالی یا امور مربوط به جدایی در ابتدای یک رابطه رفتار رمانتیکی نیست. اما واقعیت این است که بسیاری از روابط به طلاق یا جدایی ختم می‌شوند. بنابراین لازمهٔ احتیاط آن است که طرفین در خصوص اینکه چگونه می‌خواهند از هم جدا شوند، توافق کنند و انتظارات خود را در این خصوص در همان ابتدای رابطه تعریف نمایند. در واقع، بسیاری از اختلافات جدایی، حاصلِ تفاوت در انتظارات و برداشت‌های طرفین از یکدیگر است. به‌عنوان مثال، ممکن است یکی از طرفین تصور کند که یکی از اموالشان باید بین هر دو نفر مشترک باشد و حال آنکه طرف دیگر آن را تنها متعلق به خودش بداند. قرارداد ازدواج می‌تواند همهٔ این موارد را روشن کند و مانع ازعدم شفافیت و سوءتفاهم شود. علاوه بر این، قرارداد ازدواج می‌تواند تا اندازهٔ زیادی کمک کند تا میزان استرس و هزینه‌های دادرسی جدایی کاهش یابد.
توصیهٔ ما همیشه این است که هر کس قصد دارد وارد رابطهٔ عرفی شود یا ازدواج کند، با وکیلی در خصوص لزوم تنظیم قرارداد گفتگو کند. در بعضی موارد تنظیم قرارداد حتماً توصیه می‌شود. این موارد عبارتند از:
۱- یکی از طرفین یا هر دوی آن‌ها اموالی مادی با خودشان به رابطه می‌آورند
۲- یکی از طرفین یا هر دوی آن‌ها محتمل است که در طول رابطه هدیه یا ارثیه‌ای از خانوادهٔ خود دریافت کند
۳- یکی از طرفین یا هر دوی آن‌ها صاحب حرفه‌ای هستند
۴- یکی از طرفین یا هر دوی آن‌ها فرزندانی از ازدواج قبلی خود دارند
۵- یکی از طرفین یا هر دوی آن‌ها تمایل دارند که امور مالی خود را از هم جدا نگه دارند
هر قرارداد برحسب نیازها و ترجیحات موکل تنظیم می‌شود. بر حسب موقعیت اقتصادی طرفین، بعضی قراردادها ساده و بعضی پیچیده‌اند. مثلاً بعضی از زوجین ترجیح می‌دهند تکلیف اموال شخصی خود را مشخص کنند، بعضی دیگر می‌خواهند منافع تجاری خود را از هم مستقل نگه دارند. برای همهٔ این مسائل می‌توان به اقتضای مورد در قرارداد تعیین تکلیف کرد. یکی دیگر از مواردی که در قرارداد می‌توان به آن پرداخت، این است که طرفین در مورد پرداخت حق حمایت همسر (spousal suppor) چه تصمیمی می‌خواهد بگیرند. طرفین می‌توانند در ابتدای رابطه خود در این خصوص توافق نمایند و موارد ابهام احتمالی را برطرف کنند.
قرارداد ازدواج و قرارداد زندگی مشترک می‌بایست به‌صورت مکتوب تنظیم شود و هر دو طرف آن را در حضور یک شاهد امضا نمایند. گاهی ممکن است طرف مقابل به بهانهٔ کامل نبودن قرارداد، آن را باطل تلقی کرده و از اجرای آن خودداری کند. برای جلوگیری از این اتفاق، لازم است که هریک از آنان برای تنظیم قرارداد، مشاورهٔ حقوقی اختصاصی دریافت کنند. قرارداد باید منصفانه تنظیم شود و هیچ‌یک از طرفین نمی‌بایست برای امضای آن تحت اجبار یا فشار قرار گیرد. همچنین لازم است که طرفین اطلاعات درستی دربارهٔ وضعیت مالی خود در اختیار یکدیگر قرار دهند.
دادگاه در صورتی اقدام به اجرای قرارداد می‌کند که تمام این شرایط در آن لحاظ شده باشد. در صورت فقدان شرایط فوق در یک قرارداد، ممکن است که دادگاه آن را ابطال نماید یا اینکه حسب مورد اصلاح کند. باید توجه داشت که طرفین نیز می‌توانند ضمن توافق کتبی قرارداد خود را اصلاح یا ابطال نمایند. اما همهٔ این موارد باید مثل خود قرارداد اولیه به‌نحو مکتوب انجام شود.
اگر شما هم تصمیم دارید که وارد رابطهٔ ازدواج عرفی یا ازدواج قانونی شوید، قویا‌ً پیشنهاد می‌کنیم که در مورد قرارداد با طرف مقابل خود گفت‌وگو کنید و پس از آن از یک وکیل در مورد قوانین مربوطه، تعهدات و شرایط قرارداد مشورت بگیرید. با صرف مقداری زمان و هزینه، شما قادر خواهید بود که خود را از استرس، بار مالی و ابهامات احتمالی در آینده در امان نگه دارید.