زهرا جناب – ونکوور
برای حل اختلافات خانوادگی، روش‌ها و مکان‌های متفاوتی وجود دارد و منابع مختلفی در دسترس خانواده‌هاست. این امر مهمی است که اطلاعات لازم در مورد نحوهٔ استفاده و دسترسی به هر یک از این مکان‌ها و منابع را داشته باشیم. بحث امروز را در مورد سیستم دادگاهی در بریتیش کلمبیا آغاز می‌کنیم.
در بریتیش کلمبیا، سه سطح مختلف دادگاهی وجود دارد:
سطح اول، دادگاه استان بریتیش کلمبیا (Provincial Court of British Columbia) است که دادگاه خانواده بخشی از آن است. در دادگاه خانواده به مسائل مربوط به کودکان از قبیل حضانت، سرپرستی، دسترسی و همچنین به پشتیبانی مالی از همسر و فرزندان رسیدگی می‌شود. دادگاه خانواده همچنین می‌تواند حکم ممنوعیت تماس و ارتباط صادر کند. با این‌حال، صلاحیت تصمیم‌گیری در مورد اموال (از جمله هر گونه دستور برای تقسیم اموال یا مسدودکردن دارایی) و دستور سکونت انحصاریِ یکی از طرفین در خانهٔ مشترک و اعطای طلاق را ندارد. در مورد مسائل مربوط به حضانت کودکان از طریق وزارت کودک و رشدونمو خانواده، این دادگاه در حوزهٔ قضایی صلاحیت انحصاری دارد. طرفین دعوا می‌توانند با توجه به محدودهٔ محل اقامت خود و یا فرزندان، به یکی از این دفاتر مراجعه کنند.
غالباً طرفین دعوا و شهود باید از راه‌های دور به دادگاه سفر کنند و اغلب به‌دلیل حجم زیاد کار دادگاه، با مشکلاتی روبرو می‌شوند که رسیدگی به پرونده‌ها به تعویق می‌افتد. یکی از این مشکلات، تعداد زیاد پرونده‌هایی است که هر روز در برنامهٔ کار دادگاه وجود دارد و متقاضیانی که به‌علت کمبود وقت به پرونده‌های آنان رسیدگی نمی‌شود، باید وقت دیگری از دادگاه درخواست کنند.
سطح دوم، دادگاه عالی بریتیش کلمبیا (Supreme Court of British Columbia) می‌باشد. دادگاه عالی بریتیش کلمبیا سطح بالاتری نسبت به دادگاه خانواده دارد و دارای اختیارات قانونی برای رسیدگی به موارد مربوط به حضانت، سرپرستی و دسترسی به فرزندان، پشتیبانی مالی و همچنین تقسیم دارایی‌ها و انواع احکام ممنوعیت است.
صلاحیت اعطای طلاق منحصر به دادگاه عالی بریتیش کلمبیاست. همچنین اگر قاضی دادگاه خانواده در تصمیم‌گیری خود خطا کرده باشد، درخواست فرجام از این تصمیم با دادگاه عالی است. لطفاً توجه داشته باشید که درخواست فرجام با درخواست تجدید نظر تفاوت دارد. در قوانین قضایی کانادا حکم تجدید نظر وجود ندارد. درخواست فرجام فرصت دوباره برای ارائه‌دادن پرونده نیست. درخواست فرجام تنها در زمانی امکان‌پذیر است که بعد از بررسی پرونده، قاضی با درنظرگرفتن وقایع و قوانین، رأیی صادر کرده باشد که با قانون مغایرت داشته است. قضات دادگاه عالی رأی صادرشده از طرف دادگاه خانواده را بررسی می‌کنند و در صورت موفق‌بودن درخواست فرجام، دادگاه عالی پرونده را مجدداً برای بررسی به دادگاه خانواده ارسال می‌نماید.
برای انتخاب این دو سطح از دادگاه خانواده، چند فاکتور را باید در نظر گرفت. اگر طلاق یا تقسیم دارایی مطرح باشد، پرونده باید به دادگاه عالی ارجاع شود. اگر طرفین فقط با مسائل مربوط به سرپرستی کودکان و پشتیبانی مالی مواجه‌اند، می‌توانند بین این دو دادگاه یکی را انتخاب کنند. دادگاه خانواده تشریفات کمتری دارد و برای طرفین آسان‌تر است که بدون وکیل در آن شرکت کنند. هزینهٔ تشکیل پرونده در دادگاه خانواده نیز به‌طور قابل ملاحظه‌ای کمتر از دادگاه عالی است. قوانین دادگاه عالی با سخت‌گیری دنبال می‌شود و تشریفات آن بیشتر است. هرچند در برخی موارد به‌ویژه هنگامی که یکی از طرفین احکام دادگاه را دنبال نمی‌کند و طرف مقابل را به ستوه می‌آورد، مجازات بالاتری را می‌توان از دادگاه عالی درخواست کرد.
یکی دیگر از مزیت‌های مهم دادگاه خانواده این است که در این دادگاه می‌توان از مشاوران عدالت خانوادگی (Family Justice Counsellors) بهره‌مند شد. این مشاوران میانجی‌های مجرب خانوادگی‌اند که برای حل‌وفصل اختلافات تلاش می‌کنند. با مشاوران مذکور می‌توان در مورد تنظیم توافقنامه برای حضانت و سرپرستی یا در مورد مسائل پشتیبانی از کودکان و روند دادگاه مشاوره کرد. ملاقات‌ها با مشاوران کاملاً محرمانه است و اطلاعاتی که در اختیار آنان قرار می‌گیرد، بدون اجازهٔ طرفین حتی در دادگاه نیز عنوان نخواهد شد. این مراکز در تمامی شهر‌هایی که در آن دادگاه خانواده وجود دارد، موجودند.
سومین سطح دادگاه، دادگاه فرجام بریتیش کلمبیا است. همان‌طور که از نام این دادگاه پیداست، رسیدگی به پرونده‌های فرجام که اغلب از دادگاه عالی بریتیش کلمبیا و یا محکمه‌های دیگر ارجاع داده می‌شود، در این دادگاه انجام می‌پذیرد، که موضوع بحث ما نیست. اصول مربوط به درخواست فرجام که قبلاً به آن اشاره شد، در این دادگاه نیز صادق است.
در مقالهٔ آینده در مورد سازمان‌ها و ارگان‌هایی که می‌توانند به افراد راهنمائی قانونی بکنند، توضیحات بیشتری خواهیم داد.