هومن کبیری پرویزی – ونکوور
سرانجام پس از یک دورهٔ کوتاه رقابت نفس‌گیر انتخاباتی، انتخابات سراسری فدرال کانادا در روز ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ برگزار شد. انتخاباتی که از بسیاری جنبه‌ها نسبت به دوره‌های گذشته متفاوت بود و نتایجی متفاوت نیز رقم زد.
اغلب نظرسنجی‌ها پیش‌بینی می‌کردند که حزب لیبرال پیروز این انتخابات خواهد بود و دولت اکثریت تشکیل خواهد داد. گرچه حزب لیبرال پیروز شد اما نتوانست دولت اکثریت تشکیل بدهد. بر اساس نتایج اعلام‌شده از سوی نهاد انتخابات کانادا در زمان نگارش این سطور حزب لیبرال ۱۶۹ کرسی، حزب محافظه‌کار ۱۴۴ کرسی، حزب بلاک کبکوا ۲۲ کرسی، حزب ان‌دی‌پی ۷ کرسی و حزب سبز ۱ کرسی به‌دست آوردند. ۶۸٫۷ درصد واجدان شرایط در این انتخابات شرکت کردند که رشدی ۶٫۴ درصدی به‌نسبت انتخابات سال ۲۰۲۱، رشد ۱٫۷ درصدی به‌نسبت انتخابات سال ۲۰۱۹ و رشد ۰٫۴ درصدی به‌نسبت انتخابات سال ۲۰۱۵ را نشان می‌داد.
هر دو حزب لیبرال و محافظه‌کار توانستند کرسی‌هایشان را در مجلس افزایش دهند و این به‌بهای از‌دست‌رفتن کرسی‌های زیادی از احزاب دیگر ازجمله ان‌دی‌پی، بلاک کبکوا و حزب سبز انجامید که نشان از دوقطبی‌شدن فضای انتخابات و انتخاب رأی استراتژیک رأی‌دهندگان داشت. به‌طوری‌که در برخی حوزه‌های رأی‌گیری که به‌طور سنتی لیبرال‌ها اغلب نمی‌توانستند در آن‌ها پیروز شوند، این‌بار توانستند کرسی آن منطقه را از آن خود کنند. نمونهٔ بارز آن در مترو ونکوور حوزهٔ پورت مودی-کوکئیتلام بود که به‌طور سنتی همیشه بین دو حزب ان‌دی‌پی و محافظه‌کار در گردش بود. در انتخابات امسال با وجود حضور بونیتا زاریلو نمایندهٔ قوی و باسابقه از حزب ان‌دی‌پی، برای اولین‌بار از سال ۱۹۹۸ تاکنون یک نمایندهٔ لیبرال توانست برندهٔ آن حوزه شود که این نشان از حمایت طرفداران حزب ان‌دی‌پی از نامزد لیبرال داشت.
از نکات جالب‌توجه این انتخابات شکست ۳ رهبر حزب در این انتخابات در حوزه‌های رأی‌گیری خودشان بود. مهم‌ترین مورد شکست، پیر پوئلیور، رهبر حزب محافظه‌کار و اپوزیسیون رسمی مجلس عوام، در حوزهٔ انتخابی کارلتون در اتاوا پس از ۲۱ سال بود. او رقابت را به رقیب لیبرال خود واگذار کرد و کرسی خود را در پارلمان از دست داد. هرچند کمی بعد اعلام شد دامین کورک که توانسته بود با اختصاص ۸۱ درصد آرا در حوزهٔ بتل کریک -کراوفوت در حومهٔ ادمونتون پیروز شود، از نمایندگی کناره‌گیری می‌کند تا پوئلیور بتواند در این حوزه که به‌طور سنتی همیشه محافظه‌کاران در آن پیروز شده‌اند، در انتخابات میان‌دوره‌ای شرکت کند و به‌احتمال زیاد پیروز شود و بار دیگر رهبری محاظظه‌کاران را در مجلس عوام به دست گیرد. به‌دنبال این تصمیم، مارک کارنی نخست‌وزیر کانادا اعلام کرد در اسرع وقت انتخابات میان‌دوره‌ای در آن حوزه را برگزار خواهد کرد تا پوئلیور بتواند دوباره به مجلس بازگردد.
از نکات جالب‌توجه در حوزهٔ کارلتون حضور ۹۱ نامزد در انتخابات بود که اغلب آن‌ها به‌صورت مستقل و از «کمیتهٔ طولانی‌ترین برگهٔ رأی» بودند. این کمیته که پیش از این در چند دورهٔ انتخابات در اعتراض به نظام نخستنفری (first-past-the-post (FPTP)) انتخابات کانادا تعداد زیادی نامزد را در حوزه‌های رأی‌گیری دیگر نامزد کرده بود، این‌بار حوزهٔ کارلتون را هدف قرار داد. هرچند ۸۳ نامزد مستقلی که در این انتخابات شرکت کرده بودند تنها توانستند حدود یک‌درصد آرا را به خود اختصاص بدهند.
پس از تصمیم پوئلیور برای شرکت در انتخابات میان‌دوره‌ای حوزهٔ بتل کریک -کراوفوت، «کمیتهٔ طولانی‌ترین برگهٔ رأی» اعلام کرد با بیش از ۲۰۰ نامزد در این انتخابات شرکت خواهد کرد تا توجه مردم کانادا را به مشکلات نظام نخستنفری انتخابات جلب کند.
اما شگفتی دیگر شکست سنگین جاگمیت سینگ، رهبر حزب ان‌دی‌پی در حوزهٔ برنابی سنترال بود. او در این انتخابات در حوزهٔ خودش سوم شد و حزب متبوعش هم مجموعاً ۱۷ کرسی در سرتاسر کانادا از دست داد. به‌دنبال این شکست‌ها سینگ اعلام کرد از رهبری حزب ان‌دی‌پی کناره‌گیری می‌کند. پس از کناره‌گیری سینگ، دان دیویس، نمایندهٔ منطقهٔ ونکوور کینگزوی، که در رقابتی بسیار نزدیک توانست رقیب لیبرالش را در این انتخابات شکست دهد، رهبر موقت این حزب شد.
جاناتان پدنو، رهبر مشترک حزب سبز کانادا هم در حوزهٔ انتخابی آترمونت در ردهٔ آخر قرار گرفت. در این حوزه نامزد حزب لیبرال قاطعانه پیروز شد.
با پایان‌گرفتن هیاهوی انتخابات، مارک کارنی، نخست‌وزیر کانادا، که حزبش تنها سه کرسی با کنترل کامل مجلس عوام فاصله دارد، برای پیشبرد برنامه‌هایش باید به فکر همکاری با احزاب دیگر باشد. هرچند او می‌تواند با جلب همکاری حزب ان‌دی‌پی مانند کاری که جاستین ترودو انجام داد بدون نیاز به همکاری با احزاب دیگر اکثریت مجلس را در اختیار بگیرد، ولی گمانه‌زنی ها حاکی از آن است که او چنین قصدی ندارد. به‌خصوص با توجه به شرایط حساس و بی‌سابقه در روابط کانادا و آمریکا.
او که این هفته راهی آمریکا شد و در دفتر بیضی با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، دیدار کرد، در گفت‌وگو با ترامپ گفت: «برخی جاها هیچ‌وقت فروشی نیستند. با توجه به ملاقاتی که با مالکان کانادا در طول کمپین تبلیغاتی در چند ماه گذشته داشته‌ام، این [کشور] فروشی نیست. هرگز هم فروشی نخواهد بود.»
ترامپ هم در پاسخ گفت: «هرگز نگو هرگز.»
در جریان این نشست ترامپ در پاسخ به پرسشی دربارهٔ تعرفه‌های اعمال‌شده روی محصولات کانادایی گفت کارنی برای تغییر تصمیم او نمی‌تواند کاری انجام بدهد.
هرچند در مجموع گفت‌وگوهای کارنی با ترامپ محترمانه به‌نظر می‌رسید، ولی باید دید در نهایت آیا کارنی خواهد توانست مناسبات شکنندهٔ دو کشور را به مسیر بهتری بازگرداند یا نه.
کارنی در اقدامی دیگر و پیش از سفر به آمریکا، از پادشاه چارلز سوم، پادشاه کانادا، دعوت کرد تا در مراسم بازگشایی مجلس عوام کانادا در ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، حضور یابد و سخنرانی سریر* را شخصاً خطاب به نمایندگان مجلس ایراد کند. این اقدام به‌ویژه در شرایط تهدید انضمام کانادا از سوی آمریکا حائز اهمیت است. کارنی که که پیش از این ریاست بانک مرکزی انگلستان را بر عهده داشته، روابط گسترده‌ای با مقامات بریتانیا دارد و حالا می‌کوشد از این مزیت در آغاز کار دولتش استفاده کند.
آخرین باری که بالاترین مقام حکومت پادشاهی کانادا در مجلس عوام سخنرانی سریر را ایراد کرده است، به اکتبر ۱۹۷۷ بازمی‌گردد؛ زمانی که ملکه الیزابت دوم، ملکهٔ کانادا، در مجلس عوام سخنرانی سریر را ایراد کرد. در موارد دیگر همیشه فرماندار کل کانادا به‌نمایندگی از ملکه/پادشاه کانادا سخنرانی سریر را ایراد کرده است.
هفته‌های آتی نشان خواهد داد که آیا کارنی خواهد توانست با داشتن دولت اقلیت از پس تهدیدهای همسایهٔ جنوبی و همچنین مشکلات اقتصادی کانادا برآید یا نه.
*سخنرانی سریر، رویدادی در برخی از کشورهای پادشاهی است که در آن، پادشاه یا نمایندهٔ او (در کانادا فرماندار کل)، هنگام افتتاح جلسه، سخنرانی آماده‌ای را برای اعضای قوهٔ مقننهٔ کشور می‌خواند. این سخنرانی، اولویت‌های دولت را برای دستور کار قانونگذاری خود بیان می‌کند که برای آن، همکاری قوهٔ مقننه مورد توجه قرار می‌گیرد. این سخنرانی اغلب با مراسم رسمی همراه است.