هومن کبیری پرویزی – ونکوور
ضمن سپاس فراوان از همهٔ دوستانی که نظراتشان را دربارهٔ بخش جدید «آیا می‌دانستید؟» در مجله با ما در میان گذاشتند، توجه شما را به دومین مطلب از این سلسله‌مطالب جلب می‌کنیم.
در هفته‌های اخیر و پس از انتخاب دوبارهٔ دونالد ترامپ، به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا، بحث‌های زیادی بر سر تنش‌های احتمالی بین دو کشور آمریکا و کانادا بالا گرفته است.
بحث‌هایی که از اظهارات دونالد ترامپ در جریان ملاقات غیررسمی جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، با او در اقامتگاهش در فلوریدا آغاز شد که در آن دونالد ترامپ به ترودو گفته بود اگر کانادا از پس تعرفهٔ سنگین ۲۵ درصدی‌ای که او قول داده در صورت عدم تأمین امنیت مرزهای دو کشور از سوی کانادا برقرار کند، برنمی‌آید بهتر است به ایالت پنجاه و یکم آمریکا تبدیل شود. این اظهارات با پست‌های بعدی او در شبکه‌های اجتماعی که ترودو را فرماندار خواند و همچنین پست پسرش که او را در حال خرید کانادا، گرینلند و کانال پاناما از وب‌سایت فروش آنلاین آمازون نشان می‌داد، گمانه‌زنی‌های زیادی را برانگیخت و بسیاری بر این باورند که اظهارات ترامپ دربارهٔ کانادا فراتر از شوخی‌های متداول اوست و او به‌دنبال تغییرات گسترده‌تری ورای جنگ تعرفه با کاناداست.
البته پس از دیدار غیررسمی جاستین ترودو با دونالد ترامپ، تعدادی از وزرای ترودو هم به دیدار تیم اقتصادی دونالد ترامپ رفته‌اند و کوشیده‌اند تا با تبادل نظر با یکدیگر از سرگرفتن جنگ تعرفه بین دو کشور جلوگیری کنند.
اما اگر فرض را بر این بگذاریم که جنگ تعرفه بین کانادا و آمریکا بالا بگیرد و کانادا هم آن‌طور که انتظار می‌رود مقابله‌به‌مثل کند، ممکن است زندگی، دست‌کم برای گروه کوچکی از شهروندان آمریکا، دشوار شود. دلیلش هم این است که دسترسی زمینی به این مناطق تنها با گذر از مرز کانادا و از داخل خاک کانادا امکان‌پذیر است.
به‌همین بهانه در این شماره وضعیت این مناطق را با هم بررسی خواهیم کرد.
* * * * *
شاید مهم‌ترین منطقه‌ای که بشود به آن اشاره کرد، منطقهٔ پوینت رابرتز یا پوینت رابرتس در جنوب مترو ونکوور باشد. با وجود داشتن جمعیتی بیش از ۱۰۰۰ نفر، این منطقه محدوده‌ای ثبت‌نشده است و از مناطق شهرستان واتکام در شمال غربی ایالت واشنگتن آمریکا به شمار می‌رود.
شهروندان آمریکایی برای بازدید از این منطقه باید از مرز زمینی کانادا عبور کنند و پس از حدود ۴۰ کیلومتر رانندگی بار دیگر مرز دو کشور را در پوینت رابرتز رد کنند تا به این منطقه برسند. البته دسترسی به پوینت رابرتز با قایق یا هواپیمای شخصی بدون عبور از مرز کانادا از داخل خاک آمریکا امکان‌پذیر است.
عکس از ویکی‌پدیا
پوینت رابرتز سواحلی خلوت و بکر و خیابان‌هایی بدون ترافیک دارد. شاید نخستین چیزی که توجه را به خود جلب می‌کند، وجود تعداد زیادی پمپ بنزین باشد که به‌نسبت تعداد نه‌چندان زیاد خودروهای ساکنان منطقه بیش‌ازحد نیاز به نظر می‌رسد، ولی یک نظرسنجی در حدود ۱۰ سال پیش نشان داد که ۴۰ درصد کسانی که مرز پوینت رابرتز را رد می‌کنند، کانادایی‌هایی‌اند که برای خرید بنزین ارزان‌تر به این منطقه می‌روند. علاوه‌براین چندین شرکت در این منطقه صندوق‌های پستی مجازی در اختیار کانادایی‌ها قرار می‌دهند. ازآنجایی‌که هنوز بسیاری از شرکت‌های آمریکایی محصولاتشان را تنها به داخل خاک آمریکا پست می‌کنند، کانادایی‌های ساکن مترو ونکوور که به چنین محصولاتی نیاز دارند، با استفاده از خدمات چنین شرکت‌هایی کالاهای مورد نیازشان را به‌صورت آنلاین می‌خرند و بسته‌های خریدشان را به این صندوق‌های پستی مجازی می‌فرستند و با گذر از مرز پوینت رابرتز آن‌ها را تحویل می‌گیرند و با خود به کانادا می‌آورند. البته به‌جز این‌ها یک سوپرمارکت بزرگ هم که تنها فروشگاه اصلی این منطقه است، به جذابیت این منطقه برای کانادایی‌ها افزوده است. چرا که برخی محصولات آمریکایی که در داخل کانادا موجود نیست، آنجا فروخته می‌شود و برخی کانادایی‌ها برای خرید از این فروشگاه به آنجا می‌روند. هرچند در سال‌های اخیر و با کاهش ارزش دلار کانادا به‌نسبت دلار آمریکا، چنین خریدهایی مانند قبل مقرون‌به‌صرفه نیست و به‌همین دلیل کاهش یافته است.
باید به این نکته اشاره کرد که مأموران مرزبانی کانادا هم از اینکه مهم‌ترین دلیل سفر کانادایی‌ها به پوینت رابرتز خرید است، مطلع‌اند و به‌همین دلیل حساسیت بیشتری روی بررسی خریدهای کانادایی‌ها به‌نسبت مرز بلِین یا دیگر گذرگاه‌های مرزی که سفرهای عادی و توریستی کانادایی‌ها از آنجا به آمریکا انجام می‌شود، به خرج می‌دهند و در مواقع بیشتری برای خریدهای آن‌ها عوارض گمرکی در نظر می‌گیرند.
چه شد که پوینت رابرتز از خاک ایالات متحده جدا شد؟
پوینت رابرتز زمانی ایجاد شد که بریتانیا و ایالات متحدهٔ آمریکا در اواسط قرن نوزدهم با معاهدهٔ اُرگان، مناقشهٔ مرزی آمریکا و کانادا را در شمال غربی اقیانوس آرام حل و فصل کردند. دو طرف توافق کردند که مدار ۴۹ درجهٔ شمالی کرهٔ زمین، مرز بین قلمروهای مربوط به دو کشور را مشخص کند.
این همان مرزی است که دونالد ترامپ هفتهٔ گذشته آن را «خطی مصنوعی» خواند و خواستار برچیده‌شدن آن و پیوستن کانادا به ایالات متحدهٔ آمریکا شد.
به‌دلیل نارسایی روش‌های نقشه‌برداری در ابتدای قرن نوزدهم برای ترسیم مدارهای زمین، در برخی مناطق، مرز بین کانادا و آمریکا فاصلهٔ اندکی با مدار ۴۹ درجهٔ شمالی دارد. در سال ۱۹۰۹، آمریکا و کانادا موافقت کردند که مرز بین دو کشور همان مرز تعیین‌شده در قرارداد ۱۸۱۸ باقی بماند و افزایش دقت ترسیم مدار ۴۹ درجهٔ شمالی تأثیری بر آن نداشته باشد.
شاید جالب باشد بدانید بومیان کانادا مدار ۴۹ درجهٔ شمالی را با نام «خط شفا» (Medicine Line) می‌شناختند، چرا که به‌نظر قدرتی جادویی داشت که از عبور سربازان آمریکایی جلوگیری می‌کرد.
در دورهٔ هجوم سوداگران طلای درهٔ فرِیزر در سال ۱۸۵۸، کاوشگرانی از ویکتوریای بریتیش کلمبیا، که تلاش می‌کردند از پرداخت مالیات فرار کنند، برای مدت کوتاهی در پوینت رابرتز ساکن شدند. محل سکونت آن‌ها شهر رابرت نام داشت و شامل شش ساختمان چوبی، ازجمله یک فروشگاه و سالن بود، اما کمتر از یک سال دوام آورد.
در سال ۱۹۴۹ صحبت‌هایی در مورد جدایی پوینت رابرتز از ایالات متحده و پیوستن آن به کانادا مطرح شد. در یکی از طرح‌های توسعهٔ منطقه‌ای برای لوئر مین‌لند که در سال ۱۹۵۲ ارائه شد، تبدیل پوینت رابرتز به پارکی بین‌المللی یا اجارهٔ آن را برای ۹۹ یا ۹۹۹ سال پیشنهاد شد؛ طرحی که هیچ‌وقت اجرایی نشد.
طی توافق‌نامه‌های امضاشده با این منطقه، آب شرب آن از ونکوور تأمین می‌شود و ادارهٔ آتش‌نشانی دلتا در مترو ونکوور ملزم شده است تا در صورت نیاز این منطقه به آن نیرو اعزام کند.
در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ به‌دلیل بسته‌شدن مرزهای دو کشور آمریکا و کانادا، پوینت رابرتز با مشکلات زیادی مواجه شد. ۸۰ درصد جمعیت این منطقه در آن دوران کاهش یافت و شهر به‌نوعی خالی از سکنه شده بود. در این دوران یک خط فِری موقت برای تردد مردم منطقه از بندر بلینگهام به پوینت رابرتز راه‌اندازی شد.
نورث وست انگل
پوینت رابرتز تنها منطقه‌ای نیست که برای دسترسی زمینی به آن باید از خاک کانادا گذشت. منطقهٔ دیگری با این مشخصات، نورث وست اَنگِل است که ترجمه‌اش می‌شود گوشهٔ شمال غرب. این منطقه بین استان‌های منیتوبا و انتاریو کانادا و ایالت مینه‌سوتای آمریکا واقع شده است و البته تنها ۱۲۰ تن از شهروندان آمریکایی در آن زندگی می‌کنند.
دسترسی زمینی به این منطقه از خاک آمریکا تنها از طریق جاده‌های استان منیتوبا و پس از ۸۰ کیلومتر رانندگی در خاک کانادا امکان‌پذیر است.
آلاسکا
به‌جز دو منطقهٔ کوچکی که به آن‌ها اشاره شد. ایالت پهناور آلاسکا در غرب کانادا که با استان بریتیش کلمبیا و قلمرو یوکان مرز مشترک دارد، دارای محدودیت مشابهی است. یعنی دسترسی زمینی به آن تنها از خاک کانادا میسر است، ولی تفاوت آلاسکا با دو منطقهٔ ذکرشده این است که به‌دلیل اهمیت استراتژیک این ایالت برای آمریکا دسترسی هوایی و دریایی به آن از داخل آمریکا به‌طور گسترده‌ای فراهم شده است. به‌طوری که اغلب مایحتاج مردم این ایالت از طریق کشتی به آن وارد می‌شود. همچنین شبکهٔ گستردهٔ راه‌های این منطقه دسترسی زمینی را به اغلب نقاط آن که دورتر از ساحل واقع شده‌اند، از داخل این ایالت فراهم می‌کند. به همین دلیل این ایالت وابستگی زیادی به تبادلات با سرزمین اصلی ایالات متحده از طریق زمین ندارد.
اما در همین ایالت هم دهکدهٔ کوچک و دورافتاده‌ای هست که جاده‌ای از داخل آلاسکا به آن منتهی نمی‌شود. هایدر (Hyder)، دهکدهٔ کوچکی در جنوب شرقی آلاسکا و در نزدیکی مرز بریتیش کلمبیاست که دسترسی زمینی به آن تنها از طریق خاک کانادا امکان‌پذیر است که البته این محدودیت نه به‌خاطر مشکلات مرزی بلکه همان‌طور که اشاره شد به‌دلیل نبود جاده‌ای از داخل ایالت آلاسکا به این دهکده به وجود آمده است. مردم این منطقه تقریباً همهٔ مایحتاج خود را از کانادا تأمین می‌کنند و به‌نوعی خود را بیشتر کانادایی می‌دانند تا آمریکایی چرا که از بقیهٔ بخش‌های آلاسکا دور مانده‌اند. در سال‌های اخیر ساکنان هایدر درخواست‌های زیادی برای کاهش کنترل‌های مرزی و حتی اجازهٔ ثبت‌نام فرزندانشان در مدارس کانادا را ارائه کرده‌اند.
گفتنی است مرز بین آلاسکا و کانادا از پرمناقشه‌ترین مرزهای بین دو کشور بوده و کانادایی‌ها هیچ‌گاه از قطع دسترسی قلمرو یوکان به اقیانوس آرام بر اساس توافق مرزی بین بریتانیا و آمریکا خشنود نبوده‌اند و البته بیشتر بریتانیا را مقصر می‌دانند تا آمریکا و بر این باورند که این کشور به‌خاطر حفظ روابط دوستانه با آمریکا به این کشور امتیاز زیادی داده است. مرز کنونی آلاسکا و کانادا نه‌تنها جلوی دسترسی قلمرو یوکان به اقیانوس آرام را گرفته بلکه بخش‌های وسیعی از سواحل واقع در شمال غربی بریتیش کلمبیا را هم در اختیار این ایالت قرار داده است.