مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter*– ونکوور
مراسم اعطای جوایز سالانهٔ انجمن «روزنامه‌نگاران کانادایی برای آزادی بیان» (Canadian Journalists for Free Expression ) یا اختصاراً CJFE روز چهارشنبه ۱۵ فوریهٔ ۲۰۲۳ در هتل ریتز کارلتون در شهر تورنتو برگزار شد.
در این مراسم به نیلوفر حامدی و الهه محمدی، دو روزنامه‌نگار زندانی در ایران که در پی اعتراضات اخیر بازداشت شدند، جایزهٔ بین‌المللی آزادی مطبوعات، معتبرترین جایزهٔ انجمن روزنامه‌نگاران کانادایی برای آزادی بیان، به‌صورت غیابی اعطا شد و شهرام رفیع‌زاده، روزنامه‌نگار ایرانی-کانادایی، و دخترش به نیابت از این دو روزنامه‌نگار جوایز آن‌ها را دریافت کردند.
این انجمن پیش از این و در بیستم ژانویهٔ ۲۰۲۳ در بیانیه‌ای از اعطای جایزه به این دو روزنامه‌نگار خبر داده بود. در این بیانیه آمده بود:
«انجمن روزنامه‌نگاران کانادایی برای آزادی بیان، مفتخر است اعلام کند که معتبرترین جایزهٔ خود، جایزهٔ بین‌المللی آزادی مطبوعات، را به دو روزنامه‌نگار ایرانی که به‌دلیل پوشش خبریِ مرگ یک زن ایرانی در بازداشت به‌دلیل پوشش نامناسب روسری دستگیر شده بود، اعطا می‌کند. مأموران امنیتی ایران این دو خبرنگار را اندکی پس از گزارش آن‌ها دستگیر و آن‌ها را به جاسوسی متهم کردند، جرمی که در ایران مجازات اعدام دارد.
مرگ مهسا امینیِ بیست و دو ساله اعتراضاتی را برانگیخت که تا امروز در سراسر ایران و جهان ادامه دارد. در نتیجهٔ این اعتراضات صدها نفر کشته و هزاران نفر دیگر از جمله ده‌ها روزنامه‌نگار در پشت میله‌های زندان‌اند.
کرول آف (Carol Off)، رئیس جشن CJFE گفت: «CJFE جایزهٔ بین‌المللی آزادی مطبوعات خود را به نیلوفر حامدی و الهه محمدی به‌دلیل به‌خطرانداختن آزادی و زندگی‌شان به‌منظور افشای رفتار خشونت‌آمیز [رژیم] ایران با زنان اعطا می‌کند. بدون شجاعت این روزنامه‌نگاران شاید هیچ‌وقت از ماجرای واقعی مرگ مهسا امینی مطلع نمی‌شدیم. نیلوفر و الهه بهای گزافی را برای گفتن حقیقت پرداخته‌اند و ما واقعاً سپاسگزاریم.»
«پلیس اخلاق» ایران مدعی شد امینی هنگام دستگیری روسری خود را به‌درستی بر سر نکرده بود. آن‌ها اصرار دارند که او در پاسگاه پلیس از حال رفت و بر اثر سکتهٔ قلبی درگذشت. اما شاهدان عینی ازجمله زنانی که همراه با امینی بازداشت شده بودند، گزارش دادند که وی در اثر خشونت پلیس به‌شدت مورد ضربوشتم قرار گرفته و جان باخته است.»
در مراسم اعطای این جوایز مارگارت اتوود، نویسندهٔ نامدار کانادایی، در بخشی از سخنان خود دربارهٔ این دو روزنامه‌نگار گفت همان‌طور که می‌دانید دریافت‌کنندگان این جوایز قادر نبودند شخصاً در اینجا حضور داشته باشند. آن‌ها در امنیتی‌ترین زندانِ ایران به‌‌اتهام جرائمی ساختگی زندانی‌اند. آنچه آن‌ها واقعاً انجام داده‌اند، گفتن واقعیت بوده است دربارهٔ دختر جوانی که نیروهای امنیتی مورد ضربوشتم قرارش دادند برای اینکه کمی از مویش از روسری بیرون مانده بود. بله، هستند افرادی هم که در کشورهای دیگر از سوی پلیس به‌دلایل واهی مورد ضربوشتم قرار می‌گیرند، مانند آمریکا، حتی می‌میرند، مرگشان جرقه‌ای برای خیزش می‌شود، اما روی‌هم‌رفته موردی شبیه این دیده نشده است که خبرنگاری را به‌دلیل گزارش ضرب‌شتم و خیزش مردم به زندان انداخته باشند و با حکم اعدام تهدیدش کنند.
انجمن روزنامه‌نگاران کانادایی برای آزادی بیان (CJFE) سازمانی غیردولتی است که از سوی روزنامه‌نگاران کانادایی و مدافعان آزادی بیان حمایت می‌شود. هدف این سازمان دفاع از حقوق روزنامه‌نگاران و کمک به توسعهٔ آزادی مطبوعات در سراسر جهان است.
CJFE در سال ۱۹۸۱ تأسیس شد و در ابتدا از سوی مرکز روزنامه‌نگاری تحقیقی (CIJ) (اکنون انجمن روزنامه‌نگاران کانادا) به‌عنوان کمیتهٔ CIJ برای آمریکای لاتین ایجاد شد. در سال ۱۹۸۴ نام این گروه به کمیتهٔ کانادایی برای محافظت از خبرنگاران تغییر یافت. سپس در سال ۱۹۹۸ به انجمن روزنامه‌نگاران کانادایی برای آزادی بیان تبدیل شد.
جوایز بین‌المللی آزادی مطبوعات CJFE که در سال ۱۹۹۸ پایه‌گذاری شد، به رویدادی ویژه برای فعالیت‌های آگاهی‌رسانی در زمینهٔ آزادی مطبوعاتِ این سازمان در کانادا تبدیل شده است. جشن سالانهٔ این جوایز، بزرگ‌ترین نام‌های رسانه‌های کانادایی را گرد هم می‌آورد تا از همکارانی از کانادا و سراسر جهان که به‌دلیل کارشان مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند، تجلیل شود.
سهام بن سدرين، روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر تونسی، زهرا کاظمی، عکاسِ فقیدِ ایرانی-کانادایی، لیرا بایستووا، روزنامه‌نگار قزاقستانی و اکبر گنجی، روزنامه‌نگار ایرانی، از برندگان جوایز پیشین این انجمن‌اند.
*با سپاس از محمد تاج‌دولتی برای در اختیار قراردادن عکس و فیلم از مراسم