علیرضا فدایی – ونکوور
هم‌نسلی‌های من احتمالاً او را خوب به‌خاطر دارند. گل‌زن قهار دههٔ ۸۰ و اوایل دههٔ ۹۰، شمارهٔ ۱۰ تیم ملی انگلستان که با این تیم به مقام چهارم جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا رسید؛ گری لینه‌کر (Gary Lineker)، کاپیتان سابق تیم ملی انگلستان و یکی از مشهورترین مفسران فوتبال جهان.
آغاز فوتبال حرفه‌ای او با تیم لسترسیتی که تیم شهر او بود، آغاز شد و او توانست به‌همراه این تیم به دستهٔ اول صعود کند. در سال ۱۹۸۴ اولین بازی خود را به‌عنوان ذخیره در مقابل تیم اسکاتلند انجام داد و کم‌کم جای خود را در تیم ملی انگلستان باز کرد.
گل‌زنی‌های وی در لیگ انگلستان و تیم ملی، راه را برای حضور او در جام جهانی ۱۹۸۶ مکزیک هموار کرد. پیش از جام دست او شکست و در تمام جام او با دست گچ گرفته حضور یافت که خود یکی از تصاویر ماندگار آن جام جهانی است.
انگلستان در دور اول جام جهانی در حالی به مصاف تیم لهستان رفت که در دو بازی اول خود در مقابل پرتغال و مراکش قادر به پیروزی و گل‌زنی نشده بود و باید این بازی را می‌برد. اما در این بازی ورق برگشت و به‌گفتهٔ خودِ لینه‌کر، این یکی از مهم‌ترین بازی‌های زندگی او بوده است. لینه‌کر هر سه گل بازی را به‌ثمر رساند تا انگلستان با پیروزی ۳ بر صفر به دور بعدی برسد. زوج خط حملهٔ لینه‌کر و پیتر بردسلی که سال‌ها در کنار هم در تیم انگلستان خوش درخشیدند، از همین بازی همکاری خود را شروع کردند. در مرحله بعد، لینه‌کر دو گل در مقابل پاراگوئه به‌ثمر رساند تا انگلستان در مرحلهٔ یک‌چهارم نهایی به مصاف تیم آرژانتین برود. سابقهٔ جنگ بین دو کشور بر سر جزایر فالکلند به حساسیت این مسابقه می‌افزود. در همین مسابقه بود که دیه‌گو مارادونا که در اوج درخشش خود بود، دو گلِ به‌یادماندنی به‌ثمر رساند. یکی با دست و یکی با دریبلِ چند بازیکن از میانهٔ زمین.
آنچه به‌یاد خیلی‌ها نمانده، این است که گری لینه‌کر با ضربهٔ سر یک گل به‌ثمر رساند و اگر گلِ با دست مارادونا نبود، بازی یک بر یک می‌شد و شاید نتیجهٔ آن تغییر می‌کرد. برای همین، این بازی هیچ‌وقت از یاد انگلیسی‌ها نمی‌رود.
انگلستان از جام جهانی خداحافظی کرد و گری لینه‌کر با همان پنج بازی در جام و شش گلِ زده، اولین بازیکن انگلیسی‌ای شد که در یک تورنمنت اصلی به مقام بهترین گل‌زن دست پیدا کرد.
بعد از یک فصل عالی با تیم اورتون، وی راهی تیم بزرگ بارسلونا شد و در اولین فصل به مقام دومین گل‌زن لیگ رسید و در بازی‌ای حساس مقابل رقیب دیرینهٔ این تیم یعنی رئال مادرید سه گل به ثمر رساند. وی همراه با تیم بارسلونا به مقام قهرمانی جام حذفی و یک جام اروپایی رسید. اما با حضور یوهان کرویف و تغییرات تاکتیکی او، گری لینه‌کر جایگاه خود را از دست داد.
وی در تیم ملی هم دوران افول داشت و همراه با تیم انگلستان بدون گل‌زنی از جام ملت‌های اروپا در ۱۹۸۸ حذف شد. اما حضور دوبارهٔ او در تیم تاتنهام انگلستان و گل‌زنی‌های دوباره‌اش، مصادف شد با راهیابی دوبارهٔ انگلستان به جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا. وی همراه با جمعی دیگر از بازیکنان همچون پل گاسکوین، کریس وادل و دیوید پلات خوش درخشیدند و با پیروزی در مقابل تیم بلژیک به مرحلهٔ یک‌چهارم نهایی رسیدند.
در بازی‌ای نفس‌گیر مقابل شگفتی‌آفرین آن جام یعنی تیم کامرون، گری لینه‌کر هر دو پنالتی به‌دست‌آمده را گل کرد تا انگلستان پس از ۲۴ سال به مرحلهٔ نیمه‌نهایی برسد.
دیدار انگلستان و آلمان یکی از مسابقات کلاسیک جام‌های جهانی است. انگلستان با یک گلِ اتفاقی عقب افتاد، گری لینه‌کر با یک گلِ عالی نتیجه را مساوی کرد، ولی در نهایت در ضربات پنالتی آلمان برنده شد تا قهرمان جام شود. در بازی بعدی انگلستان نتیجه را به تیم ایتالیا واگذار کرد تا به مقام چهارم برسد.
پس از جام، گری لینه‌کر به درخشش و گل‌زنی در باشگاه و تیم ملی ادامه داد و به مقام کاپیتانی تیم ملی رسید. قهرمانی جام حذفی انگلستان در سال ۱۹۹۱ از جمله افتخارات باشگاهی اوست. همین‌جا بود که وی به رکورد گل‌زنی بابی چارلتون برای تیم انگلستان نزدیک‌تر می‌شد. بابی چارلتون ستارهٔ سابق تیم‌های ملی انگلستان و منچستر یونایتد در ۱۰۷ بازی ملی، ۴۹ گل برای انگلستان زده بود و این رکورد سال‌ها پابرجا بود. متأسفانه این افتخار هیچ‌وقت نصیب او نشد. تیم انگلستان در دور اول از جام ملت‌های اروپا ۱۹۹۲ سوئد بیرون رفت و گری لینه‌کر هیچ گلی در سه بازی جام به‌ثمر نرساند. وی پس از پایان جام، از تیم ملی خداحافظی کرد.
پس از جام ملت‌ها، وی همراه با چند بازیکن نزدیک به بازنشستگی به لیگ حرفه‌ای ژاپن پیوست. ژاپنی‌ها برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری گسترده‌ای را شروع کرده بودند و حضور ستاره‌های بین‌المللی به رونق و بازاریابی لیگ کمک می‌کرد. اما حضور او در تیم ناگویا گرامپوس ایت با آسیب‌دیدگی و تعداد کم بازی و گل‌زنی همراه بود و پایانی بر دوران بازیکنی وی.
نام او در تاریخ فوتبال انگلستان ماندنی خواهد بود. نسبت گلِ زدهٔ او در بازی‌های ملی با رکورد ۴۸ گل در ۸۰ بازی هنوز یکی بهترین‌ها است.
جالب است بدانید که او در طول دوران بازیگری خود حتی یک کارت زرد هم دریافت نکرده است. همین باعث دستیابی او به جایزهٔ بازی جوانمردانه در سال ۱۹۹۱ شد.
لینه‌کر پس از اتمام بازیگری وارد حرفهٔ گزارشگری و تفسیر فوتبال شد و سال‌هاست برای برخی از بزرگ‌ترین شبکه‌های جهان مشغول به‌کار است. وی یکی از پردرآمدترین مفسران و چهره‌های ورزشی تلویزیونی در انگلستان است.
در کنار اخلاق خوب داخل و خارج زمین فوتبال، وی صدایی رسا در زمینهٔ مسائل اجتماعی و بین‌المللی بوده و با شجاعت نظرات خود را بیان کرده است.
جانب‌داری از مردم فلسطین و انتقاد از برخورد بد با آن‌ها، یکی از نمونه فعالیت‌های اجتماعی اوست. و حالا اخیراً او برای دومین بار میزبان پناهجویی از پاکستان در خانهٔ شخصی خودش است.
تعداد کمی توانسته‌اند در دوران بازنشستگی خود پس از ورزش، موفقیت خود را تکرار کنند. متأسفانه ورشکستگی مالی و اعتیاد به الکل و مواد مخدر در بین ورزشکاران بازنشسته بسیار شایع است. در عین حال، احتمال کسب جایگاه در مشاغلی مثل مربیگری و گزارشگری و تفسیر کمتر وجود دارد. همین مسئله ارزش موفقیت چندین‌سالهٔ او را چند برابر می‌کند.
امیدوارم سایر ورزشکاران هم به فکر دوران طولانی‌تر پس از ورزش خود باشند.