گفت‌وگو با الهام هاشمی، مربی تای چی، ساکن ونکوور
علیرضا فدایی – ونکوور
درود بر شما خانم هاشمی، لطفاً خودتان را معرفی کنید و از سوابق خود در ورزش تای چی بفرمایید و اینکه چطور با این ورزش آشنا شدید.
با تشکر از زحمات ارزشمند شما در رسانهٔ همیاری، من الهام هاشمی، نقاش و طراح هستم و در کنار فعالیت‌های هنری سال‌های زیادی به ورزش رزمی تای چی پرداخته‌ام. سال ۲۰۰۳ برای اولین بار با واژهٔ تای چی در کلاس‌های خودشناسی آشنا شدم، استاد گفت: «ورزش فوق‌العاده مفیدی برای ذهن و بدن است و می‌توانید با سی‌دی‌های موجود در بازار تمرین کنید و تای چی را یاد بگیرید.» دو سال بعد، وقتی دخترم را به سالن ورزشی زیتون، واقع در شهرک غرب تهران، بردم تا برای کاراته ثبت‌نام کند، برای اولین بار حرکات تای چی را از نزدیک دیدم و مجذوبم کرد، استاد توانای من خانم فریبا عشرت‌آبادی با هنرجویانش مشغول تمرین بود، حرکات آرام و بی‌نهایت زیبا و با روح و روان من هماهنگ بود. همان روز ثبت‌نام کردم و از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۳ که به کانادا مهاجرت کردم، بی‌وقفه هفته‌ای دو روز در کلاس‌ها و بعد در مسابقات شرکت کردم و موفق به دریافت کمربند مشکی، دان ۲ و مربیگری در این رشته شدم. سال‌های فوق‌العاده باارزشی بود، خیلی زود بعد از گذشت دو ماه اثرات خوب تای چی را در بدن و ذهنم حس کردم و برای ادامهٔ این حس خوب سال‌ها شرکت منظم در کلاس‌ها ادامه یافت. وقتی به کانادا مهاجرت کردم، استاد گران‌قدرم یک دست لباس تای چی به من هدیه کرد و گفت: «تو باید در کانادا تای چی درس بدهی!» هیچ‌وقت به تدریس تای چی فکر نکرده بودم. من نقاش‌ام و در ایران خیلی جدی به کار دکوراسیون داخلی مشغول بودم و هم‌زمان به یادگیری روان‌شناسی جذاب کارل یونگ و ورزش رزمی تای چی می‌پرداختم. مهاجرت کردم، سال‌های بسیار دشواری بود، باید با تای چی نیرو می‌گرفتم، ولی در مونترآل کلاس مناسبی پیدا نکردم و در کلاس‌های یوگا مشغول به تمرین شدم. دو سال بعد وقتی طاقتم در سرمای مونترآل تمام شد، به ونکوور نقل مکان کردم و همچنان در جستجوی کلاس تای چی بودم. در یکی از کامیونیتی‌سنترهای ونکوور کلاس خوبی پیدا کردم، ولی سبک کار با ایران فرق داشت و ممکن بود آموزه‌های خود را فراموش کنم. تصمیم گرفتم که تای چی را خودم تدریس کنم و در خدمت کامیونیتی ایرانی ونکوور باشم و به این ترتیب، از چهار سال پیش معرفی تای چی را در ونکوور آغاز کردم. من در مجموع بیش از ده سال به یادگیری اصولی این ورزش زیبا اختصاص داد‌ه‌ام و اکنون بیش از پنج سال است که به آموزش و معرفی تای چی مشغول‌ام. بسیار به این رشته علاقه‌مندم و فکر می‌کنم طبیعت زیبا و سرشار از انرژی ونکوور بستر بسیار خوبی برای پرداختن به تای چی است.
آیا در این رشته رقابت و مسابقات هم وجود دارد؟
در این رشته رقابت و مسابقات زیادی در سراسر دنیا برگزار می‌شود، هم در نمایش فرم‌های دست خالی و دست پر (شمشیر و بادبزن) و هم در بخش رزمی که به آن تویی شو (فشردن و هل‌دادن با دست‌ها) گفته می‌شود و خوشبختانه ایرانیان در بخش مسابقات جهانی نیز مطرح بوده‌اند و مدال‌های فراوانی را برنده شده‌اند.
حرکات نرم و آرام تای چی اغلب افراد را به تردید وا می‌دارد که آیا تای چی یک رشتهٔ رزمی است. در این مورد برای ما توضیح دهید.
تای چی یک ورزش رزمی است، اما یک رزم نرم درونی با این شعار که: ما از درون محکم هستیم.
تمام حرکات طوری طراحی شده که انرژی حیاتی موسوم به انرژی چی در بدن حرکت کند و با تجمع این انرژی در دست‌ها حرکات رزمی انجام شود، یک نوع تبادل قدرت بین دو حریف.
آیا در این رشته درجه‌بندی و کمربند هم وجود دارد و معیار ارتقای درجه چیست؟
در این رشته درجه‌بندی، رتبه، کمربند و نشان و دان وجود دارد؛ همهٔ هنرجویان در یک کلاس واحد کار را آغاز می‌کنند، بعد از گذشت یک سال و یادگیری ۶ فرم کوتاه مقدماتی، رنگ لباس عوض شده و نشان خاصی دریافت می‌کنند. در هر سطح امتحانات زیر نظر داورها و مربیان انجام می‌شود. هر سال رنگ لباس و نشان عوض می‌شود و معمولاً بعد از چهار سال و گذراندن فرم‌های ۸ و ۲۴ حرکتی، فرم‌های شمشیر و بادبزن، هنرجو موفق به اخذ کمربند مشکی می‌شود و بعد از آن هر سال با تمرینات مداوم می‌تواند دان دریافت کند، تا دان ۵ می‌توان ارتقا یافت و برای مربی‌شدن نیز دوره‌های ویژه‌ای وجود دارد.
آیا در کنار چینی‌های مقیم کانادا تمرین کرده‌اید؟ و اگر پاسختان مثبت است، تفاوتی بین نحوهٔ اجرای حرکات و فلسفهٔ آن‌ها می‌بینید؟
من در کامیونیتی‌های کانادایی نیز تمرین کرده‌ام، سبک کار کمی متفاوت بود و این باعث شد به پیشنهاد استادم عمل کنم و خودم تدریس را آغاز کنم، به‌نظر می‌آید کلاس‌ها در ایران خیلی جدی‌تر و مفصل‌تر برگزار می‌شود.
چه تفاوت‌هایی بین سطح فنی هنرجویان ایرانی و کانادایی می‌بینید و اصولاً جایگاه این رشته در این دو کشور کجاست؟
تفاوتی که بین هنرجویان کانادایی و آنچه من در ایران گذراندم حس می‌کنم این است که اینجا در کانادا، تای چی صرفاً برای سلامتی و لذت‌بردن از حرکات زیبایش انجام می‌شود.
در ایران تمرینات خیلی جدی بود و ما هر سال امتحانات مفصلی می‌دادیم، و هنرجویان برای رقابت‌های جهانی آماده می‌شوند، شاید اینجا هم این برنامه‌ها جریان دارد، ولی من بی‌خبرم.
با سپاس از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.