دکتر کوروش عدالتی – ونکوور
با وجود بیماری همه‌گیر کووید-۱۹، امسال دانش‌آموزان و معلمان کانادایی با انجام اقدامات احتیاطی و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی به مدرسه بازگشته‌اند. تصور کنید شما کودک شش‌ساله‌ای هستید و برای اولین بار وارد مدرسه می‌شوید. احتمالاً شما برای ورود به مدرسه جدید بسیار هیجان‌زده‌اید. شما دوستان قبلی خود را می‌بینید یا دوستان جدید پیدا می‌کنید. هر روز صبح که از خواب بیدار می‌شوید و آمادهٔ رفتن به مدرسه می‌شوید، باید به صورت خود ماسک بزنید و بعد از ورود به کلاس می‌توانید ماسک را از صورت خود بردارید. همچنین زمانی‌که زنگ تعطیلی به صدا درمی‌آید، یا هنگامی‌که بچه‌ها برای بازی به حیاط مدرسه می‌روند، باید دوباره ماسک را بر صورت خود بزنند و همان‌طوری‌که می‌دانیم دیگر هیچ فعالیت ورزشی و بازی‌ای بعد از تعطیلی مدرسه وجود ندارد. این شرایط و واقعیت دورهٔ کرونا برای یک کودک در یک روز عادی در مدرسه است. بی‌تردید این شرایط در طولانی‌مدت می‌تواند تأثیراتی بر روی سلامت روان افراد و به‌خصوص دانش‌آموزان داشته باشد. لذا سؤال این است که والدین چگونه می‌توانند از بهداشت روانی فرزندان خود محافظت کنند.
چگونه همه‌گیری ویروس کرونا می‌تواند بر رشد اجتماعی دانش‌آموزان تأثیر بگذارد؟
مدرسه، محیطی حیاتی برای یادگیری، تعامل، همکاری و تعلیم و تربیت کودکان در مورد موضوعات مهم است. آنچه را که کودکان در مدرسه می‌آموزند، در بیشتر موارد در بزرگسالی به‌کار می‌گیرند. مدرسه نه‌تنها محلی برای آموزش رسمی است، بلکه مکانی است که کودکان رفتار و قوانین و تعاملات اجتماعی لازم را برای آینده می‌آموزند. به‌عبارتی می‌آموزند چگونه بازی کنند، چگونه رفتارهای پذیرفته‌شده و مطلوب را یاد بگیرند، چگونه احساسات خود را بفهمند یا خودتنظیمی کنند. لذا تعاملات و روابط اجتماعی برای کودکان و نوجوانان در محیط مدرسه مهم است. به‌همین دلایل، در حالی‌که دانش‌آموزان به تحصیل در میانهٔ همه‌گیری ویروس کرونا ادامه می‌دهند، بسیار مهم است که کودکان در مورد مهارت‌های اجتماعی یاد بگیرند. شما باید اطمینان حاصل کنید که کودک شما از رشد اجتماعی و بهداشت روانی مناسبی برخوردار است.
چگونه به رشد اجتماعی دانش‌آموز در دوران کرونا کمک کنید؟
یکی از روش‌ها این است که بیش از هر زمان دیگری به کودک خود نزدیک باشید و با او گفت‌وگو داشته باشید. از آن‌ها در مورد مدرسه‌اش بپرسید. از او بپرسید آیا دوست جدیدی پیدا کرده یا اتفاق جالبی در مدرسه رخ داده است. سعی کنید وقت بیشتری را با او سپری کنید و در پارک‌ها و محیط‌های بازی با او مشارکت کنید.
به او بیاموزید که چگونه با فاصلهٔ اجتماعی و با ماسک، با دیگران ارتباط برقرار کند. مشارکت شما با کودکتان علاوه بر افزایش صمیمیت، نوعی افزایش مهارت اجتماعی را برای او به‌همراه خواهد داشت. کودک شما خواهد آموخت که چگونه با سبک زندگی جدید کنار بیاید و تعامل بیشتری با افراد خانواده و هم‌کلاسی‌ها با رعایت فاصله اجتماعی داشته باشد. باید سعی کنید او را به شکل زندگی طبیعی برگردانید و از ایزوله‌شدنِ او جلوگیری کنید. کودک خود را در برنامه‌های ورزشی و کلاس‌های مختلف ثبت‌نام کنید. در فعالیت‌های ورزشی با او همراهی کنید یا تماشاگر باشید، مثل زمانی که در زیر باران شدید در زمین فوتبال تماشاگر و مشوق او بودید. زیرِباران‌بودن تجربهٔ سختی است، اما برای رشد کودک شما ضروری است. علاوه بر این، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصلهٔ اجتماعی و پوشیدن ماسک، اجازه دهید او با دوستان خود دیدار داشته باشد و بیشتر اینکه به آن‌ها اجازه دهید تحت نظارت شما و کنترل‌شده بازی‌های آنلاین یا ویدیویی انجام دهند. تمامی این‌ها به سلامت روان کودک شما در کوتاه‌مدت و بلندمدت کمک خواهد کرد.
چگونه می‌توان فهمید که آیا فرزند ما استرس یا اضطراب دارد؟
کودکان ممکن است واکنش‌های یا نگرانی‌هایی از شیوع کرونا از خود نشان دهند. آن‌ها این اطلاعات را از طریق اطرافیان و اخبار کسب می‌کنند. همچنین اطلاعات مربوط به شیوع کرونا را بین یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. کودکان نیز درست مثل بزرگسالان دغدغه‌ها و دل‌نگرانی‌های خود را در مورد کرونا دارند. در واقع شیوع کرونا نگرانی بی‌سابقه‌ای بین همهٔ گروه‌های سنی به‌وجود آورده است، زیرا کسی برای کرونا آماده نبوده و پیش‌بینی این موضوع هم امکان‌پذیر نبود. کودکان ما با ترس مرعوب‌کننده‌ای روبرو هستند. فقط تصور کنید یک کودک شش‌ساله چگونه باید این وضعیت غیرِقابلِ‌کنترل و مبهم را مدیریت کند. هنگام سوارشدن به اتوبوس مدرسه احتمالاً احساس تنش می‌کند، شاید هنگام نشستن نگران آن شود که ماسک او بیفتد و او شنیده است افراد بدون ماسک ممکن است از بعضی امکانات در جامعه محروم شوند. ممکن است نگران شود که ماسک‌زدن او را زشت کند، و همین موضوع باعث شود کسی با او بازی نکند. این‌ها سناریوهای بالقوهٔ نگرانی است که ممکن است کودک شما تحت همه‌گیری کرونا تجربه کند و چنین نگرانی‌هایی می‌تواند منجر به تشدید اضطراب و استرس شود. پژوهش‌های نشان داده‌اند که از هر ده دانش‌آموز، هشت دانش‌آموز برای برگشتن به مدرسه دچار اضطراب می‌شوند. به‌علاوه، بسیاری از کودکان در حالا حاضر نگران انزوا و تنهابودن خود هستند. اگرچه این مسئله کاملاً نگران‌کننده به‌نظر می‌رسد، اما روش‌هایی برای رفع ترس و اضطراب‌هایی که کودک شما با آن روبرو است، وجود دارد. کودکان نباید با نگرانی‌ها و تنهایی خود تنها بماند.
چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
بهترین راه برای کاهش میزان استرس و فشار بر روی کودک این است که با او صحبت کنید. اگر قبلاً این کار را انجام نداده‌اید، با او در مورد ویروس کرونا صحبت کنید. آن‌ها را آگاه کنید و آموزش دهید. به‌عنوان مثال، اگر کودک شما هر روز نگران رفتن به مدرسه است، با او صحبت کنید. به او بگویید که مدرسه‌اش اقدامات ایمنی زیادی را برای اطمینان از ایمنی همهٔ دانش‌آموزان و معلمان انجام داده است. اهمیت شستن دست‌ها را برای جلوگیری از شیوع ویروس به‌طور منظم به او یادآوری کنید. استفاده از ماسک می‌تواند برای کودکان سخت باشد، با آن‌ها همدردی کنید. به آن‌ها بگویید که می‌فهمید این کار آسان نیست، اما استفاده از ماسک و سایر تجهیزات ایمنی در صورت لزوم در مبارزه و حفظ ویروس مهم است.
با کودکان خود در مورد ویروس کرونا شفاف و در حد سن آن‌ها توضیح دهید. کودکان خود را رها نکنید و همیشه رفتار‌ها و نگرانی‌های او را مستقیم و غیرِمستقیم پیگیری کنید. بدانید کودکان کمتر گفت‌وگو می‌کنند و علائم رفتاری بیشتری از خود نشان می‌دهند. علائمی چون بی‌خوابی، کاهش اشتها، بهانه‌گیری و چسبیدن به شما، خشم و عصبانیت، گریه و مشکل تمرکز و هر نوع علامت رفتاری و هیجانی دیگری.
اگر چنین علائمی را دیدید، با آن‌ها صحبت کنید و سعی کنید با او همدلی کنید و او را بفهمید. زیاد مستقیم و بی‌پروا از او سؤال نکنید. کودکان قادر نیستند به‌دقت و با جزئیات در مورد چیزی یا حالتی توضیح دهند. به‌خصوص اگر واقعاً نگران باشند و اگر شما بی‌پروا از او سؤال کنید، بعید نیست که ساکت شود و چیزی را با شما در میان نگذارد. کودکان هم مثل بزرگسالان یا شاید بیشتر، دچار شرم و گناه می‌شوند. ممکن است از بیان چیزی‌هایی که آن‌ها را می‌ترساند، خجالت‌زده شوند. حتی ممکن است بخواهند از شما مراقبت کنند و نگران شوند شما نگران آن‌ها شوید. صبور باشید و با آهنگ و سرعت آن‌ها پیش بروید.
به‌طور مرتب با کودک خود در ارتباط باشید و با او صحبت کنید، از او در مورد مدرسه و آنچه که در مدرسه گذشته است بپرسید که آیا کسی را ملاقات کرده است چه تجربه یا چیز جدید یادگرفته است. با او ساده صحبت کنید.
شما چه کار دیگری می‌توانید انجام دهید؟
بسیاری از این توصیه‌ها ممکن است کمک‌کننده باشد، اما این احتمال هم وجود دارد که شما و فرزندتان به خدمات و حمایت بیشتری احتیاج داشته باشید. چه راه‌حل‌های دیگری وجود دارد؟
علاوه بر صحبت با کودک و جستجوی علائم احتمالی استرس و اضطراب، انواع مختلفی از روش‌های بالینی اثبات‌شده در درمان اضطراب کودک وجود دارد. به‌عنوان مثال نوروفیدبک یکی از این روش‌های درمانی است. نوروفیدبک موجب انعطاف‌پذیری و آرامش در مغز می‌شود و مقاومت ما را در برابر استرس و اضطراب افزایش می‌دهد. نوروفیدبک به کودک شما اجازه می‌دهد تا خودتنظیمی کند و احساسات خود را مدیریت کند.
علاوه بر این، روش‌های درمانی دیگری برای مقابله با اضطراب و استرس در کودکان توصیه می‌شود، از جمله خدمات مشاوره و روان‌درمانی جهت کاهش استرس و اضطراب. همچنین روش مدیریت و تنظیم تغذیه از طریق مشاوره تغذیه بسیار مفید خواهد بود. اگر در مورد سلامت روان کودک خود در دوران شیوع کرونا نگرانی دارید، با Elumind تماس بگیرید؛ همکاران ما آمادهٔ پشتیبانی و پاسخ‌دادن به سؤالات شما هستند.