دکتر کوروش عدالتی – ونکوور
«حقیقت را به من بگو، حقیقت را به من بگو، دکتر اومالو.» این بخشی از دیالوگ فیلم «ضربهٔ مغزی» به کارگردانی ویل اسمیت است. دکتر اومالو (Dr. Omalu)، یک آسیب‌شناس مغز است که طی تحقیقاتش، به کشفی از حقایق پنهان آسیب‌های مغزی در بازیکنان فوتبال آمریکایی دست می‌یابد. این فیلم بر اساس واقعیت ساخته شده است و اشاره به این دارد که آسیب‌های مغزی را باید جدی گرفت.
ضربهٔ مغزی چیست؟
ضربهٔ مغزی، نوعی آسیب مغزی (TBI) است که منجر به کاهش موقتی در عملکرد طبیعی مغز می‌شود که می‌تواند شامل این موارد باشد: ازدست‌دادن حافظه، گیجی، سردرد، حالت تهوع و سایر مشکلات شناختی. غالباً ضربهٔ مغزی نتیجهٔ برخورد سر افراد با اشیاء است. یعنی هنگامی که ضربه‌ای به جمجمهٔ ما وارد می‌شود و در نتیجهٔ آن، مغز ما در داخل جمجمه دچار پارگی یا تکان شدید شود.
این مسئله می‌تواند منجر به پاره‌شدن اعصاب متصل به مغز شود و بسته به ناحیه‌ای از مغز که ضربه به آن وارد می‌شود و شدت آسیب، می‌تواند منجر به انواع مشکلات شناختی و عاطفی شود. بسته به شدت ضربهٔ مغزی، تروما می‌تواند خفیف باشد، یعنی علائم پس از چند دقیقه برطرف شود، یا ضربهٔ مغزی می‌تواند با علائمی از جمله ازدست‌دادن هوشیاری، ماه‌ها و حتی سال‌ها پس از آسیب‌دیدگی شدید ادامه یابد. برای کسانی که مدتی طولانی با علائم ضربهٔ مغزی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، رژیم غذایی سالم کمک‌های زیادی را به بهبود شرایط زندگی فرد بیمار خواهد نمود.
مغز شما
مغز شما، مرکز کنترل بدن شماست. همه‌چیز از مغز شما عبور می‌کند و شما بدون آن قادر به عملکرد نخواهید بود. شما می‌توانید بدون نگرانی به درونی‌ترین احساسات خود فکر کنید و نگران نباشید، آن‌ها فاش نخواهند شد. هر آنچه را که ما فکر کنیم و هر آنچه فکرش را نمی‌کنیم در فرایند‌های مغز ما شکل می‌گیرند. حتی اکنون که به‌سادگی قادر به خواندن این خطوط هستید، به لطف مغز شماست.
مغز ما به‌طور مرتب کارهای زیادی را انجام می‌دهد و رفتار ما را کنترل می‌کند. ما فقط نمی‌توانیم آن را ببینیم، با او صحبت کنیم، برایش پیامک بزنیم یا در بیرون با او قدم بزنیم. به یک شهر فکر کنید. یک شهر شلوغ و پیچیده‌به‌هم. در این شهر کوچه‌ها و هزاران جاده وجود دارند که می‌توانند شما را به جاهای مختلف ببرند. همچنین بزرگراه‌هایی هستند که ما را به شهرهای مختلف می‌رسانند، پل‌هایی که از بخش‌های مختلف شهر عبور می‌کنند. در داخل این شهر، آپارتمان‌ها، خانه‌ها، وسایل نقلیه، مشاغل، رستوران‌ها، ایستگاه‌های پلیس، مردم و موارد دیگر وجود خواهند داشت. این شهر توسط کسانی که در این شهر زندگی می‌کنند و طبق قوانینی هدایت و کنترل می‌شود. حال تصور کنید اگر زلزلهٔ بزرگی در شهر رخ دهد چه اتفاقی می‌افتد. جاده‌ها و پل‌ها خراب می‌شوند. در این شرایط هرج‌ومرج، مردمی که در آن زندگی می‌کنند تلاش خواهند کرد تا راهی برای سامان‌دهی مجدد شهر پیدا کنند. البته دچار وحشت هم خواهند شد. سناریوی بالا با یک ضربهٔ مغزی تفاوت چندانی ندارد. وقتی دچار آسیب مغزی می‌شوید، تعادل مغز شما مختل می‌شود. اعصاب و نواحی خاصی از مغز ممکن است به‌درستی عمل نکنند. چنین ضربه‌هایی می‌تواند باعث ایجاد هرج‌ومرج در مغز شود. اگر ضربهٔ مغزی‌ای داشتید که هنوز بهبود پیدا نکرده است و هفته‌ها، ماه‌ها و سال‌ها از زمان آسیب می‌گذرد، شاید بهتر است راهکارهای دیگر را انتخاب کنید.
چگونه یک تغذیهٔ درست می‌تواند به ضربهٔ مغزی کمک کند؟
تقریباً این تجربه را همهٔ ما داشته‌ایم، صبح با تأخیر بیدار شدیم، باید بچه‌ها را بیدار می‌کردیم تا برای مدرسه رفتن آماده بشوند، آن‌ها را به مدرسه رسانیدم و سپس به‌سمت محل کار خود حرکت کردیم. اکنون ظهر شده است و باید ناهار بخوریم اما صبح آن‌قدر عجله داشتیم که نتوانستیم ناهاری برای خودمان آماده کنیم یا ناهار خود را به‌همراه بیاوریم. حالا ظهر است، ولی چیزی برای خوردن نداریم. یک مک‌دونالد در آن طرف خیابان وجود دارد. هرچند احساس گناهکاری خواهیم داشت، ولی یک‌بار خوردن همبرگر مک‌دونالد نباید اشکالی داشته باشد (اغلب ما چنین عادت‌هایی داریم)، اما گر سابقهٔ مشکلات و علائم ضربهٔ مغزی دارید، مراقب باشید این مورد تکرار نشود. برای افراد با سابقهٔ آسیب مغزی رژیم غذایی سالم ضروری است. این مهم است که فردی با سابقهٔ بیماری یا آسیب مغزی بر روی تغذیه‌اش تمرکز داشته باشد، زیرا باعث افزایش کیفیت زندگی او خواهد شد. اگر شما شکل مغز را دیده باشید، می‌دانید که در اصل شبیه به یک کرهٔ چربی بزرگ با برجستگی‌های زیاد است. البته مغز شما بسیار پیچیده‌تر از برخی از چربی‌هاست و دارای بسیاری از اجزا و فرایندهاست که در حفظ عملکرد بدن شما نقش قابلِ‌توجهی دارد؟
مغز شما از حدود ۷۰-۸۰ درصد چربی تشکیل شده است. مغز شما گرچه در مقایسه با بقیهٔ بدن کوچک است، اما در واقع ۲۰ درصد از انرژی بدن شما را مصرف می‌کند. این در حالی است که مغز فقط ۲ درصد از وزن بدن شما را اشغال می‌کند. خوب این به چه معناست؟ اساساً، به زبان ساده، این یعنی که مغز برای رشد و عملکرد در بهترین حالت خود به مقدار زیادی مواد مغذی و پروتئین نیاز دارد. هنگامی که آسیب مغزی مانند ضربهٔ مغزی اتفاق افتاده است، حتی بیشتر ضروری است که از همبرگر‌ها و فست‌فود‌ها اجتناب کرده و به رژیم غذایی سالم روی آورید. این بدان معناست که تغذیه در بهبود مغز و حفظ آن بسیار حیاتی می‌شود تا با تمام ظرفیت کار کند.
چه غذاهایی باید خورد و از مصرف کدام مواد غذایی باید خودداری کرد؟
ضربهٔ مغزی باعث التهاب مغزی می‌شود، و این مهم است که ما این التهاب را کاهش بدهیم. مواد غذایی‌ای هستند که می‌توانند این التهاب‌ها را کاهش دهند. مانند غذاهایی غنی از چربی‌های طبیعی مانند بذر کتان، روغن کریل، آووکادو، گردو، کرهٔ گیاهی، ماهی و روغن نارگیل. همهٔ این مواد غذایی ما را در بهبود ضربهٔ مغزی کمک می‌کند و در عین حال هضم مواد غذایی با چربی‌های طبیعی عملکرد مغز را نیز تقویت می‌کند. بنابراین خوردن مواد غذایی حاوی چربی طبیعی یک امتیاز اضافی در بر خواهد داشت. علاوه بر آن، توصیه می‌شود که از رژیم غذایی با سبزیجات زیاد استفاده کنید. با خوردن سبزیجات به میزان زیادی آنتی‌اکسیدان وارد بدن شما می‌شود و این امر موجب کاهش تخریب‌ها یا مرگ‌های سلولی خواهد شد و برعکس اجتناب از خوردن سبزیجات برای افراد با آسیب مغزی چالش‌برانگیز و مضر خواهد بود. در دنیای امروز، یافتن و خوردن غذاهایی که دارای کربوهیدرات، چربی‌های اشباع‌شده و شکر باشد، بسیار آسان‌تر است. اگرچه ممکن است مصرف غذاهایی مانند کربوهیدرات، چربی‌های اشباع‌شده و شکر گاهی اشکال نداشته باشد، اما اگر از اثرات ضربهٔ مغزی رنج می‌برید، پرهیز از چنین غذاهایی بسیار مهم‌تر است. سعی کنید از میان‌وعده‌های شیرین، کربوهیدرات‌های ساده یا هر نوع چربی اشباع‌شده پرهیز کنید. با این کار و رفتن به‌سمت رژیم غذایی سالم، مطمئناً التهاب در مغز شما کاهش می‌یابد و شما مغز سالم‌تری خواهید داشت.
چه کارهای دیگری می‌توان انجام داد؟
علاوه بر روش بهبود تغذیه، چند روش دیگر برای بهبود مغز آسیب‌دیده وجود دارد. یکی از این روش‌ها استفاده از روش مکمل‌های غذایی یا استفاده از مواد مغذی شناخته‌شده برای مغز است. مواد مغذی متنوعی وجود دارد که می‌تواند از مغز ما پشتیبانی کرده و به ما کمک کند و ویتامین‌های مورد نیاز مغز را تامین کند. لازم است بدانیم مصرف ویتامین‌هایی مانند قرص‌های امگا ۳ یا ویتامین‌های گروه B می‌تواند باعث کاهش التهاب مغزی شود. سیستم اعصاب مرکزی و مغز شما مهم است و باید به او کمک کنید، اگر سؤالی دارید یا می‌خواهید در مورد چگونگی بهبود مغز خود بیشتر بدانید، با Elumind تماس بگیرید.