ترجمه و تلخیص: زهرا آهن‌بر – ایران
شورش‌های ضد‌ِمهاجران آسیایی در ونکوور، طی ۳ روز بین روزهای هفتم تا نهم سپتامبر سال ۱۹۰۷ در شهر ونکوور واقع در استان بریتیش کلمبیای کانادا به‌وقوع پیوست. در همان زمان شورش‌های ضدِآسیایی مشابهی نیز در سانفرانسیسکو، شهر بلینگهام در ایالت واشنگتن و سایر شهرهای سواحل غربی آمریکا رخ داد. تحریک افراد برای اقدامات مستقیم در این زمینه، توسط اتحادیه‌های کارگری و کسب‌وکارهای کوچک هدایت می‌شد. این شورش‌ها خسارت جانی نداشت، اما خسارت وارده به املاک آسیایی‌ها بسیار گزاف بود. یکی از نتایج این شورش‌ها، انعقاد قراردادی غیررسمی بود که طبق آن دولت ژاپن اعزام مهاجران را به کانادا متوقف کرد.
در اوایل قرن بیستم، روابط نژادی در کرانهٔ اقیانوس آرام در غرب کانادا دستخوش تغییرات شد. طبق سرشماری سال ۱۹۰۱، تقریباً حدود ۱۶ هزار مهاجر چینی در استان بریتیش کلمبیا زندگی می‌کردند که این رقم نسبت به سرشماری‌های پیشین در سال‌های ۱۸۸۱ (۴۳۵۰ نفر) و ۱۸۹۱ (۸۹۱۰ نفر) افزایش چشمگیری یافته بود. همچنین تعداد ۸ هزار ژاپنی و نزدیک به ۵ هزار اتباع دیگر کشورهای آسیای جنوبی نیز در این مناطق اسکان داشتند. چینی‌ها برای ساخت راه‌آهن، ژاپنی‌ها برای ماهیگیری و هندی‌ها برای کشاورزی و قطع درختان برای تهیهٔ الوار به کانادا آمده بودند.
در این زمان، کشتی‌های دیگر با مهاجران بیشتری از راه می‌رسیدند. از جملهٔ این کشتی‌ها می‌توان به سوئن مارو (حامل ۸۳ ژاپنی در سال ۱۹۰۶)، کومریک (حامل ۱۱۷۷ ژاپنی در سال ۱۹۰۷)، تارتار (حامل ۵۱۴ هندی در سال ۱۹۰۷) و مونتاگل (حامل ۹۰۱ هندی و سپس ۱۰۰ نفر دیگر در سال ۱۹۰۸) اشاره نمود. در این حین، بحران مالی که به «وحشت سال ۱۹۰۷» معروف است در نتیجهٔ سقوط بانک متحد «آگوستوس هنز» در نیویورک به‌وجود آمد که باعث تشدید آشفتگی بازار کار و ایجاد تنش‌های نژادی شد.
سفیدپوستان بر این باور بودند که آسیایی‌ها مشاغل را از چنگ آن‌ها درمی‌آورند. استرالیا قانون محدودیت مهاجرت را در سال ۱۹۰۱ تصویب کرد که طبق آن سیاست استرالیای سفید ترویج داده شد و در زمان اندکی پس از انعقاد پیمان‌نامه، مهاجرت آسیاییان متوقف شد. «اتحادیهٔ حذف آسیاییان» در کانادا لابی‌گری می‌کردند تا کانادا نیز چنین سیاستی را در پیش بگیرد.
شورش‌هایی که در ۷ سپتامبر سال ۱۹۰۷ آغاز شد، ناشی از شدت گرفتن دشمنی روزافزون نسبت به مهاجران آسیایی‌ای بود که در ایالات متحده و بخش‌هایی از کانادا سکونت کرده بودند. در پایان اکتبر سال ۱۹۰۷، افراد تازه‌وارد به تعداد ۱۱۴۴۰ تن می‌رسیدند. از این مهاجران، تعداد ۸۱۲۵ تن ژاپنی، ۱۲۶۶ تن چینی و ۲۰۴۹ تن نیز سیک‌های پنجابی بودند. با افزایش مهاجران آسیایی، فعالان ضدِآسیایی احساس خطر می‌کردند که مبادا ژاپن درنهایت کنترل بخش ونکوور کانادا را به‌دست بگیرد. شورش‌ها بازتاب خواسته‌ها و احساسات فعالان ضدِآسیایی بود و تلاش آن‌ها بر این بود تا مقامات فدرال را متقاعد کنند که تمایلات ضدِژاپنی در بریتیش کلمبیا بسیار شدید است.
شورش سال ۱۹۰۷ در ونکوور، دومین اقدام خشونت‌آمیز ضدِآسیایی در تاریخ ونکوور بود. اولین حادثه در منطقهٔ «کول‌هاربر» در سال ۱۸۸۷ رخ داد. شورش ۱۹۰۷ اندکی پس از شورش بلینگهام در ایالت واشنگتن علیه کارگران هندی چوب‌بری به وقوع پیوست، که طی آن، تنش‌ها در شمال هم شعله‌ور شد و اوباش خشمگین در ونکوور به خیابان پاول در محلهٔ چینی‌ها یورش بردند و پنجره‌ها را شکستند و به چینی‌های حاضر در خیابان حمله‌ور شدند. این شورش به‌مدت ۳ روز در ماه سپتامبر ۱۹۰۷ به‌طول انجامید؛ در نهایت، پلیس ونکوور خیابان‌ها را بست و آرامش کم‌کم به محله بازگشت. بسیاری از پنجره‌ها شکسته شده و جمعیت وحشت کرده بودند. روز دوم شورش علیه جامعهٔ ژاپنی‌ها بود. اقداماتی شبیه روز قبل در منطقهٔ استیوستون در ریچموند علیه ژاپنی‌ها شکل گرفت.
در اوایل سال ۱۹۰۷، شرکت‌های راه‌آهن «کرند تراک» و «پاسیفیک» در اتاوا لابی‌گری کردند تا تعداد ۱۰ هزار کارگر ژاپنی را برای ساخت خطوط راه‌آهن به بخش شمالی بریتیش کلمبیا وارد کنند [برخی باور دارند این رقم ۵۰ هزار تن بوده است]. نخست‌وزیر وقت استان بریتیش کلمبیا، باوزر، از ورود چنین تعداد زیادی از مهاجران ژاپنی خرسند نبود و با هجوم آسیایی‌ها به این مناطق مخالفت می‌ورزید. در ۱۲ اوت سال ۱۹۰۷، اعضای «اتحادیهٔ حذف آسیاییان» با هم دیدار و قطعنامه‌ای را تنظیم کردند. این سند از دولت کانادا درخواست می‌کرد که «لایحهٔ مهاجرت پیشنهادشده توسط قانون‌گذاران استانی در بهار سال ۱۹۰۷ را به تصویب برساند»، اما دولت کانادا از تصویب این لایحهٔ پیشنهادی امتناع کرد.
تقریباً در همان زمان، شورش‌های ضدِآسیایی در سانفرانسیسکو، شهر بلینگهام در واشنگتن و سایر شهرهای سواحل غربی در جریان بود. این شورش‌ها هماهنگ‌شده نبود، اما بازتاب‌دهندهٔ نگرش‌های ضدِمهاجرتی مشترک بین ساکنان این مناطق بود. شورش‌های ونکوور نتیجهٔ مستقیم شورش نژادی بلینگهام در تاریخ ۵ سپتامبر ۱۹۰۷ بود. بسیاری از قربانیان چینی در شورش‌های نژادی بلینگهام به کانادا گریخته بودند، در نتیجه «اتحادیهٔ حذف آسیاییان» در ونکوور برای موضع‌گیری علیه مهاجرت آسیاییان تحریک شد.
در سومین جلسهٔ اتحادیهٔ حذف آسیاییان، اعضای اتحادیه تصمیم گرفتند یک راهپیمایی اعتراضی را برای روز شنبه ۷ سپتامبر برنامه‌ریزی کنند که شامل دسته‌ای نوازنده برای جلب توجه می‌شد. راهپیمایی به شهرداری ونکوور در تقاطع خیابان‌های هیستینگز و مین (وست‌مینستر سابق) ختم می‌شد که در نزدیکی محلهٔ چینی‌ها واقع شده بود و قرار بود از آنجا تجمعی برای نشان دادن مشکلات ناشی از مهاجرت آسیایی‌ها برگزار شود. حدود ۱۰ هزار شهروند کانادایی و آمریکایی در این راهپیمایی ضدِمهاجرت آسیاییان شرکت کردند که به شورش اراذل‌واوباش در سراسر محله‌های چینی و ژاپنی در ونکوور بریتیش کلمبیا منجر شد.
همان‌طور که سخنرانان مختلف در تجمع مشغول بحث دربارهٔ شورش بلینگهام بودند، یک نوجوان سرکش سنگی پرتاب کرد و صدای شکسته شدن شیشه سرآغاز شورش‌های عظیم‌تر در ونکوور بود. جمعیت حاضر در راهپیمایی به دسته‌ای از اوباش شورشی تبدیل شدند و شروع کردند به پرتاب کردن شیشه‌های آبجو و سنگ به‌سمت پنجره‌ها. جمعیت تلاش کردند مغازه‌ها و خانه‌های چینی‌ها را تخریب کنند. بسیاری از ساختمان‌هایی که طی این شورش‌ها موردحمله قرار گرفتند متعلق به مالکانی از نژاد آسیایی بود.
جمعیت شورشیان پس از تخریب کسب‌وکار و منازل چینی‌ها، به محلهٔ ژاپنی‌ها یورش بردند، اما با مقاومت ساکنان ژاپنی روبه‌رو شدند. شورش ونکوور تا ساعت ۳ صبح روز بعد یعنی ۸ سپتامبر ادامه یافت و زمانی که خورشید طلوع کرد، شهر دیگر آرام گرفته بود. شورش نژادی ونکوور هیچ آسیب جانی‌ای به‌جای نگذاشت، اما چندین هزار دلار خسارت به املاک آسیاییان وارد شد.
به وزیر کار وقت، مک‌کنزی کینگ، دستور داده شد تا دربارهٔ جزئیات حوادث تحقیق و گزارش مکتوبی تهیه کند. او همچنین ۳۶ هزار دلار به افراد آسیب‌دیده از خسارت پرداخت کرد. شورش نژادی ونکوور منجر به منعِ مهاجرت ژاپنی‌ها شد. این ممنوعیت به‌عنوان «توافق شفاهی» شناخته می‌شود که در تاریخ ۲۵ ژانویه ۱۹۰۸ در کانادا وضع شد. طی این عهدنامه، ژاپن موافقت کرد که تعداد گذرنامه‌های صادره برای کارگران و خدمتکاران منازل را به حداکثر ۴۰۰ گذرنامه در سال کاهش بدهد. علاوه بر توافق شفاهی، کانادا قانون «سفر مستقیم از وطن» را وضع کرد و در نتیجهٔ آن مهاجران هندی و ژاپنی که امکان سفر مستقیم از کشورشان به کانادا را نداشتند، بدون اشاره به نژادشان، از سفر به کانادا منع می‌شدند.
با وجود اینکه هندی‌های مقیم بریتیش کلمبیا با ماندن در خانه‌های خود از شورش‌ها در امان ماندند، اما آن‌ها نیز تحت تأثیر نتایج شورش‌ها قرار گرفتند. در سال ۱۹۰۸، دولت بریتیش کلمبیا قانونی جدید وضع کرد که طبق آن مردان اتباع آسیای جنوبی حق رأی نداشتند. به‌دلیل اینکه واجد شرایط بودن برای شرکت در انتخابات فدرال از فهرست‌های رأی‌گیری استانی آغاز می‌شد، آن‌ها توانایی شرکت در انتخابات فدرال را نیز از دست دادند. همچنین دولت کانادا یک مالیات سرانهٔ ۲۰۰ دلاری را برای مهاجران هندی در نظر گرفت. پس از ۱۹۰۸، تعداد مهاجران سالانه از آسیای جنوبی به کانادا تا دههٔ ۱۹۴۰ از بیش از ۸۰ تن در سال تجاوز نکرد. نتیجهٔ مستقیم این محدودیت‌ها منجر به فراهم آمدن مقدمات حادثهٔ بدنامی در تاریخ ونکوور شد که به واقعهٔ «کوماگاتا مارو» معروف است و در شماره‌های پیشین به آن پرداخته شده است.
منبع: ویکی‌پدیا