سیما غفارزاده – ونکوور
روز «زمین» نزدیک است؛ همین دوشنبه، ۲۲ آوریل. مناسبتی که اولین بار با پیشنهاد جان مک‌کال، فعال صلح، در روز ۲۱ مارس ۱۹۷۰ یعنی اولین روز بهار یا همان نوروز جشن گرفته شد. جان مک‌کال این پیشنهاد را برای احترام به زمین و با تم صلح در سال ۱۹۶۹ در کنفرانس یونسکو داده بود که متعاقب آن با بیانیه‌ای که خودش نوشت و به امضای او تانت، دبیر کل وقت سازمان ملل متحد رسید، ضمانت اجرایی یافت. هر چند یک ماه بعد، «روز زمین» دیگری توسط گِیلُرد نلسون، سیاستمدار دموکرات آمریکایی و طرفدار محیط زیست، بنا نهاده شد؛ این مناسبت به بهانهٔ سمینار محیط زیستی بود که برای اولین بار در تاریخ ۲۲ آوریل برگزار شد. وی این تاریخ را انتخاب کرد تا مشارکت در آن سمینار را به حداکثر برساند چرا که تداخلی با تعطیلات بهاری و همچنین فصل امتحانات دانشجویان نداشت. و از آن پس هر ساله ۲۲ آوریل به‌عنوان روز زمین جشن گرفته شده است و می‌شود. مناسبتی که تاریخچه‌اش به‌سختی به ۵۰ سال می‌رسد. یعنی تعیین روزی برای گرامی‌داشت زمینی که ۴٫۵ میلیارد سال سن دارد، باید این‌قدر طول می‌کشیده… یحتمل این نیز برخاسته از طبیعت انسان است؛ اینکه تا احساس خطر نکند برای از دست دادن کسی یا چیزی، به صرافت توجه و قدردانی نمی‌افتد. بماند که هنوز هم هستند بسیار کسانی که مانند پرزیدنت ترامپ، معضلات محیط زیست، تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین را خزعبلاتی بیش نمی‌دانند و همین که کرهٔ زمین تا پایان عمر ایشان در مدارش بچرخد، آن‌ها را کفایت می‌کند. اما خوشبختانه، زمین فرزندان خلف نیز کم ندارد؛ فعالان محیط زیست و پرچم‌داران صلح که نمونهٔ شگفت‌انگیزش گرتای ۱۶ سالهٔ سوئدی است که تمام چشم‌ها را از سراسر دنیا به‌سوی خود جلب کرده است، تا جایی که ماه گذشته سه نمایندهٔ پارلمان نروژ او را برای دریافت جایزهٔ صلح نوبل نامزد کرده‌اند. او فعالیتش را با تظاهرات پی در پی در مقابل پارلمان سوئد و با شعار «اعتصاب مدارس برای آب‌وهوا» در تابستان سال گذشته آغاز کرد. حرکتی که نهایتاً موجب شد در تاریخ ۱۵ مارس امسال حدود ۱٫۴ میلیون دانش‌آموز در سراسر دنیا، از جمله شهرمان ونکوور، به خیابان‌ها بروند و به جنبش این فعال نوجوان بپیوندند. گرتا ثانبرگ (Greta Thunberg) در نوامبر سال گذشته، برای کاهش تأثیرات کربنی خانواده‌اش، به اصرار از آن‌ها خواست که سبک زندگی وگنیزم را انتخاب کنند. او در نوامبر ۲۰۱۸، در سخنرانی‌اش در برنامهٔ تد تاک استکهلم گفت که وقتی هشت سالش بود، فهمید که تغییرات اقلیمی موضوعی است که واقعاً وجود دارد و تعجب کرده بود که چرا این موضوع، درست مانند آنکه جنگی جهانی در جریان است، نباید در تمام کانال‌ها سرتیتر خبرها باشد. گرتا گفت که او نخواست به مدرسه برود تا بنا به پیشنهاد برخی دانشمند حوزهٔ اقلیم بشود، چرا که علم و دانش مرده است و از آن تنها دروغ، نادانی و بی‌عملی باقی مانده است و او گمان می‌کند که بچه‌ها و نوه‌هایش از او خواهند پرسید که چرا نسل او در سال ۲۰۱۸ اقدامی نکرده است، زمانی که هنوز وقتی باقی مانده بود. و نهایتاً گرتای نوجوان نتیجه‌گیری می‌کند که «ما نمی‌توانیم دنیا را با به بازی گرفتنِ قوانین تغییر دهیم، چرا که آنچه باید تغییر کند، همان قوانین است.»
چهل و نهمین سالی است که «روز زمین» جشن گرفته می‌شود. چندین دهه است که فعالان محیط زیست در تلاش‌اند جلوی نابودی زمین را بگیرند، اما متأسفانه و هنوز، شاهد عوارض تغییرات مفرط در شرایط آب‌وهوایی در گوشه و کنار دنیا هستیم. خشکسالی غیرمعمول، سیل، گردباد، سونامی و… چیزی که متأسفانه کشورمان ایران نیز از گزندش در امان نمانده است… البته در سرزمین ما، تغییرات اقلیمی و بی‌کفایتی مسئولان، آثار و عواقب این بلایا و فجایع [غیر] طبیعی را چند برابر کرده است و همچون همیشه، محروم‌ترین اقشار بیشترین فشار را متحمل می‌شوند. سیل‌های اخیرِ ایران و شرایطی که آسیب‌دیدگان در آن به‌سر می‌برند، دل همه را به درد آورده است، و طبعاً همه می‌خواهیم به یاری این هم‌وطنان بشتابیم. پس بیایید از فرصتی که توسط جمعی از عزیزان در این شهر فراهم شده است، استفاده کنیم و در روز هفتم ماه مه، گرد هم آییم برای حمایت از این آسیب‌دیدگان. برای جزئیات بیشتر، لطفاً به گفت‌وگوی این شماره مراجعه فرمایید.